និស្សិតច្បាប់និងអ្នកច្បាប់ស្ទើរគ្រប់រូបសុទ្ធតែមានក្តីសង្ឃឹមនិងក្តីស្រមៃចង់ក្លាយជាមន្ត្រីរាជការសាធារណៈបម្រើការងារក្នុងជួរជាថ្នាក់ដឹកនាំស្ថាប័ន មន្រ្តីបច្ចេកទេសផ្នែកច្បាប់ប្រចាំស្ថាប័នរដ្ឋ ឬបុគ្គលដែលប្រកបការងារវិជ្ជាជីវៈក្នុងវិស័យយុត្តិធម៌ដូចជា ក្រឡាបញ្ជី អាជ្ញាសាលាមេធាវី ព្រះរាជអាជ្ញា និងចៅក្រមជាដើម។
ទន្ទឹមនឹងមានក្តីស្រមៃ និងក្តីសង្ឃឹមថានេះមាននិស្សិតច្បាប់ និងអ្នកច្បាប់មួយចំនួនបានព្យាយាមដោយសមត្ថភាពផ្ទាល់ខ្លួនក្នុងការប្រឡងប្រជែង ដើម្បីបំពេញក្តីស្រមៃរបស់ខ្លួនដូចបានបរិយាយខាងលើ ក៏មានការខកចិត្ត អន់ចិត្ត និងរំពៃគិតក្នុងន័យអវិជ្ជមាន ជាច្រើនបានកើតឡើងផងដែរក្រោយពេលដែលពួកគេទទួលបរាជ័យសម្រាប់ការប្រឡងប្រជែងនេះ។
ការខកចិត្ត ការអាក់អន់ស្រពន់ចិត្តនិងការគិតអវិជ្ជមានលើវិស័យនេះមិនមែនជារឿងចម្លែកទេ ខណៈដែលបុគ្គលទាំងនោះរួមទាំងសាធារណជនមួយចំនួនសុទ្ធតែបានគិតឬធ្វើការពិចារណាដោយផ្អែកលើសុភវិនិច្ឆ័យផ្ទាល់ខ្លួនមុនការប្រឡងស្រេចទៅ ហើយថាប្រាកដជាមានអំពើពុករលួយ បក្សពួកនិយម និងភាពមិនប្រក្រតីមួយចំនួនកើតឡើង។
ជាសារធាតុរបស់មនុស្សនិងអាចនិយាយបានថាក្នុងនាមជាអ្នកសត្យានុម័តនិយម ខ្ញុំអាចនិយាយបានថាមនុស្សតែងតែរកលេសសម្រាប់ខ្លួនពេលដែលខ្លួនបរាជ័យ ហើយពេលខ្លះកត្តា ដែលខ្ញុំលើកឡើងថាជាលេសនោះវាគឺជាសុច្ចនាករណ៍ពិតប្រាកដមួយដែលនាំឲ្យពួកគេបរាជ័យផងដែរ។ ថ្វីបើនេះជាបញ្ហាសង្គមសម្រាប់ប្រទេសដែលមានលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យរប៉ិករប៉ើកថ្មីថ្មោងក្នុងគោលដៅ ដើរឆ្ពោះទៅកាន់ប្រទេសនីតិរដ្ឋយ៉ាងណាក៏ដោយយើងទាំងអស់គ្នាដែលជានិស្សិតផ្នែកច្បាប់និងអ្នក ច្បាប់សុទ្ធតែអាចមើលឃើញហើយមិនគួរបដិសេធចោលនូវសមិទ្ធផលមួយចំនួនផងដែរចំពោះរដ្ឋាភិបាលបានប្រឹងប្រែងក្នុងការធ្វើកំណែទម្រង់ជាច្រើនលើប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌និងតុលាការជាច្រើននារយៈកាល ប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះដូចជាបង្កើតនូវច្បាប់គ្រឹះសំខាន់ចំនួន៣(ច្បាប់ស្តីពីការរៀបចំនិងការប្រព្រឹត្ត ទៅនៃឧត្តមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រម ច្បាប់ស្តីពីការរៀបចំអង្គការតុលាការនិងច្បាប់ស្តីពីលក្ខន្តិកៈនៃចៅក្រមនិងព្រះរាជអាជ្ញា)នេះជាដើម។
