ជំងឺកូវីដ-១៩ ដែលផ្ទុះឡើងនៅប្រទេសចិនកាលពីចុងឆ្នាំ២០១៩ និងបានរីកសាយភាយស្ទើរទូទាំងពិភពលោកនៅដើមឆ្នាំ២០២០នេះ បានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សន្ដិសុខ និងពាណិជ្ជកម្មពិភពលោកជាខ្លាំង ដោយសារតួនាទីនៃមហាអំណាចមួយនេះក្នុងសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក។ ផលប៉ះពាល់នេះក៏មានឥទ្ធិពលដល់កម្ពុជាផងដែរដោយសារតែកង្វះវត្ថុធាតុដើម។
គិតត្រឹមថ្ងៃពុធសប្ដាហ៍មុន មានរោងចក្រកាត់ដេរ និងផលិតផលស្បែកជើងសរុប៣៣រោងចក្រនៅទូទាំងប្រទេស បានស្នើសុំព្យួរកិច្ចសន្យាការងាររយៈពេល២សប្ដាហ៍ ដល់១ខែ ដែលមានកម្មករសរុបជិត២ម៉ឺននាក់ត្រូវប្រឈមនឹងការព្យួរការងារ។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការងារ លោក ហេង សួរ បានសរសេរប្រាប់VOD តាមសារអេឡិចត្រូនិចតេលេក្រាម (Telegram) ថា៖ «មានរោងចក្រកាត់ដេរ និងផលិតស្បែកជើងសរុប ៣៣រោងចក្រ នៅទូទាំងប្រទេស ដែលបានស្នើសុំព្យួរកិច្ចសន្យាការងារ រយៈពេលពី ២ សប្ដាហ៍ ដល់ទៅ ១ខែ ដែលស្មើនឹងកម្មករចំនួន ១៧ ០៩៦នាក់ លើកម្មករនិយោជិតសរុបចំនួន ៦២ ០៨៧នាក់»។
តើឥទ្ធិពល Covid-19 នឹងធ្វើឱ្យវិស័យការងារនៅកម្ពុជាប្រឈមយ៉ាងណា?
ប្រឈមនឹងការបាត់បង់ការងារ
ក្រោយរងការព្យួរការងារ មានកម្មករនៅរោងចក្រមួយចំនួនបានចេញតវ៉ាជាបន្តបន្ទាប់ ដើម្បីឱ្យរោងចក្រគោរពលក្ខខណ្ឌការងារ ខណៈពេលដែលពួកគេព្រួយបារម្ភពីការបាត់បង់ការងារ និងគ្មានប្រាក់ផ្គត់ផ្គង់ជីវភាពបន្ទាប់រោងចក្រព្យួរការងារនេះ។
អ្នកត្រួតពិនិត្យនៃរោងចក្រ 7NG ដែលត្រូវរោងចក្រព្យួរការងារជាមួយកម្មករជាង ៧០០នាក់ផ្សេងទៀត អ្នកស្រី លាប សុធារី បានត្អួញត្អែរថា ការព្យួរការងាររបស់រោងចក្រគឺធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់កម្មករជាខ្លាំង ដោយថាកម្មករត្រូវបាត់ចំណូល ហើយគ្មានការងារថ្មីដើម្បីជំនួសបណ្ដោះអាសន្នថែមទៀត។
អ្នកស្រី និយាយថា៖ «និយាយទៅ ចាយអត់ទូលំទូលាយដូចពីមុន ព្រោះពីមុន យើងអាចរកបាន៣០០ដុល្លារយ៉ាងតិច ដល់ពេលឥឡូវយើងទៅរកនៅឯណាក៏អត់បានដែរ។ បានតែ ៧៦ដុល្លារ ហើយខុសពីកន្លែងហ្នឹងទៅ យើងអត់អាចទៅរកនៅកន្លែងណាបានទៀត! ដោយសារតែយើងនៅរង់ចាំរោងចក្របើកវិញអ៊ីចឹងណា។ […] ខែ៤ បានជាដល់ថ្ងៃដែលត្រូវចូលវិញ តែយើងចំណាយពេលសម្រាប់១ខែជាងហ្នឹងដូចថា វាចាប់ត្រង់នេះខុយ ចាប់ត្រង់នោះខុយ ដោយសារបើយើងទៅភ្នំពេញ យើងត្រូវការរកផ្ទះជួលរកអីទៀត រួចទម្រាំដែលបានប្រាក់ខែពេញលេញ ធ្វើការបានប៉ុន្មានហ្នឹងសឹងថាកៀកថ្ងៃដែលត្រូវត្រលប់មកវិញហើយ»។
