ក្រុមយុវជនជនជាតិដើមភាគតិចអំពាវនាវដល់រដ្ឋាភិបាលឲ្យដាក់បញ្ចូលកម្មវិធីសិក្សាភាសាជនជាតិដើមភាគតិចក្នុងកម្មវិធិសិក្សានៃប្រព័ន្ធអប់រំជាតិកម្រិតមត្តេយ្យនិងបឋម។
សមាគមយុវជនជនជាតិដើមភាគតិចកម្ពុជា ដែលហៅកាត់ថា (CIYA) និង សហគន៍ជនជាតិដើមភាគតិចផ្សេងៗនៅថ្ងៃនេះបានរៀបចំទិវាអន្តរជាតិជនជាតិដើមភាគតិចពិភពលោកលើកទី២៥ និងលើកទី១៥នៅប្រទេសកម្ពុជា ក្រោមប្រធានបទភាសាជនជាតិដើមភាគតិច។ សមាគមននេះបានស្នើដល់រដ្ឋាភិលបានដាក់បញ្ចូលកម្មវិធីភាសាជនជាតិដើមភាគតិចក្នុងកម្មវិធីសិក្សាសាលារដ្ឋដើម្បីឲ្យពួកគេមានឱកាសរៀននិងអភិរក្សភាសារបស់ខ្លួន។
លោក នុន សុគន្ធា ជនជាតិគ្រឹង និងជាប្រធានសមាគមយុវជនជនជាតិដើមភាគតិចកម្ពុជា(CIYA) បានឱ្យដឹងថាភាសាជនជាតិដើមភាគតិចអាចប្រឈមនឹងការបាត់បង់បណ្តើរៗ ជាពិសេសភាសានិយាយប្រចាំថ្ងៃ និងពាក្យពេចន៍មួយចំនួន បើសិនជាគ្មានការយកចិត្តទុកដាក់រៀបចំការបង្រៀនជាពីរភាសានៅគ្រប់តំបន់ជនជាតិដើមភាគតិច។
លោក នុន សុគន្ធា ថ្លែងថា៖ « ប្រសិនបើមិនមានការយកចិត្តទុកដាក់ឡើងវិញ អាចថាពីរ ទៅបីជំនាន់ទៀត វានឹងធ្វើឱ្យមានការថយចុះនៃការប្រើប្រាស់ភាសា ឬក៏បាត់ពាក្យណាមួយ ផ្នែកណាមួយនៃភាសា(ជនជាតិដើមភាគតិច) »។
ជុំវិញការនឹងការធ្លាក់ចុះនៃការប្រើប្រាស់ភាសាជនជាតិដើមភាគតិចនេះ និស្សិតឆ្នាំទី៣ជំនាញភាសាអង់គ្លេស ឈ្មោះអាង ប៊ុនគឺត ជនជាតិដើមភាគតិចកាចក់មកពីខេត្តនៅខេត្តរតនគិរីបានប្រាប់ថា ភាសាដើមរបស់ពួកគេគឺចេះចាំតគ្នាមកពីឪពុកម្តាយ។ លោកថានៅក្នុងភូមិរបស់គាត់គឺពុំមានបង្រៀនភាសាដើមជនជាតិភាគតិចឡើយ។
លោក អាង ប៊ុនគឺត បាននិយាយថា៖ «ដោយសារភាសាហ្នឹង[កាចាក់] គ្មានអ្នកកត់ត្រាទុកជាលាយលក្សអក្សរទេ មានតែភាសានិយាយ តែគ្មានភាសាសរសេរ»។
គោលនយោបាយជាតិ ស្តីពីការអភិវឌ្ឍជនជាតិដើមភាគតិចចុះថ្ងៃទី ២៤ ខែមេសា ឆ្នាំ២០០៩ ដោយក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទក្នុងជំពូកទី២ ចំណុច២,៣ បានសរសេរថា រដ្ឋបានរៀបចំឡើងកម្មវិធីអប់រំមានលក្ខណៈជាអក្ខរកម្ម នឹងត្រូវកំណត់ជាភាសាខ្មែរ និងភាសាជនជាតិដើមភាគតិច យ៉ាងច្រើនត្រឹមថ្នាក់ទី៤ ដើម្បីផ្តល់ឱកាសឱ្យបងប្អូនជនជាតិដើមភាគតិចបានចូលរៀនសូត្រ។
