ប្រាក់រៀលជារូបិយប័ណ្ឌរបស់ប្រទេសកម្ពុជាដែលត្រូវបានទទួលស្គាល់លើកដំបូងនៅឆ្នាំ១៩៥៣។ ប៉ុន្តែអ្នកសេដ្ឋកិច្ចកត់សំគាល់ថានៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបច្ចុប្បុន្ននេះជាពិសេសផ្សារទំនើបៗគឺមានការដោះដូរពាណិជ្ជកម្មឬការចាយលុយជាប្រាក់ដុល្លារអាមេរិកជាង៨០%ពោលការចាយប្រាក់រៀលរបស់ខ្មែរមានប្រហែលតែជិត២០%ប៉ុណ្ណោះ។
កាលពីសម័យខ្មែរក្រហមប្រាក់រៀលត្រូវបានលុបបំបាត់ចោលទាំងស្រុងពោលក្នុងរបបអាវខ្មៅនោះគេមិនចាយលុយនោះទេ។ នេះក៏ជាកត្តាមួយដែលនាំឲ្យពលរដ្ឋនៅកម្ពុជាខ្លះមិនហ៊ានសន្សំទុកប្រាក់រៀល។ ប៉ុន្តែអ្នកប្រឹក្សាយោបល់ឯករាជ្យលោកបណ្ឌិត ចាន់ វិបុល វិភាគថានៅមានកត្តាសំខាន់ជាងនេះទៀតដែលធ្វើឲ្យពលរដ្ឋនៅកម្ពុជានិយមតែចាយលុយដុល្លារជាងប្រាក់រៀល។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ ”ក្នុងចន្លោះឆ្នាំ១៩៧៧ដល់១៩៧៩រូបិយវត្ថុយើងមិនត្រូវបានចរាចរណ៍លើទីផ្សារទេ។ ប៉ុន្តែមិនមែនមូលហេតុហ្នឹងទេគឺដោយសារតែការអនុវត្ត ហើយនិងការកំណត់អំពីតម្លៃដែលកើតចេញពីខ្លួនយើងផ្ទាល់។ រដ្ឋាភិបាលគួរតែចាប់ផ្តើមដូរមានន័យថារៀបចំគោលនយោបាយចាប់ផ្តើមរិតបន្តឹងការប្រើប្រាស់រូបិយវត្ថុ”។
ទោះជាយ៉ាងណាប្រាក់រៀលបច្ចុប្បន្នត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាប្រចាំតែទៅលើការបើកប្រាក់ខែមន្ត្រីរាជការ ការបង់ពន្ធ ការបង់ថ្លៃសេវាទឹក ភ្លើងប៉ុណ្ណោះ។ ចំណែកប្រាក់ដុល្លារត្រូវបានគេប្រើប្រាស់ដើម្បីបើកប្រាក់ខែដល់បុគ្គលិកស្ថាប័នឯកជន ការទិញដូរទំនិញដែលមានតម្លៃខ្ពស់ ឬការដាក់ក្នុងធនាគារជាដើម។
លោកបណ្ឌិត ចាន់ វិបុល យល់ថាបញ្ហានេះដោយសារកន្លងមកមេដឹកនាំខ្មែរច្រើនតែទៅពឹងពាក់បរទេសទើបពលរដ្ឋនៅកម្ពុជាប្រើលុយដុល្លារដោយចង់ភ្ជាប់ខ្លួននឹងបរទេសដែរ។ លោកថាការឲ្យតម្លៃលុយបរទេសជាងប្រាក់រៀលអាចធ្វើឲ្យបាត់អត្តសញ្ញាណខ្មែរ។
