ស្រុករលាប្អៀរ ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង៖ បន្ទាប់ពីរស់រានមានជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហម និងបានលាក់ទុកឧបករណ៍ភ្លេងបុរាណដែលបន្សល់ទុកពីឪពុករបស់លោកនៅក្នុងដី លោកគ្រូ អ៊ំ យ៉ុម ជាគ្រូក្បាច់គុនម្នាក់ក្នុងចំណោមគ្រូក្បាច់គុនល្បុក្កតោមួយចំនួនតូចដែលនៅរស់រានមានជីវិត បានចំណាយពេលបង្ហាត់ជំនាញដែលលោកចេះចាំដល់ក្មេងៗជំនាន់ក្រោយ ដោយលោកស្រមៃចង់ឃើញក្បាច់គុនមួយនេះមានការអភិវឌ្ឍដូចក្បាច់គុននៅបណ្តាប្រទេសដទៃទៀតដែរ។
«ល្បុក្កតោ» ដែលគេនិយមសរសេរថា «បុក្កតោ» ដែរនោះ គឺជាក្បាច់គុនដ៏ចំណាស់មួយដែលនៅមានការហ្វឹកហាត់នៅឡើយក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ហើយក្បាច់គុននេះគឺជាផ្នែកសំខាន់មួយនៃប្រវត្តិអតីតកាល ក៏ដូចជាសម័យបច្ចុប្បន្នរបស់ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ដែលមិនត្រឹមតែល្បីល្បាញតាមរយៈសិល្បៈស្មូនកុលាលភាជន៍ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែក៏ធ្លាប់ជាបន្ទាយយោធាដ៏រឹងមាំពីសម័យដើមផងដែរ។
ក្បាច់គុនបុរាណនេះរួមបញ្ចូលនូវស្នៀតប្រយុទ្ធច្រើន ដូចជាការប្រើកែងដៃ ជង្គង់ និងដាល់ រួមទាំងការប្រើអាវុធផងដែរ។ ក្បាច់គុនប្រភេទនេះត្រូវបានគេប្រើសម្រាប់ការប្រយុទ្ធនៅក្នុងសង្គ្រាមពីសម័យបុរាណផងដែរ ក្រៅពីជាប្រភពនៃការកម្សាន្តនិងការប្រតិបត្តិតាមបែបសាសនានោះ។
បើទោះបីជាក្បាច់គុននេះធ្លាប់ចាក់ឫសគល់នៅក្នុងជួរកងទ័ពក៏ដោយ ក៏វត្តមានរបស់ក្បាច់គុនល្បុក្កតោក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបានបាត់បង់បន្តិចម្តងៗ ដោយសារប្រទេសនេះឆ្លងកាត់សង្គ្រាមនិងចលាចលសង្គមជាបន្តបន្ទាប់។ ក្នុងរបបខ្មែរក្រហម ជាសម័យកាលដែលសិល្បករនិងអត្តពលិកក្លាយជាគោលដៅនៃការសម្លាប់ ដោយសារតែពួកគេត្រូវបានចាត់ទុកជាផ្នែកនៃក្រុមអភិជននោះ ក្បាច់គុនល្បុក្កតោស្ទើរតែបាត់បង់ទាំងស្រុងទៅហើយ។
