សំណុំរឿងកំណើនកុមារឈឺជំងឺស្លេកស្លាំងដោយកង្វះជាតិដែកធ្ងន់ធ្ងរបានកើតឡើងជិតកន្លះឆ្នាំមកហើយ។ តាមរយៈអត្ថបទស៊ើបអង្កេតរបស់វីអូឌីដែលចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី២០ ខែឧសភា រកឃើញថា ជាង ៩០% ក្នុងចំណោមកុមារ ៣៤នាក់ដែលរងគ្រោះដោយសារជំងឺនេះ បានបៅទឹកដោះគោម៉ាក នុតទ្រីលែតស៍១ (Nutrilatt 1)។
រយៈពេលជិត ២ខែក្រោយមក ពោលគឺនៅថ្ងៃទី០៦ ខែកក្កដា មាតាបិតារបស់កុមារមួយចំនួនដែលកើតជំងឺស្លេកស្លាំងបាននាំគ្នាយកញត្តិមួយទៅដាក់ឱ្យរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសុខាភិបាល លោកម៉ម ប៊ុនហេង ដើម្បីសុំឱ្យស្ថាប័នជំនាញត្រួតពិនិត្យស្រាវជ្រាវគុណភាពទឹកដោះគោនុតទ្រីលែតស៍។ ប៉ុន្តែ គិតមកដល់ល្ងាចថ្ងៃអាទិត្យ ទី១៩ ខែកក្កដានេះ ក្រុមឪពុកម្ដាយមិនទាន់ទទួលបានចម្លើយតបពីក្រសួងសុខាភិបាលនៅឡើយ។ ញត្តិនោះត្រូវបានផ្តិតមេដៃដោយមាតាបិតារបស់កុមារជាង ២០នាក់។
បុគ្គលិកអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលមួយ និងជាម្ដាយកូនដំបូងផងនោះ ស្ត្រីស្ថិតក្នុងវ័យម្ភៃឆ្នាំប្លាយ អ្នកស្រី គង់ ចាន់ម៉ាលីស បានសម្រេចចិត្តផ្ដិតមេដៃនាំយកញត្តិស្នើទៅកាន់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសុខាភិបាលឱ្យស៊ើបអង្កេតសំណុំរឿងនេះ។
ថ្លែងទាំងអួលដើមកស្ទើរស្រក់ទឹកភ្នែក អ្នកស្រី គង់ ច័ន្ទម៉ាលីស រំលឹកថា កូនប្រុសអាយុ ៨ខែរបស់គាត់ធ្លាក់ខ្លួនឈឺធ្ងន់នៅអំឡុងខែមេសា។ អ្នកស្រីបន្តថា ដំបូងឡើយពេទ្យឯកជនពិនិត្យឃើញកូនគាត់ស្លេកស្លាំង លុះដល់ពិនិត្យឈាមទើបដឹងថាខ្វះគ្រាប់ឈាម និងខ្វះជាតិដែកធ្ងន់ធ្ងរ។ អ្នកស្រីបន្ថែមថា ពេទ្យបង្គាប់ឱ្យគាត់ដូរទឹកដោះគោ និងឱ្យកូនញ៉ាំថ្នាំជាតិដែក តែអាការមិនបានធូរទើបបញ្ជូនទៅកាន់មន្ទីរពេទ្យកុមារជាតិតែម្ដង។
អ្នកស្រី គង់ ច័ន្ទម៉ាលីស ប្រាប់ថា៖ «កូនខ្ញុំប៉ោងបង្ហើយដូចត្រីឡហានអីចឹង ពេទ្យ(ឯកជន)ថាអត់កើតទេ ត្រូវបញ្ជូនទៅពេទ្យកុមារជាតិបន្ទាន់។ ពេទ្យឱ្យកូនខ្ញុំអេកូ និងអ៊ិចរេ (ឆ្លុះកាំរស្មីអ៊ិច) ឃើញទឹកដក់ក្នុងបង្ហើយកូនខ្ញុំ គ្រូពេទ្យគាត់ថាកូនហ្នឹងបីថ្ងៃទៅមួយអាទិត្យ បើសិនទឹកដក់អត់ស្រកទេ កូនហ្នឹងត្រូវមកជួបគាត់ចោះបង្ហើយបង្ហូរទឹក! ខ្ញុំយំនៅមុខពេទ្យរហូត»។
អ្នកស្រី ម៉ាលីស បន្តថា រូបគាត់ និងម្ដាយឪពុកមួយចំនួនទៀតសម្រេចចិត្តដាក់ញត្តិទៅក្រសួងសុខាភិបាល និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ព្រោះតែមិនចង់ឱ្យកុមារដទៃទៀតរងគ្រោះដូចកូនៗរបស់ខ្លួន។