ទន្ទឹមនឹងមានកំណែទម្រង់ដែលបានប្រឹងប្រែងក្នុងការអនុម័តច្បាប់គ្រឹះទាំង៣ខាងលើនេះក៏ដោយ បញ្ហាថ្មីៗនេះបានរឹតតែធ្វើឲ្យរង្គោះរង្គើវិស័យយុត្តិធម៌ក្នុងការប្រកួតប្រជែងជ្រើសរើសចៅក្រម ព្រះរាជអាជ្ញានៅថ្ងៃទី០៨និង០៩ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៥ នេះម្តងទៀតក្រោយពីអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ បានបដិសេធក្នុងការធ្វើជាអ្នកសង្កេតការណ៍សម្រាប់ការប្រឡងខាងលើនេះដោយអះអាងក្នុងលិខិតបដិសេធជាចំហរបស់ខ្លួនដោយផ្ញើជូនរាជបណ្ឌិតសភាវិជ្ជាជីវៈតុលាការថាស្ថាប័ននេះ គ្មានឆន្ទៈនិងមិនមានកិច្ចសហការល្អ។ សាធារណជនមួយចំនួនបានសាទររួមទាំងធ្លាប់បានទទួលស្គាល់នូវផល វិជ្ជមាននៃការសង្កេតការណ៍របស់អង្គភាពនេះនាពេល២ឆ្នាំចុងក្រោយនេះក្រោយពីមានកំណែទម្រង់ប្រព័ន្ធអប់រំនិងមានកិច្ចសហការល្អជាមួយក្រសួងអប់រំ។
សំណួរត្រូវបានចោទឡើងក្នុងចំណោមបេក្ខជនប្រឡងនិស្សិតច្បាប់ និងអ្នកច្បាប់ រួមទាំងអ្នកវិភាគមួយចំនួនតើហេតុអ្វីបានជាស្ថាប័នរដ្ឋដូចគ្នាទាំងពីរ នេះ ហាក់សម្តែងឬកដាក់គ្នាចំពោះការប្រឡងវិជ្ជាជីវៈដ៏សំខាន់នាពេលខាងមុខនេះ? តើពាក្យគ្មានឆន្ទៈនិងខ្វះកិច្ចសហការនេះមានន័យថាស្ថាប័ននេះគ្មានឆន្ទៈប្រឆាំងអំពើពុករលួយខណៈសាធារណជននិងបេក្ខជននីមួយៗសុទ្ធតែមានមន្ទិលសង្ស័យក្នុងចិត្តឬមកពីបញ្ហាទំនាក់ទំនងកិច្ចសហការរវាងស្ថាប័នទាំងពីរនេះមិនចុះសម្រុងគ្នា ឬក៏ស្ថាប័នមួយមិនចង់ពាក់ព័ន្ធ(យករួចខ្លួន)លើបញ្ហានេះ?
សំណួរដែលបានលើកឡើងខាងលើសុទ្ធិតែពិបាកក្នុងការបកស្រាយឬធ្វើការអធិប្បាយឲ្យមានលក្ខណៈប្រាកដនិយមឬសត្យានុម័តដែលប្រកបដោយអំណះអំណាងគួរឲ្យជឿទុកចិត្ត។ មួយវិញទៀត ជាអ្នកច្បាប់គួរកុំភ្លេចផងដែរថាទោះជាអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយបដិសេធក្នុងការចូលរួមជាអ្នកសង្កេតការណ៍សម្រាប់ការប្រឡងនេះយ៉ាងណាក៏ដោយ ស្ថាប័ននេះនៅតែមានសិទ្ធិដាច់ខាតក្នុងការប្រឆាំងអំពើពុករលួយដោយយោងតាមច្បាប់ស្តីពីការប្រឆាំងអំពើពុករលួយ ដែលមានវិសាលភាពអនុវត្តចំពោះអំពើពុករលួយគ្រប់រូបភាព គ្រប់វិស័យនិងគ្រប់ជាន់ថ្នាក់នៅទូទាំង ប្រទេសកម្ពុជាដែលស្ថិតក្រោមអានុភាពនៃច្បាប់នេះ វៀរលែងតែស្ថាប័ននេះមិនអើពើ ឬគ្មានឆន្ទៈខ្លួនឯង។