ពាក់ព័ន្ធនឹងសំណើសុំបញ្ជូលភាសាជនជាតិដើមភាគតិចទៅក្នុងប្រព័ន្ធអប់រំជាតិ កម្រិតថ្នាក់មត្តេយ្យនិងបឋមនៅតាមតំបន់ជនជាតិដើមភាគតិច លោក ចាន់ ដារ៉ុង ជាអ្នកនាំពាក្យក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទបានឱ្យដឹងតាមរយៈបណ្តាញសង្គម Telegram ថា ភាសារបស់ជនជាតិដើមភាគតិចមានច្រើនខុសៗគ្នា ដូច្នេះហើយប្រហែលជាមានការលំបាកក្នុងការរៀបចំ និងបញ្ជូលទៅក្នុងប្រព័ន្ធអប់រំជាតិតែមួយ។
ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកនាំពាក្យរូបនេះបានបញ្ជាក់ថា ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា អាចពិនិត្យ ពិចារណា និងសិក្សាពីប្រសិទ្ធិភាពនិងលទ្ធភាពលើសំណើខាងលើនេះ។
លោក ចាន់ ដារ៉ុង មានប្រសាសន៏ថា៖ «ចំពោះករណីនេះ ខ្ញុំយល់ឃើញថាភាសារបស់ជនជាតិដើមភាគតិចមានច្រើនខុសៗគ្នា ដែលមានច្រើនជាងម្ភៃ ដូច្នេះប្រហែលជាមានការលំបាកក្នុងការរៀបចំនិងបញ្ចូលក្នុងប្រព័ន្ធអប់រំជាតិតែមួយ»។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងអប់រំ លោករស់ សុវាចា បានឱ្យដឹងថា ក្រសួងនឹងពិនិត្យនូវសំណើរបស់សមាគមយុវជនជនជាតិដើមភាគតិចចំពោះការដាក់បញ្ចូលភាសានេះ។ លោកបន្ថែមថា កន្លងមកក្រសួងអប់រំបានយកចិត្តទុកដាក់និងជួយលើកតម្កើងភាសារបស់ជនជាតិដើមភាគតិចតាមរយៈការពង្រឹងយន្តការអប់រំពហុភាសាដែលធ្លាប់ធ្វើពីមុនមក។
លោក រស់ សុវាចា បានថ្លែងថា៖ «ថ្នាក់ដឹកនាំក្រសួងនឹងពិនិត្យមើលតាមលទ្ធភាពជាក់ស្តែង កាលណាបើសំណើជាផ្លូវការនោះធ្លាក់ដល់ដៃក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា»។
លោក នុន សុគន្ធា បានបន្ថែមថា ក្រុមការងាររបស់លោកនឹងដាក់សំណើជូនក្រសួងអប់រំ បន្ទាប់ពីបញ្ចប់ទិវាអន្តរជាតិជនជានដើមភាគតិច។
របាយការណ៍របស់អង្គការសមាគមខ្មែរលើ-រតនគិរី កាលពីឆ្នាំ២០១៨ ឲ្យដឹងថា ជនជាតិដើមភាគតិចមានចំនួន២សែននាក់ និងមាន២៤ក្រុម កំពុងរស់នៅក្នុង១៥ខេត្ត ក្រុង និង៣៦ស្រុក រួមទាំង១៣១ឃុំ-សង្កាត់ នៃប្រទេសកម្ពុជា។
របាយការណ៍ដដែលបញ្ជាក់ថា បច្ចុប្បន្ននេះ ជនជាតិដើមភាគតិចទាំងនោះបានបង្កើតជាសហគមន៍ចំនួន៥០៣ និងមានអ្នកចូលរួម៤៥០០០គ្រួសារ ក្នុងនោះមានជនជាតិ ទំពួន ចារ៉ាយ គ្រឹង ព្រៅ កាវ៉ែត លុន កាចក់ និងជនជាតិពូនង(ព្នង)ជាដើម។