ក្រោមការណែនាំរបស់លោកគ្រូ អ៊ំ យ៉ុម សិស្សគុនបានបង្ហាញស្នៀតប្រយុទ្ធដែលបានហ្វឹកហាត់នៅក្លឹបល្បុក្កតោមួយនៅក្នុងក្រុងកំពង់ឆ្នាំង ដោយពួកគេបានស្រែកបន្ទរនិងឈប់បង្អង់ ដើម្បីធ្វើចលនាទៅតាមការបញ្ជារបស់សិស្សច្បង។
អំឡុងពេលហាត់សមមួយ ក្មេងស្រីជំទង់ម្នាក់បានប្រយុទ្ធជាមួយនឹងសិស្សប្រុសពីរនាក់ផ្សេងទៀត ដោយបង្ហាញស្នៀតគុនដែលលោកគ្រូធ្លាប់ប្រើប្រាស់ក្នុងការប្រយុទ្ធដ៏គ្រោះថ្នាក់ពីអតីតកាល។ ដោយចាប់ផ្តើមការប្រយុទ្ធដោយប្រើកាំបិតផ្គាក់ យុវតីរូបនេះបានវាយទម្លាក់អាវុធដៃគូរបស់នាងទាំងពីរដោយគ្រវីអាវុធរបស់នាងចុះឡើង ហក់ជាន់និងកាច់ក្លេ ហើយនៅពេលក្មេងប្រុសទាំងពីរវាយទម្លាក់អាវុធពីដៃរបស់នាង ពួកគេបន្តវាយប្តូរកណ្តាប់ដៃគ្នានិងការទាត់គ្នាទៅវិញទៅមកផងដែរ។
លោកគ្រូ អ៊ំ យ៉ុម គឺជាមនុស្សម្នាក់ក្នុងចំណោមមនុស្សមួយចំនួនតូចដែលខិតខំដើម្បីថែរក្សាប្រពៃណីនៃក្បាច់គុនល្បុក្កតោ បន្ទាប់ពីរស់រានមានជីវិតពីរបបប្រល័យពូជសាសន៍។ តាមរយៈមហិច្ឆតារបស់លោកនិងគ្រូចាស់ៗផ្សេងទៀត ក្បាច់គុនល្បុក្កតោចាប់ផ្តើមទទួលបានប្រជាប្រិយភាពឡើងវិញបន្តិចម្តងៗ ដោយការប្រតិបត្តិពិធីសាសនានិងការហ្វឹកហាត់ដ៏គ្រោះថ្នាក់មួយចំនួនត្រូវបានកែប្រែ ខណៈលោកគ្រូចាស់ៗផ្ទេរក្បាច់គុននេះទៅក្មេងៗជំនាន់ក្រោយ។
មានដើមកំណើតមកពីខេត្តកំពង់ឆ្នាំង លោកគ្រូ អ៊ំ យ៉ុម អាយុ៦៧ឆ្នាំ បានចំណាយពេល១០ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ដើម្បីចែករំលែកក្បាច់គុនល្បុក្កតោដល់សិស្សគុនជំនាន់ក្រោយ ដោយលោកសង្ឃឹមថា ក្បាច់គុននេះនឹងត្រូវបានទទួលស្គាល់និងចុះបញ្ជីជាបេតិកភណ្ឌអរូបីដោយអង្គការយូណេស្កូ។
លោកគ្រូ អ៊ំ យ៉ុម មានប្រសាសន៍ថា៖ «គោលដៅដើម្បីឱ្យគេស្គាល់ក្បាច់គុន មិនថាខ្មែរឬបរទេស»។
លោកមានប្រសាសន៍ថា លោកបានបង្ហាត់សិស្សដោយឥតគិតថ្លៃចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៣មក ដោយចាប់ផ្តើមពីការបង្ហាត់ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងសហគមន៍របស់លោក មុនពេលលោកបោះបង់ចោលការងារស្មូន ហើយងាកមកបើកក្លឹបល្បុក្កតោនៅក្រុងកំពង់ឆ្នាំង កាលពីឆ្នាំ២០០៤។ ក្លឹបនេះត្រូវបានទទួលស្គាល់ផ្លូវការនៅក្នុងឆ្នាំ២០១១។