លោកវិភាគថា៖ “កាលណាវាបាត់អត្តសញ្ញាណវាបង្ហាញថាពីភាពទន់ខ្សោយក្នុងការគ្រប់គ្រងប្រព័ន្ធរូបិយវត្ថុ។ វាអាចបង្ហាញពីកត្តាអាក្រក់ដែរទាក់ទងនឹងជំនួញឬពាណិជ្ជកម្មក្នុងប្រទេសព្រោះពេលយើងបង្ហាញភាពទន់ខ្សោយ…ដែលគេហៅថាអត្តសញ្ញាណរបស់ជាតិហ្នឹងអ្នកខាងក្រៅគេយកចំណុចហ្នឹងវិភាគថាវាជាចំណុចទន់ខ្សោយក្នុងការគ្រប់គ្រង…”។
សាស្ត្រាចារ្យផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចលោក គី សេរីវឌ្ឍន៍ វិភាគថាការដែលពលរដ្ឋនៅកម្ពុជានិយមលុយដុល្លារជាងលុយរៀលដោយសារតែកម្ពុជាទទួលឥទ្ធិពលលុយដុល្លារតាំងពីសម័យអ៊ុនតាក់ចូលមកកម្ពុជា។ លោកថាពេលនោះរដ្ឋាភិបាលភ្លេចគិចពីការរៀបចំផែនការសេដ្ឋកិច្ចព្រោះរវល់តែគិតពីផែនការសន្តិសុខច្រើនជាងទើបលុយដុល្លារចរាចរណ៍រីកដុះដាលនៅកម្ពុជា។
លោកយល់ថា៖ ”ការចាយលុយទាំងពីរទាំងដុល្លារទាំងរូបិយវត្ថុក្នុងស្រុកនេះមិនមែនតែកម្ពុជាទេមានប្រទេសមួយចំនួនលើពិភពលោកក៏ចាយដុល្លារដែរ។ ប៉ុន្តែជាយោបល់ខ្ញុំបើអាចកាត់បន្ថយចាយដុល្លារបានក៏ល្អដែរព្រោះអាចធ្វើឲ្យគ្រប់គ្រងថ្លៃដើមនាំចេញបាន។ ខ្ញុំថាបើចង់កាត់បន្ថយគឺចេញពីការបើកប្រាក់បៀវត្ស”។
នៅពេលចូលជាន់ទឹកដីថៃនិងទឹកដីវៀតណាមភ្លាមអ្នកដំណើរត្រូវតែដូរលុយបាតនិងលុយដុងជាមុនទើបអាចទិញទំនិញឬចាយវាយនៅប្រទេសជិតខាងកម្ពុជានេះបានពោលគេមិនចាយលុយដុល្លារឬលុយរៀលរបស់ខ្មែរនោះទេ។ នេះគឺផ្ទុយស្រឡះពីប្រទេសកម្ពុជាដែលនៅកណ្តាលប្រទេសចាយសុទ្ធតែដុល្លារ ចំណែកឯនៅព្រំដែនថៃវិញពលរដ្ឋខ្មែរនិយាយតែពីលុយបាត ខណៈនៅព្រំដែនវៀតណាមពលរដ្ឋខ្មែរនិយាយតែពីលុយដុង។
លោក គី សេរីវឌ្ឍន៍ យល់ថាការឲ្យតម្លៃលុយបរទេសជាងប្រាក់រៀលគឺជាទម្លាប់របស់ពលរដ្ឋនៅកម្ពុជា។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ “ប្រជាជនធ្លាប់តែចរាចរណ៍លុយដុល្លារហើយចឹងគាត់មិនអាចដូរឥរិយាបថរបស់គាត់បានដោយសារតែដុល្លារវាមានតម្លៃ វាស្រាល វាស្រួលទុក។ អីចឹងវាជាការបាត់បង់ទំនុកចិត្តលើលុយរៀល។ បញ្ហាទាំងអស់នេះខ្ញុំគិតថាមិនជាបញ្ហាធ្ងន់ធ្ងរព្រោះជាវាទម្លាប់ទៅហើយ”។