អ្នកស្រី គង់ ច័ន្ទម៉ាលីស មានប្រសាសន៍ថា៖ «យើងខ្ញុំពិតជាអន្ទះសាណាស់។ អ្វីៗក៏ដោយពាក់ព័ន្ធនឹងសុខភាព គឺឆ្លងកាត់ក្រសួងសុខាភិបាលទាំងអស់ យើងខ្ញុំរង់ចាំការឆ្លើយតបពីខាងឯកឧត្តមរដ្ឋមន្ត្រីសុខាភិបាល។ ចង់ដឹងថាមានវិធានការយ៉ាងម៉េច? រឿងហ្នឹងទាក់ទងនឹងអាយុជីវិតកុមារអីចឹង? ពួកគាត់គួរតែចាត់វិធានការឱ្យបានលឿន។»
ប្ដីប្រពន្ធមួយគូទៀតរស់នៅខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ គឺលោក សុខ សុភ័ក្ដ្រ និងអ្នកស្រី ជា រតនា ក៏បានឱ្យកូនរបស់ខ្លួនអាយុ ១១ខែ បៅទឹកដោះគោនុតទ្រីលែតស៍នេះដែរ។ ពួកគាត់បានឆ្លងកាត់ដំណាក់កាលលំបាកដោយសារកូនធ្លាក់ខ្លួនឈឺជំងឺស្លេកស្លាំងខ្វះជាតិដែកធ្ងន់ធ្ងរ។ ប៉ុន្តែអ្នកទាំងពីរទំនងជាលំបាកជាងគ្រួសារដទៃ ព្រោះតែគាត់មានកូនស្រីដល់ទៅ ២នាក់ (កូនភ្លោះ) ធ្លាក់ខ្លួនឈឺ និងមិនទាន់ជាសះស្បើយនៅឡើយ។
លោក សុខ សុភ័ក្ត្រ ឱ្យដឹងថា លោកចង់ឱ្យស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធសិក្សា និងធ្វើការងារលើរឿងនេះឱ្យមានតម្លាភាព។
លោក សុខ សុភ័ក្ត្រ លើកឡើងថា៖ «ក្រសួងសុខាភិបាលមានវេជ្ជបណ្ឌិតជំនាញខាងហ្នឹង គាត់គួរណាស់តែស៊ើបអង្កេតបើពិតជាអីចឹងមែន [កើតជំងឺដោយសារទឹកដោះគោ] គាត់គួរណាស់តែបញ្ឈប់ការលក់ទឹកដោះគោ ព្រោះបើនៅលក់ អាចប៉ះពាល់ដល់ក្មេងក្រោយៗទៀតដែលឪពុកម្ដាយមិនបានដឹង។ បើសិនមិនអីចឹងទេ ក្មេងឈឺមកអីផ្សេង ពួកខ្ញុំជាពលរដ្ឋនេះក៏ចង់ដឹងដែរ។ កូនខ្ញុំទាំងពីរហ្នឹងដេកពេទ្យ ១១យប់ បានពេទ្យឱ្យចេញ ពួកវាមានទឹកដក់ក្នុងខួរក្បាល សព្វថ្ងៃភ្នែកពួកវានៅតូចម្ខាង»។
ប្រធានការិយាល័យសុវត្ថិភាពចំណីអាហារនៃនាយកដ្ឋានឱសថ ចំណីអាហារ បរិក្ខារពេទ្យ និងគ្រឿងសំអាង នៃក្រសួងសុខាភិបាល លោកឱសថការី អាំង ហុកស្រ៊ុន បានថ្លែងប្រាប់វីអូឌីថា លោកអាចពន្យល់អ្នកសារព័ត៌មាន និងផ្ដល់ចម្លើយជុំវិញសំណួរទាក់ទងនឹងទឹកដោះគោនុតទ្រីលែតស៍ទៅបាន ល្គឹកណាមានការឯកភាពយល់ព្រមពីអ្នកនាំពាក្យ ឬបញ្ជាពីថ្នាក់លើ។
លោក អាំង ហុកស្រ៊ុន ប្រាប់ថា៖ «បងអាចទៅទាក់ទងរដ្ឋមន្ត្រី ឬអ្នកនាំពាក្យទៅ បើពួកគាត់ចារមកឱ្យខ្ញុំនិយាយ ទើបខ្ញុំអាចបំភ្លឺបាន»។
រដ្ឋលេខាធិការ និងជាប្រធានគណៈគ្រូពេទ្យកម្ពុជា លោកសាស្ត្រាចារ្យវេជ្ជបណ្ឌិត ធា គ្រុយ បដិសេធមិនឆ្លើយសំណួរទាក់ទងនឹងទឹកដោះគោនុតទ្រីលែតស៍តាមទូរសព្ទទេ កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែកក្កដា ។