ក្រៅពីការងារបង្ហាត់សិស្សគុន លោកគ្រូ អ៊ំ យ៉ុម មានប្រសាសន៍ថា លោកធ្វើការងារជាមួយអ្នកគាំទ្រក្បាច់គុនល្បុក្កតោផ្សេងទៀត ដោយប្រមូលព័ត៌មានពីគ្រូចាស់ៗជាងរូបលោក និងចែករំលែកអ្វីដែលលោកអាចរកបានជាមួយនឹងអ្នកពាក់ព័ន្ធនៅភ្នំពេញនិងបរទេសដែលចាប់អារម្មណ៍ចង់ថែរក្សាសិល្បៈក្បាច់គុននេះ។
លោកគ្រូ អ៊ំ យ៉ុម បានមានប្រសាសន៍ថា៖ «ខ្ញុំបានតស៊ូជម្នះ១០ឆ្នាំនេះ ដើម្បីប្រាប់អានេះថាជារបស់យើង យើងត្រូវសរសេរ យើងត្រូវជួបជុំគ្នា។ មិនមែនយកតែរបស់ខ្ញុំទេ ព្រោះយើងមានសម្បូរបែប»។
ទំនាក់ទំនងនិងប្រវត្តិរបស់ក្បាច់គុនល្បុក្កតោ
លង្វែក ជាក្រុងបុរាណដែលបច្ចុប្បន្នស្ថិតនៅក្នុងស្រុកកំពង់ត្រឡាច ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ត្រូវបានគេស្គាល់ថា ជាតំបន់ប្រមូលផ្តុំដោយអ្នកប្រាជ្ញ អ្នកក្បាច់គុន និងអ្នកចេះដឹងផ្សេងៗទៀត ហើយធ្លាប់ជាទីតាំងកងទ័ពដ៏រឹងមាំរបស់ប្រទេសកម្ពុជាក្រោយសម័យអង្គររហូតមកដល់សម័យបច្ចុប្បន្ន។
លោកគ្រូ អ៊ំ យ៉ុម មានប្រសាសន៍ថា ឃុំក្រាំងលាវ ឃុំពង្រ និងឃុំស្វាយជ្រុំ ក្នុងស្រុករលាប្អៀរ ក្នុងខេត្តនេះ គឺជាតំបន់ដែលគេស្គាល់ថា មានអ្នកហាត់ក្បាច់គុនច្រើន ហើយបច្ចុប្បន្នក៏មានបន្ទាយកងទ័ពនៅទីនោះផងដែរ។
លោកគ្រូ អ៊ំ យ៉ុម ដែលមានដើមកំណើតនៅខេត្តកំពង់ឆ្នាំង និយាយថា ជីតារបស់លោកបានផ្ទេរក្បាច់គុនល្បុក្កតោទៅឱ្យឪពុករបស់លោក ដោយប្រគល់ខ្សែដែលមានភ្ជាប់ដោយគាថាមាស ជានិមិត្តរូបបង្ហាញពីកម្រិតក្បាច់គុនរបស់គាត់។ ដោយសារតែក្បាច់គុនល្បុក្កតោមានសារៈសំខាន់ខ្លាំងចំពោះដូនតារបស់លោក លោកគ្រូ អ៊ំ យ៉ុម មានប្រសាសន៍ថា លោកមានអារម្មណ៍ថា ត្រូវបានប្រាប់ឱ្យស្តារនិងថែរក្សាសិល្បៈគុនបុរាណមួយនេះ។
លោកគ្រូ អ៊ំ យ៉ុម មានប្រសាសន៍ថា៖ «ខ្ញុំមានខ្សែលោហិតជាអ្នកហាត់គុន។ ឪពុកខ្ញុំ ជីតាខ្ញុំ ជាអ្នកហាត់គុន។ បន្ទាប់មកទៀត ខ្ញុំគិតថា អ្វីៗយើងអាចធ្វើបាន [ដើម្បីអភិរក្សនិងអភិវឌ្ឍន៍ក្បាច់គុននេះ]»។