កាលពីឆ្នាំ២០១៥ធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា (NBC) បានប្រកាសថាប្រទេសកម្ពុជាបានជួបប្រទះកម្រិតដុល្លារូបនីយកម្មខ្ពស់នៅក្នុងរយៈពេល២ទសវត្សរ៍ចុងក្រោយដោយកម្រិតប្រាក់បញ្ញើរូបិយប័ណ្ណបរទេសបានកើនឡើង៦០ភាគរយក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៩០ហើយកើនដល់៨០ភាគរយក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ២០០០និងបច្ចុប្បន្នបានបន្តកើនដល់៨៣ភាគរយ។ បើតាមធនាគារជាតិ នៃកម្ពុជា “ដុល្លារូបនីយកម្ម” មានទាំងគុណវិបត្តិនិងគុណសម្បត្តិ។ ចំពោះគុណសម្បត្តិវាបានរួមចំណែកជំរុញឲ្យមានកំណើនសេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងរហ័សនិងជួយគាំទ្រដល់ទំនុកចិត្តសាធារណៈក្នុងដំណាក់កាលដំបូងនៃការអភិវឌ្ឍ។ ប៉ុន្តែគុណវិបត្តិវិញដុល្លាររូបនីយកម្មក៏នាំមកនូវការខាតបង់ប្រាក់ចំណូលដែលទទួលបានពីការបោះពុម្ពរូបិយវត្ថុជាតិនិងដាក់កំហិតលើតួនាទីជាអ្នកខ្ចីចុងក្រោយរបស់ NBC។ លើសពីនេះវារារាំងដល់ការអនុវត្តគោលនយោបាយរូបិយវត្ថុនិងអាចបង្កជាហានិភ័យចំពោះស្ថិរភាពហិរញ្ញវត្ថុ។
អគ្គនាយិកាបច្ចេកទេសធនាគារជាតិនៃកម្ពុជាលោកស្រី ជា សិរី ធ្លាប់មានប្រសាសន៍ថាបើតាមអង្កេតឃើញថាការដែលប្រជាជនទម្លាប់ចាយលុយដុល្លារច្រើនជាងលុយរៀលគឺបណ្ដាលមកពីកត្តាចិត្តសាស្ត្រច្រើនជាងកត្តាសេដ្ឋកិច្ច។ លោកស្រីថា៖ “ពួកគេគិតតែលុយដុល្លារសុំានឹងចាយលុយដុល្លារ។ ម្យ៉ាងទៀតនៅតាមផ្សារភោជនីយដ្ឋាននិយាយតែពាក្យដុល្លារពេលគិតលុយ ហើយអាជីវករអត់ចូលរួមលើកទឹកចិត្តចាយលុយរៀលទៀត”។
បើតាមមន្រ្តីធនាគារជាតិរូបនេះគឺរដ្ឋាភិបាលបានព្យាយាមធ្វើយ៉ាងណាឲ្យប្រាក់រៀលមានភាពទាក់ទាញជាងមុនតាមរយៈការរចនាដោយបញ្ចូលរូបភាពបង្ហាញពីសង្គម សេដ្ឋកិច្ច វប្បធម៌ និងមានរូបភាពប្រាសាទជាដើម។ ហើយថាការបោះពុម្ពលុយថ្មីៗនេះក៏ជាផ្នែកមួយធ្វើឲ្យប្រជាជនកាន់តែស្រឡាញ់លុយរៀលនិងមានមោទនភាពជាតិ។
បណ្ឌិតសេដ្ឋកិច្ចលោក គី សេរីវឌ្ឍន៍ លើកឡើងថាបើចង់ឲ្យប្រាក់រៀលមានតម្លៃគឺស្ថាប័នឯកជនទាំងអស់ត្រូវបើកប្រាក់ខែជាប្រាក់រៀលរបស់ខ្មែរដោយឈប់បើកប្រាក់ខែជាដុល្លារដូចសព្វថ្ងៃនេះទៀត៕