គ្រប់ការបរិយាយខាងលើគឺអាចនិយាយបានថាពិបាកក្នុងការឆ្លើយតប ប៉ុន្តែយ៉ាងណាក៏ដោយ មូលហេតុចម្បងដែលនិស្សិតច្បាប់ឬអ្នកច្បាប់មួយចំនួនចង់ប្រាថ្នាប្រកបវិជ្ជាជីវៈនេះជាគោលការណ៍គួរ តែដោយសារមូលហេតុចង់បម្រើប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌និងប្រព័ន្ធតុលាការដោយផ្ទាល់មិនមែនជាការស្វែងរក ធនលាភដើម្បីមានបានដោយសារប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នោះទេ។ ជាមួយគ្នានេះផងដែរ មនុស្សទូទៅតែងតែ លើគេនិយាយតគ្នាផងដែរថា“គ្មានទេការវិនិយោគដែលមិនចង់ស្វែងរកប្រាក់ចំណេញតប បើគេវិនិយោគប្រាកដណាស់គេនឹងសម្លឹងមើលលទ្ធភាពនៃការរកប្រាក់ចំណេញនោះជាក់ជាមិនខាន”។
កំណែទម្រង់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ គួរណាស់តែស្តារឡើងតាមរយៈការប្រកួតប្រជែងដោយស្មោះត្រង់ យុត្តិធម៌ ជាជាងការវិនិយោគ ដើម្បីប្តួរមកវិញនូវការផ្តល់ជូននូវសេវាយុត្តិធម៌ពិតប្រាកដដល់ប្រជា ពលរដ្ឋខ្មែរនិងធានាការគោរពសិទ្ធិមនុស្សនិងសិទ្ធិជា
មូលដ្ឋានដទៃទៀតដែលបញ្ញត្តិក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ប្រទេស។ជាមួយគ្នានេះផងដែរ យើងមិនអាចធ្វើការសន្និដ្ឋានដែលគ្មានមូលដ្ឋានណាមួយបានទេ សម្រាប់ការប្រឡងវិជ្ជាជីវៈមួយនេះខណៈដែលការប្រឡងមិនទាន់មកដល់ហើយយើងព្យាយាមប្រើសុភវិនិច្ឆ័យផ្ទាល់ខ្លួនដោយសម្អាងលើបទពិសោធន៍ចាស់ឬទម្លាប់ចាស់ ខណៈដែលស្ថានភាពឬអ្វីដែលយើងបានគិតសុទ្ធតែអាចផ្លាស់ប្តូរស្ទើរគ្រប់វិនាទី។ កាលបើបេក្ខជនបរាជ័យក្នុងការប្រឡងនេះក៏មិនមែនមានន័យថាបេក្ខជនមិនអាចបម្រើមូលហេតុចម្បងក្នុងការបម្រើប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌និងប្រព័ន្ធតុលាការនៅកម្ពុជាផងដែរ។ លើសពីនេះក៏គួរតែដាស់តឿនសម្រាប់បេក្ខជនផងដែរថា ការបរាជ័យក្នុងការប្រឡងមិនមែនមានន័យថាអ្នកគ្មានសមត្ថភាពឬអន់ផងដែរវាគ្រាន់តែមានន័យថាលទ្ធភាពជោគជ័យ ឬវិថីអ្នកជោគជ័យអាចមិនមែនការប្រកួតប្រជែងលើកនេះតែប៉ុណ្ណោះ។
ទន្ទឹមគ្នានេះផងដែរអ្វីដែលចាំបាច់នាពេលបច្ចុប្បន្នគឺការសហការគ្នារវាងស្ថាប័នរដ្ឋនិងស្ថាប័នរដ្ឋសម្រាប់ស្តារនូវទំនុកចិត្តនិងលើកកម្ពស់ឡើងវិញពីលទ្ធភាពទទួលបានយុត្តិធម៌ពីសំណាក់ប្រជាពលរដ្ឋ ចំពោះវិស័យតុលាការប្រសើរជាងការសំដែងធ្មង់ដាក់គ្នាឬសកម្មភាពមិនសមរម្យប្រកបដោយក្រមសីលធម៌មួយចំនួន៕
លោក តូច ឧត្តម ជាបេក្ខជនប្រឡងវិជ្ជាជីវៈចៅក្រម
សរសេរមកកាន់លោក តូច ឧត្តម តាមរយៈ[email protected]