លោកបានចាប់ផ្តើមហ្វឹកហាត់ក្បាច់គុនល្បុក្កតោពីឪពុករបស់លោកតាំងពីអាយុ៧ឬ៨ឆ្នាំម្ល៉េះ។ កាលនៅវ័យកុមារ ក្នុងរបប លន់ នល់ ក្បាច់គុននេះមិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យហ្វឹកហាត់ដោយសេរីនោះទេ ពីព្រោះវាពាក់ព័ន្ធនឹងកម្លាំងប្រឆាំង ដូច្នេះលោកបានហាត់រៀនដោយលួចលាក់។
លោក អ៊ំ យ៉ុម បានពន្យល់ថា៖ «សម័យហ្នុង គេបែងចែកជាពីរ ហើយមានតំបន់ លន់ នល់ និងតំបន់រំដោះខ្មែរក្រហម។ ប្រសិនបើយើងហាត់ ខាងនេះថា យើងបង្កចលនា ហាត់សមដើម្បីផ្តួលខាងនេះ ខាងនេះឃើញ គេថា យើងហាត់ហ្នុងបម្រើឱ្យខាងនេះ»។
ជំនឿនយោបាយអតីតកាលអំពីក្បាច់គុនល្បុក្កតោ បូករួមការកាប់សម្លាប់គ្រូក្បាច់គុននៅសម័យខ្មែរក្រហម បានធ្វើឱ្យលោកគ្រូ អ៊ំ យ៉ុម មានការលំបាកក្នុងការប្រមូលព័ត៌មានពីអ្នកចេះក្បាច់គុនដែលមានវ័យពី៧០ឆ្នាំឬចាស់ជាងលោក ដោយសារតែពេលខ្លះ ពួកគាត់នៅមានអារម្មណ៍ភ័យខ្លាចមិនហ៊ានបង្ហាញអ្វីដែលខ្លួនចេះចាំ។
លោក អ៊ំ យ៉ុម បានមានប្រសាសន៍ថា៖ «ពួកគាត់ទទួលឥទ្ធិពលពីសម័យហ្នុងមក។ គាត់នៅតែមានការគិត[ពី]សម័យគេវាយចោល[ឃើញ]នឹងភ្នែកៗ»។
ពីរបីគីឡូម៉ែត្រពីទីរួមខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ព្រឹទ្ធាចារ្យម្នាក់ទៀតឈ្មោះ កែ សំអុន អាយុ៨០ឆ្នាំ រស់នៅឃុំស្វាយជ្រុំ បាននិយាយថា លោកបានចូលនិវត្តន៍ពីការហ្វឹកហាត់ក្បាច់គុនល្បុក្កតោនៅឆ្នាំនេះ ដោយសារលោកមានបញ្ហាសួត ហើយគ្រួសាររបស់គាត់បានទទូចឱ្យលោកតាឈប់តែម្តង។លោកទើបនឹងចាប់ផ្តើមវិលត្រឡប់កាលពី៥ឆ្នាំមុន មកចូលរួមនឹងក្បាច់គុនដែលធ្លាប់ដក់ក្នុងចិត្តរបស់គាត់តាំងពីមានវ័យ៨ឆ្នាំ។
ដូចជាមិត្តភក្តិកាលវ័យកុមាររបស់លោកដែរ ក្រុមគ្រួសាររបស់លោក សំអុន បានបន្តក្បាច់គុននេះពីសាច់ញាតិរបស់លោក។ លោកបានហាត់រៀនក្បាច់គុនល្បុក្កតោពីឪពុកធំ ដែលជាសមាជិករបស់ចលនាខ្មែរឥស្សរៈដែលតស៊ូដណ្តើមឯករាជ្យពីអាណានិគមបារាំង។