ប្រធានសហភាពការងារកម្ពុជា លោក អាត់ ធន់ បានលើកឡើងដោយបារម្ភថា ក្នុងពេលដែលកំពុងមានបញ្ហានេះ រោងចក្រមួយចំនួនហាក់បីដូចជាប្រើលេសក្នុងការបញ្ឈប់កម្មករតែម្ដង ដែលជាសញ្ញាណមិនល្អនោះទេក្នុងវិស័យកាត់ដេរ។
លោកថា៖ «អាហ្នឹងគឺក៏ជាសញ្ញាណមិនល្អដែរ ប្រសិនជាធ្វើអ៊ីចឹងមែន! គឺគាត់ប្រឈមនឹងការបាត់បង់ការងារតែម្ដង នៅពេលដែលគេដំណើរការវិញ ក៏គាត់មិនអាចបាន[ការងារ]ដែរ។ ក្រុមហ៊ុនខ្លះព្យាយាមដកកម្មករចាស់ៗ ឬក៏សមាជិកសហជីពអីហ្នឹង គឺអត់ឱ្យធ្វើការទេ បន្ទាប់មកគឺរើសកម្មករថ្មីឱ្យចូលវិញ»។
មិនមានការងារថ្មីជំនួស
វិបត្តិកូវីដ-១៩ បានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់វិស័យការងារជាច្រើនរាប់ចាប់តាំងពីការងារកាត់ដេរ និងការងារទេសចរណ៍ សេវាកម្ម ជាដើម ដែលការងារទាំងនេះសុទ្ធតែវិស័យស្នូលរបស់ប្រទេស។
មិនមានទេការងាកមករកវិស័យកសិកម្មវិញ ខណៈវិស័យសំណង់ក៏មិនសូវមានតម្រូវការការងារផងដែរ។
ប្រធានសហព័ន្ធសហជីពកម្មករសំណង់ និងព្រៃឈើ លោក សុខ គីន មានប្រសាសន៍ថា វិស័យសំណង់នៅពេលនេះគឺមិនទាន់រងផលប៉ះពាល់ពីវីរុស Covid-19 នៅឡើយទេ តែលោកថា ស្ថានភាពគឺនៅនឹងថ្កល់ដោយសារតម្រូវការការងារមិនមានការកើនឡើង។
លោក សុខ គីន លើកឡើងថា៖ «ស្ថានភាពបច្ចុប្បន្នហាក់បីដូចជាតម្រូវការបន្ថែមក៏អត់ទាន់មានឃើញ ហើយអាចុះក៏អត់ទាន់មាន។ ហាក់បីដូចជាស្ថានភាពការងារក្នុងវិស័យគឺនៅលំនឹងនៅឡើយ»។
ទោះជាយ៉ាងណា សម្រាប់វិស័យសេវាកម្មវិញបានរងគ្រោះបាត់ទៅហើយនៅពេលនេះ ដែលមានន័យថា តម្រូវការការងារក្នុងវិស័យនេះស្ទើរតែគ្មាន ជាពិសេសនៅខេត្តទេសចរណ៍សៀមរាបតែម្ដង។
ប្រធានសហជីពចំណីអាហារ និងសេវាកម្មកម្ពុជា អ្នកស្រី អ៊ូ ទេពផល្លីន មានប្រសាសន៍ប្រាប់VODថា ស្ថានភាពកម្មករក្នុងវិស័យសេវាកម្ម និងចំណីអាហារ ក៏កំពុងទទួលរងគ្រោះពីការបាត់បង់ការងារដោយសារជំងឺកូវីដ-១៩នេះផងដែរ។ អ្នកស្រីបន្ថែមថា ស្ថានភាពនេះកើតឡើងខ្លាំងនៅខេត្តសៀមរាប។
អ្នកស្រី អ៊ូ ទេពផល្លីន៖ «ព្រោះនៅសៀមរាបភាគច្រើនគេធ្វើតាមTour ចុះ MOU ជាមូយក្រុមហ៊ុនអាកាសចរណ៍ ដល់ពេលនៅភ្នំពេញនេះដូចជាមិនទាន់អីទេ ព្រោះភាគច្រើនជាភ្ញៀវក្នុងស្រុក ដល់អ៊ីចឹងអត់សូវជាជួបបញ្ហាធំនៅឡើយទេ។ សម្រាប់នៅកំពង់សោម ខាងផលិតស្រាបៀរ ខាងផលិតស្រាបៀរវិញ ក្រុមហ៊ុនរំលាយកម្មករច្រើនតាមរយៈគេផ្ដូរប្រព័ន្ធការងារថ្មី។ មានការរើសថ្មីដែរ តែមិនមានការប្រកាសជាសាធារណៈឡើយ»។
សាស្ត្រាចារ្យផ្នែកការទូត និងកិច្ចការពិភពលោកនៅសាកលវិទ្យាល័យ Occidental College ទីក្រុង Los Angeles លោកបណ្ឌិត អៀ សុផល បានលើកឡើងប្រាប់VOD តាមសារអេឡិចត្រូនិចអ៊ីម៉ែលថា នៅពេលដែលកម្មករបាត់បង់ការងារ ពិតណាស់នឹងមានការការងារថ្មី តែអ្វីដែលជាសំណួរនោះ ថាតើកម្ពុជាមានការងារអ្វីខ្លះសម្រាប់ផ្ដល់ជូនដល់ពលរដ្ឋ?