ចំណែកឯអ្នកនាំពាក្យក្រសួងសុខាភិបាល អ្នកស្រី ឱ វណ្ណឌីន ក៏មិនតបចំពោះសំណួរតាមសារតេឡេក្រាមដែររហូតមកដល់ថ្ងៃទី២០ ខែកក្កដា។
ញត្តិរបស់ក្រុមគ្រួសារទារកកើតជំងឺស្លេកស្លាំងទាំងនោះ បានលើកឡើងពីហេតុការណ៍ទារកឈឺនិងដេកពេទ្យដោយសារខ្វះជាតិដែក ព្រមទាំងស្នើឱ្យរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសុខាភិបាលចាត់វិធានការឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព។ បន្ទាប់ពីរង់ចាំនៃការដាក់ញត្តិទៅកាន់ក្រសួងសុខាភិបាលមិនទាន់បានផល ក្រុមមាតាបិតាកុមារទាំងនោះក៏បានប្ដឹងទៅកាន់អគ្គនាយកដ្ឋានកាំកុងត្រូលវិញម្ដង។
អ្នកស្រី គង់ ច័ន្ទម៉ាលីស ថ្លែងប្រាប់វីអូឌីថា៖ «ពួកខ្ញុំបានទៅជួបកាំកុងត្រូលរួចហើយ និងសរសេរប្រវត្តិជំងឺជូនពួកគាត់។ ពួកគាត់ [មន្ត្រីកាំកុងត្រូល] សាកសួរយើង និងយកផលិតផលទៅតេស្ត ពួកខ្ញុំរង់ចាំចម្លើយពីខាងជំនាញកាំកុងត្រូលនេះដែរ»។
អគ្គនាយក អគ្គនាយកដ្ឋានការពារអ្នកប្រើប្រាស់ កិច្ចការប្រកួតប្រជែង និងបង្ក្រាបការក្លែងបន្លំ នៃក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម លោក ផាន អូន ថ្លែងប្រាប់វីអូឌីកាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែកក្កដា ថាអង្គភាពជំនាញមួយនេះបានស្ដាប់ពាក្យបណ្ដឹងរបស់ម្ដាយឪពុកកុមារកើតជំងឺ ស្ដាប់ការឆ្លើយបំភ្លឺរបស់ក្រុមហ៊ុន ព្រមទាំងប្រមូលឯកសារពាក់ព័ន្ធដើម្បីត្រួតពិនិត្យរួចហើយ។ លោកបន្ដថា នីតិវិធីបន្ទាប់ ក្រុមជំនាញបានប្រមូលយកសំណាកផលិតផលទឹកដោះគោទាំងនោះយកទៅពិនិត្យនៅមន្ទីរពិសោធន៍ប្រទេសសឹង្ហបុរី។
លោក ផាន អូន មានប្រសាសន៍ថា៖ «យើងនឹងបញ្ជូនតេស្តហ្នឹងទៅ ប្រហែលអាចសាំងហ្គាពួរ តើកម្រិតជាតិដែកវាយ៉ាងម៉េច ព្រោះធម្មតាទឹកដោះគោបើកម្រិតជាតិដែកមិនគ្រប់ ក្មេងបៅទៅវានឹងលឿង[ស្លេក]។ អាចបញ្ជូនករណីនេះទៅតុលាការឬយ៉ាងម៉េច បើសិនបានលទ្ធផលជាក់លាក់ យើងនឹងចាត់វិធានការវិភាគ និងសម្រេចតាមក្រោយ»។
ក្រុមហ៊ុនម្សៅទឹកដោះគោ នុតទ្រីលែតស៍ បានចេញសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានមួយកាលពីថ្ងៃទី០៧ ខែកក្កដា ថាក្រុមហ៊ុនរបស់ខ្លួនបានយកទឹកដោះគោ នុតទ្រីលែតស៍ ទៅពិនិត្យគុណភាពរួចហើយ ដោយលទ្ធផលសុទ្ធតែបង្ហាញថា គុណភាពទឹកដោះគោ នុតទ្រីលែត ល្អប្រសើរ និងមិនមានសារធាតុប៉ះពាល់ដល់សុខភាពទារកទេ។