នៅពេលនោះ ទាហានរដ្ឋាភិបាលបានស្វែងរកចាប់ខ្លួនសមាជិកខ្មែរឥស្សរៈ ដូច្នេះ លោក សំអុន និងអ្នកហាត់ក្បាច់គុនផ្សេងទៀតក្នុងខេត្តនេះ ត្រូវហ្វឹកហាត់លួចលាក់ខាងក្រោយផ្ទះនៅពេលព្រលប់ ដោយចៀសវាងការសង្ស័យ។
ដោយសំដៅដល់សម័យទំនើប ដែលអ្នកហាត់ក្បាច់គុនល្បុក្កតោអាចហ្វឹកហាត់ជាចំហនោះ លោក កែ សំអុន បាននិយាយថា៖ «[ហាត់] លួចលាក់។ មិនមែនចេះតែហាត់ដូចឥលូវទេ។ សម័យហ្នឹងគេប្រើទាំងក្បាច់គុនផង ទាំងអាវុធផង»។
លោក សំអុន បាននិយាយថា គាត់បានហ្វឹកហាត់ក្បាច់គុនល្បុក្កតោនិងចំបាប់ពេញលេញពេលគាត់មានវ័យ២០ឆ្នាំ ប៉ុន្តែក្រោយមក នៅពេលខ្មែរក្រហមចូលកាន់កាប់ប្រទេស លោកបានលាក់បាំងប្រវត្តិទាក់ទិននឹងក្បាច់គុនល្បុក្កតោ។
អំឡុងរបបខ្មែរក្រហម សមាជិកកម្មាភិបាលបានដឹងតាមរយៈសាច់ញាតិរបស់លោកថា គាត់ចេះក្បាច់គុនល្បុក្កតោ និងបានចាប់ផ្តើមសួរនាំអំពីសមត្ថភាពរបស់គាត់។ លោកបានបដិសេធ ដោយថាមិនចេះក្បាច់គុននេះទេ ព្រោះបារម្ភថា កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមនឹងយកគាត់ទៅសម្លាប់ ប៉ុន្តែទីបំផុតលោកបានចាប់ផ្តើមបង្ហាញស្នៀតគុនដល់ទាហានខ្មែរក្រហមដែលចង់ដឹង។
លោកគ្រូ សំអុន បាននិយាយថា៖ «ខ្ញុំឆ្លើយថា ខ្ញុំអត់ចេះអីទាំងអស់ សូម្បីសរសេរអក្សរ ព្រោះខ្មែរក្រហមកាលណាចេះដឹង អញ្ចឹងអត់បានទេ»។
លោក សំអុន និយាយថា លោកមិនបានបន្តការហាត់ក្បាច់គុនល្បុក្កតោទេ សូម្បីតែក្រោយការដួលរលំរបបខ្មែរក្រហមក៏ដោយ ប៉ុន្តែលោកបានចូលរួមការប្រកួតចំបាប់ធម្មតាអំឡុងថ្ងៃឈប់សម្រាកឬកម្មវិធីបុណ្យផ្សេងៗ។
លោក សំអុន មិនចង់បង្ហាត់ក្បាច់គុននេះដល់កូនចៅឬសិស្សផ្សេងទៀតនោះទេ។ ប៉ុន្តែទើបតែប្រាំឆ្នាំមុន ដែលលោកបានចូលរួមក្នុងការងារបង្ហាត់ក្បាច់គុនល្បុក្កតោ បន្ទាប់ពីលោកគ្រូ អ៊ំ យ៉ុម ដែលជាអ្នកជិតខាង បានអង្វរលោកម្តងហើយម្តងទៀតឱ្យចែករំលែកជំនាញរបស់គាត់។