លោកសរសេរថា៖ «បញ្ហានោះគឺ សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាគ្មានភាពចម្រុះបែបនោះទេ។ តើកម្មកររោងចក្រអាចធ្វើការសំណង់បានទេ? មិនអាចទេ! តើគេអាចធ្វើការក្នុងវិស័យទេសចរណ៍បានទេ? អាចបាន តែគេអាន និងនិយាយភាសាបរទេសបានឬអត់ នេះនៅមិនទាន់គិតដល់ កូវីដ-១៩ ដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់វិស័យទេសចរណ៍ផង។ ហើយចំពោះសេវាបម្រើស្រាបៀរ វាជាជម្រើសមួយដែលគ្រោះថ្នាក់»។
ការប៉ះទង្គិចនៃ កូវីដ-១៩ គឺបានជះផលអវិជ្ជមានដល់វិស័យនៃឈាមសេដ្ឋកិច្ចទាំងមូលរបស់កម្ពុជា ដែលមានន័យថា ការងារអាចប្រឈមនឹងបាត់បង់ ខណៈការងារថ្មីមិនសូវមាន។
ដំណោះស្រាយពីរដ្ឋាភិបាល
កាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែកុម្ភៈ រដ្ឋាភិបាលបានដាក់ចេញនូវវិធានការធំចំនួន៣ ដើម្បីរក្សាសេដ្ឋកិច្ចជាតិក្នុងពេលប្រឈមសកលនៃវីរុសកូរ៉ូណា។ វិធានការទាំងនោះមានវិធានការមួយចំនួនគឺជួយដល់កម្មករនិយោជិតពីការបាត់បង់ការងារ និងស្វែងរកការងារថ្មីដល់កម្មករ។
ថ្លែងក្នុងពិធីប្រកាសវិធានការនេះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា៖ « អ្វីដែលដាក់ចេញនាពេលនេះ គឺជាកញ្ចប់វិធានការជុំទីមួយ ដើម្បីកាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់ រក្សាលំនឹងអាជីវកម្ម និងលំនឹងជីវភាពជូនក្មួយៗកម្មករ និយោជិតទាំងអស់។ រាជរដ្ឋាភិបាលនឹងបន្តតាមដានស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចជាប្រចាំ។ ក្នុងករណីដែលស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចរងផលប៉ះពាល់កាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ រាជរដ្ឋាភិបាលអាចបន្តអនុវត្តវិធានការទាំងនេះ និងដាក់ចេញនូវវិធានការថ្មីៗបន្ថែមទៀត តាមការចាំបាច់ » ។
សម្រាប់ប្រធានសហភាពការងារកម្ពុជា លោក អាត់ ធន់ មើលឃើញថា វិធានការនេះហាក់ដូចជាមិនសូវមានប្រសិទ្ធភាពនោះទេ ដោយសារវាធ្វើឱ្យបាត់ប្រយោជន៍រោងចក្រ។