កាលពីខែឧសភា នាយកគ្រប់គ្រងក្រុមហ៊ុននេះ បានប្រាប់វីអូឌីថា ខ្លួនបានយកទឹកដោះគោទៅពិនិត្យគុណភាពនៅស្ថាប័នចំនួន៤ រួមមាន មន្ទីរពិសោធន៍ក្រសួងសុខាភិបាល វិទ្យាស្ថានជាតិប៉ាស្ទ័រ មជ្ឈមណ្ឌលមន្ទីរពិសោធន៍ឧស្សាហកម្មកម្ពុជា មជ្ឈមណ្ឌលជាតិពិសោធន៍សុខាភិបាល។
ក្នុងខែឧសភាដដែល ក្រុមហ៊ុនបានផ្សាយជាសាធារណៈនូវលទ្ធផលពិសោធន៍រកបាក់តេរីលើម្សៅទឹកដោះគោ នុតទ្រីលែតស៍ ដែលចេញផ្សាយដោយវិទ្យាស្ថានប៉ាស្ទ័រកម្ពុជា និងស្ថាប័នមួយក្នុងប្រទេសម៉ាឡេស៊ី។ ស្ថាប័នទាំងពីរនោះរកឃើញថា ទឹកដោះគោ នុតទ្រីលែតស៍ គ្មានបាក់តេរី។
ទោះជាយ៉ាងណាក្ដី វេជ្ជបណ្ឌិតឯកទេសគ្រាប់ឈាម និងព្រឹត្តិបត្រវេជ្ជសាស្ត្រមួយចំនួន បង្ហាញថា ជំងឺស្លេកស្លាំងដោយសារកង្វះជាតិដែកធ្ងន់ធ្ងរបណ្ដាលពីការបរិភោគចំណីអាហារឬផឹកដោះគោដែលមិនមានជាតិដែកគ្រប់គ្រាន់ មិនមែនបណ្ដាលមកពីញ៉ាំអាហារមានបាក់តេរីឡើយ។
កាលពីចុងខែមិថុនា អង្គការអន្តរជាតិចំនួនបួនបានចេញសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានបន្ទាន់មួយដោយកត់សម្គាល់ថា ក្រុមហ៊ុនចែកចាយទឹកដោះគោកុមារចំនួន៤ បានបំពានអនុក្រឹត្យលេខ១៣៣ ដែលល្មើសបម្រាមក្នុងការផ្សាយពាណិជ្ជកម្មទឹកដោះគោ។ ក្នុងនោះ ក្រុមហ៊ុនលក់ផលិតផលទឹកដោះគោ នុតទ្រីលែតស៍ ក៏ស្ថិតក្នុងបញ្ជីក្រុមហ៊ុនបំពានអនុក្រឹត្យលេខ១៣៣នេះដែរ។
ទោះយ៉ាងណាក្ដី មន្ត្រីផ្នែកអាហារូបត្ថម្ភរបស់អង្គការ យូនីសេហ្វ លោក អ៊ុន សំអឿន បានបញ្ជាក់ថា លោកមិនអាចឆ្លើយសំណួរទាក់ទងនឹងកុមារដែលកើតជំងឺស្លេកស្លាំងនោះបានទេ។
លោកសរសេរចម្លើយតាមអ៊ីម៉ែលក្នុងន័យដើមថា៖ «អង្គការយូនីសេហ្វ អង្គការសុខភាពពិភពលោក និងហេឡែនខេលល័រអន្តរជាតិ ពុំមានធ្វើការស្រាវជ្រាវ [ទាក់ទងនឹងទារកកើតជំងឺស្លេកស្លាំង] អ្វីទេ ហើយជាកិច្ចការស្ថិតនៅក្រៅវិសាលភាពរបស់ខ្លួនដែរ។ លោកអាចសាកសួរក្រសួងសុខាភិបាលសម្រាប់វិធានការបន្ត»។
ប្រធានផ្នែកគ្រាប់ឈាមនៃមន្ទីរពេទ្យកុមារជាតិ លោកវេជ្ជបណ្ឌិត ជាន សុផល ថ្លែងប្រាប់វីអូឌីដោយខ្លីថា កុមារកើតជំងឺស្លេកស្លាំងដោយខ្វះជាតិដែកធ្ងន់ធ្ងរនេះមានចំនួនកើនឡើង បើគិតត្រឹមឆមាសទី១នៃឆ្នាំ២០២០នេះ។
លោក ជាន សុផល៖ «មកដល់ថ្ងៃនេះ អត់មានអ្នកសម្រាកពេទ្យទេ តែមានអ្នកឈឺហើយមកជួបពេទ្យតាមពេលណាត់។ ខ្ញុំកំពុងសរុបតួលេខអ្នកជំងឺ គ្រាន់តែប្រាប់ថា តាំងពីខែមិនាមកមានក្មេងឈឺជំងឺស្លេកស្លាំងខ្វះជាតិដែកហ្នឹងច្រើន ច្រើនជាងឆ្នាំមុនៗ»៕