បើទោះបីជាដំបូងឡើយលោកបារម្ភមិនហ៊ានបង្ហាញសមត្ថភាពក៏ដោយ ក៏លោក កែ សំអុន និយាយថា លោកសប្បាយចិត្តដែលឃើញមនុស្សកាន់តែច្រើនចាប់អារម្មណ៍នឹងក្បាច់គុនល្បុក្កតោឡើងវិញ។ ខណៈពេលអ្នកសារព័ត៌មានហៀបនឹងចាកចេញពីផ្ទះរបស់លោក ព្រឹទ្ធាចារ្យរូបនេះបានចាប់ដៃអ្នកកាសែតហើយខ្ទាស់ជាប់ ដែលបង្ហាញឱ្យឃើញពីភាពស្ទាត់ជំនាញរបស់លោកមិនចុះខ្សោយទៅតាមវ័យនោះទេ។
លោកបាននិយាយថា៖ «ពីមុនបារម្ភ! ពេលមកពីអាពតមក មិនដែលឮថាក្បាច់គុនល្បុក្កតោទេ»។
ធ្វើទំនើបកម្ម «រតនសម្បត្តិ»
លោក វ៉ាត់ ចំរើន អគ្គលេខាធិការគណៈកម្មាធិការអូឡាំពិកកម្ពុជា អះអាងថា ស្ថាប័នកីឡាកររបស់ជាតិមួយនេះ បានធ្វើការងារជាមួយព្រឹទ្ធាចារ្យចាស់ៗច្រើនឆ្នាំមកហើយ ដើម្បីស្វែងរកគ្រូក្បាច់គុននៅសេសសល់ និងចងក្រងចំណេះដឹងរបស់ពួកគេជាសៀវភៅក្បាច់គុន។
លោក វ៉ាត់ ចំរើន មានប្រសាសន៍ថា៖ «ជាធម្មតា អ្វីដែលយើងជីកកកាយឡើងវិញ វាត្រូវការធនធាន ត្រូវការឆន្ទៈ ត្រូវការការរួបរួមគ្នា»។
តាមរយៈការពិភាក្សាគ្នាជាមួយព្រឹទ្ធាចារ្យចាស់ៗនិងការជួបប្រជុំនៅក្រុងភ្នំពេញ កម្ពុជាបានរកឃើញអ្នកចេះក្បាច់គុនល្បុក្កតោមួយចំនួន ដែលប្រហែលជាមានភាពស្ទាក់ស្ទើរក្នុងការចែករំលែកជំនាញរបស់ខ្លួន។
នៅពេលលោក សំអុន ចាប់ផ្តើមហ្វឹកហាត់កាលពីប៉ុន្មានទសវត្សរ៍មុននោះ ក៏មានក្មេងស្រីម្នាក់ដែលជាចៅស្រីរបស់គ្រូល្បុក្កតោម្នាក់ចូលចិត្តតាមមើលការហាត់ក្បាច់គុនល្បុក្កតោនេះដែរ ហើយពេលខ្លះក៏បានចូលរួមក្នុងការហ្វឹកហាត់ក្បាច់គុនល្បុក្កតោនេះទៀតផង។
ដោយនៅពេលនេះ មានវ័យ៨០ឆ្នាំ ដែលកាលនោះនៅជាក្មេងស្រីនៅឡើយ អ្នកស្រី សៅ វ៉ុន បាននិយាយថា អ្នកស្រីនៅចងចាំថា ពេលនោះ អ្នកស្រីបានលួចមើលជីតារបស់គាត់បង្ហាត់ល្បុក្កតោ និងបានព្យាយាមធ្វើត្រាប់តាមនៅក្រោយផ្ទះរបស់អ្នកស្រី។ នៅពេលអ្នកស្រីមានវ័យ១៥ឆ្នាំ ជីតារបស់អ្នកស្រីបានអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកស្រីចូលរួមហ្វឹកហាត់ជាមួយបុរសៗដែរ បើទោះបីជាមនុស្សជាច្រើនក្នុងភូមិរិះគន់ក៏ដោយ។
អ្នកស្រី សៅ វ៉ុន និយាយថា គាត់មិនអាចឈរគ្រវីដំបងឬបង្ហាញស្នៀតគុនដូចមុនទៀតទេ។ អ្នកស្រីនិយាយថាមានការភ្លេចភ្លាំងច្រើន ហើយអំឡុងពេលផ្តល់បទសម្ភាស គាត់ក៏មានការភាន់ច្រឡំខ្លះដែរ។