លោក អាត់ ធន់ និយាយថា៖ «វិធានការហ្នឹង រដ្ឋាភិបាលចេញហើយ តែយើងមិនដឹងថា ក្រុមហ៊ុនគេអនុវត្ត ឬមិនអនុវត្តទេ។ តែជាទូទៅ ក្រុមហ៊ុនមិនងាយទេអាទាក់ទងនឹងប្រយោជន៍របស់ខ្លួននោះ ទាល់តែរដ្ឋាភិបាលនោះចេញវិធានការអនុវត្តទៀត រៀបចំមនុស្សចុះអនុវត្តទៀត បានក្រុមហ៊ុនវាព្រម! ព្រោះកន្លងមកយើងដឹងហើយ សូម្បីតែច្បាប់ការងារសរសេរច្បាស់ទែងហ្នឹង ក្រុមហ៊ុនមិនងាយនឹងអនុវត្តផង ហើយមន្ត្រីចុះទៅពិនិត្យមើល ក្រុមហ៊ុនមិនខ្លាចផង ទម្រាំវិធានធម្មតាគឺមិនងាយទេ » ។
អនុសាសន៍
នាយកមជ្ឈមណ្ឌលសម្ព័ន្ធភាពការងារ និងសិទ្ធិមនុស្ស លោក មឿន តុលា បានលើកឡើងថា រដ្ឋគួរបែងចែកដំណោះស្រាយការងារទាំងរយៈពេលខ្លី និងគិតគូររយៈពេលវែង។ លោកបន្ថែមថា ការងារក្នុងរយៈពេលខ្លីគឺរដ្ឋគួរតែរកការងារបណ្ដោះអាសន្នដែលអាចឱ្យកម្មករអាចធ្វើក្នុងរយៈពេលខ្លី ជាពិសេសគួរងាករកវិស័យកសិកម្ម និងពង្រឹងសហគ្រាសធុនតូច និងមធ្យមឱ្យមានឱកាសបង្កើតការងារដល់ពលរដ្ឋឱ្យច្រើននៅពេលនេះ។
លោក មឿន តុលា លើកឡើងថា៖ «វិធានការភ្លាមៗ រឿងមួយគឺពាក់ព័ន្ធនឹងបំណុល ហើយរឿងទីពីរគឺរកមើលការងារដែលបណ្ដោះអាសន្ន ដូចជា ការកែច្នៃវត្ថុអនុស្សាវរីយ៍អី។ល។»។
ចំពោះគោលនយោបាយរយៈពេលវែងវិញ លោក មឿន តុលា ឱ្យជាយោបល់ថា វិស័យពីរដែលត្រូវគិតគូរនោះគឺទេសចរណ៍ និងកសិកម្ម ដោយថា ការពង្រឹងវិស័យកសិកម្មឱ្យខ្លាំង នឹងបង្កើតឱ្យមានការផលិតវត្ថុធាតុដើមក្នុងស្រុកប្រើប្រាស់គ្រប់គ្រាន់ មានការងារដល់ពលរដ្ឋ ខណៈការគិតគូរពីគុណភាពនៃទេសចរណ៍ វានឹងជួយបង្កើនចំណូលជាតិ បង្កើតការងារ ទប់ស្កាត់ការចំណាកស្រុក ជាពិសេសវានឹងជួយយឹតយោងការងារពីវិស័យផ្សេងផងដែរនៅពេលមានបញ្ហានាថ្ងៃអនាគត។
លោក មឿន តុលា មានប្រសាសន៍ថា ៖ «ស្រុកខ្មែរ បើយើងយកតែវិស័យពីរ វិស័យកសិកម្មមួយ ហើយនិងវិស័យទេសចរណ៍មួយទៀត យកជាវិស័យជាអាទិភាពដើម្បីកសាងប្រទេស ខ្ញុំគិតថា ទៅដោយរលូន។ ហើយវិស័យកាត់ដេរនេះ គឺយើងរក្សាវាដើម្បីឱ្យជាលំនឹងសិន ទម្រាំយើងកសាងវិស័យទាំងពីរបានរឹងមាំ។ វិស័យកាត់ដេរនេះជាវិស័យលើកគេឱ្យដើរទេនិយាយមែនទែនទៅ កាលណាប្រទេសហ្នឹងមានប្រាក់ឈ្នួលខ្ពស់ខ្លាំង ឬក៏មានការីកចំរើនខ្លាំង គឺវិស័យនេះមិនអាចនៅទេ។ ព្រោះវិស័យរោងចក្រកាត់ដេរនេះភាគច្រើនគឺទៅរកតែប្រទេសក្រីក្រទេ » ។