អ្នកស្រី ខាត់ សុនី អាយុ៥២ឆ្នាំ ជាកូនស្រីរបស់អ្នកស្រី សៅ វ៉ុន បាននិយាយថា អ្នកស្រីមិនបានដឹងថា ម្តាយរបស់អ្នកស្រីចេះក្បាច់គុនល្បុក្កតោនោះទេ ទើបតែមានអ្នកគាំទ្រក្បាច់គុនល្បុក្កតោមកលេងផ្ទះរបស់អ្នកស្រី និងបានសុំឱ្យលោកយាយ សៅ វ៉ុន ចូលរួមកម្មវិធីជួបជុំព្រឹទ្ធាចារ្យចាស់ៗនៅទីក្រុងភ្នំពេញ។
អ្នកស្រីបាននិយាយថា៖ «ម្តាយរបស់ខ្ញុំចង់ផ្ទេរដែរ តែវាស្មុគស្មាញ»។
លោក វ៉ាត់ ចំរើន មានប្រសាសន៍ថា ខណៈក្រុមការងារប្រមូលចំណេះដឹងពីក្បាច់គុនដ៏ចំណាស់នេះ គណៈកម្មាធិការក៏កំពុងធ្វើឱ្យក្បាច់គុនបុរាណមួយនេះទៅជាលក្ខណៈកីឡាទំនើបផងដែរ ដោយបង្កើតរចនាសម្ព័ន្ធគ្រប់គ្រង រៀបចំការប្រកួតប្រចាំឆ្នាំ និងរៀបចំកម្មវិធីហ្វឹកហាត់សមស្រប ដែលគោរពតាមច្បាប់ទម្លាប់ផ្លូវការ។ ហើយចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៥ ស្នៀតគុនពិសេសៗ រួមទាំងការប្រើអាវុធផង ត្រូវបានបញ្ចូលទៅក្នុងកម្មវិធីហ្វឹកហាត់របស់កងទ័ព។
លោក វ៉ាត់ ចំរើន អះអាងថា ការអភិរក្សក្បាច់គុនបុរាណនេះមិនអាចកាត់ផ្តាច់ពីការអភិវឌ្ឍបានទេ ហើយវាសំខាន់ណាស់ក្នុងការបង្ហាញអន្តរជាតិពីសារៈសំខាន់ក្បាច់គុនមួយនេះ។ នៅពេលនេះ ក្បាច់គុនល្បុក្កតោបានចូលជាសមាជិកសហព័ន្ធកីឡាយុទ្ធគុនពិភពលោក ហើយនឹងត្រូវបញ្ចូលក្នុងកម្មវិធីប្រកួតកីឡាស៊ីហ្គេម ឆ្នាំ២០២៣ផងដែរ ប៉ុន្តែក្បាច់គុនបុរាណនេះនៅមិនទាន់ទទួលបានឋានៈជាបេតិកភណ្ឌអរូបីពីអង្គការយូណេស្កូនៅឡើយ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «នេះគឺជារតនសម្បត្តិមួយរបស់ខ្មែរ របស់បុព្វបុរសយើង។ យើងត្រូវតែធ្វើ។ អញ្ចឹងយើងធ្វើដោយឆន្ទៈ»។
លោក វ៉ាត់ ចំរើន មានប្រសាសន៍ថា ផ្នែកខ្លះនៃការអភិវឌ្ឍ រួមមានការកាត់បន្ថយភាពហិង្សានិងគ្រោះថ្នាក់ ដែលធ្លាប់ប្រើប្រាស់ដោយកងទ័ពក្នុងសង្គ្រាមសម័យដើមនិងអ្នកប្រយុទ្ធនៅក្នុងការប្រកួតដ៏គ្រោះថ្នាក់។
ជាប្រពៃណី ការហ្វឹកហាត់ក្បាច់គុនល្បុក្កតោ តម្រូវឱ្យមានការហ្វឹកហាត់ទាំងយុទ្ធគុន យុទ្ធសិល្បនិងយុទ្ធសាស្ត្រ ប៉ុន្តែគណៈកម្មាធិការអូឡាំពិក បានហាមឃាត់ស្នៀតខ្លះនៅក្នុងការប្រកួត ដើម្បីឱ្យមានភាពយុត្តិធម៌ចំពោះអ្នកចូលរួមប្រកួតផងនិងច្រៀសវាងហិង្សាខ្លាំងហួសហេតុផង។
ទោះបីជាគ្រូបង្ហាត់និងអ្នកហាត់ក្បាច់គុនអាចជ្រើសរើសយកការប្រតិបត្តិជំនឿនិងការគោរពបែបដូនតាដែលជាផ្នែកនៃក្បាច់គុនល្បុក្កតោដូចដែលគេធ្លាប់ធ្វើពីសម័យមុនក៏ដោយ ក៏លោក វ៉ាត់ ចំរើន បានមានប្រសាសន៍ថា ពិធីបែបនេះមិនតម្រូវឱ្យធ្វើទេ អំឡុងការប្រកួតក្នុងសង្វៀនសម័យទំនើបនេះទេ។
ទាក់ទិននឹងជំនឿផ្សេងៗ លោក វ៉ាត់ ចំរើន មានប្រសាសន៍ថា៖ «ក្បាច់គុនសម័យទំនើប គេលែងគិតចំណុចនេះហើយ។ គេគិតពីថា ហាត់ ការហ្វឹកហាត់ឱ្យមានកម្លាំងកាយល្អ ឱ្យមានបញ្ញាវាងវៃ ហើយហ្វឹកហាត់បានត្រឹមត្រូវតាមក្បួនខ្នាត»។
អ្នកស្នងក្បាច់គុនជំនាន់ថ្មី
ខណៈពេលសិស្សគុនរបស់លោកចាប់ផ្តើមសម្តែងក្បាច់គុន លោកគ្រូ អ៊ំ យ៉ុម បាននិយាយថា លោកចង់បង្កើនសមត្ថភាពរបស់ពួកគេ ដោយនាំពួកគេទៅចូលរួមកម្មវិធីប្រកួតនិងសម្តែងក្នុងពិធីបុណ្យផ្សេងៗ។ លោកមានប្រសាសន៍ថា លោកបានលះបង់ពេលវេលានិងកម្លាំងកាយច្រើន ដើម្បីទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍មហាជនទូទៅលើកីឡានិងការនិយមក្បាច់គុនល្បុក្កតោរបស់ពលរដ្ឋនៅខេត្តកំពង់ឆ្នាំង។
លោកគ្រូ អ៊ំ យ៉ុម មានប្រសាសន៍ថា កីឡាករមកពីខេត្តកំពង់ឆ្នាំងល្បីល្បាញតាមរយៈស្នៀតកាច់ក្លេនិងបោកផ្តួល ប៉ុន្តែកីឡាករនៅខេត្តនេះនៅឈរលេខរៀងបន្ទាប់ពីខេត្តសៀមរាប ទីដែលមានកីឡាករល្អច្រើនហ្វឹកហាត់ប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ។
លោកគ្រូមានប្រសាសន៍ថា៖ «យើងចង់ស្តារមកវិញ ព្រោះកំពង់ឆ្នាំង វាមានវិសាលភាពទៅដោយអ្នកហាត់ក្បាច់គុន។ ហេតុអ្វីបានជាសម័យនេះអត់ចឹង? ឥលូវនេះ ខ្ញុំបន្តទៅឱ្យក្មេងៗ ព្រោះខ្ញុំចង់បានឱ្យវាមានតទៅទៀត»។
ថូ ស្រីនិច អាយុ១៧ឆ្នាំ ជាសិស្សនៅក្លឹបរបស់លោកគ្រូ អ៊ំ យ៉ុម បាននិយាយថា នាងបានហ្វឹកហាត់ក្បាច់គុនល្បុក្កតោអស់រយៈពេល៤ឆ្នាំមកហើយ ប៉ុន្តែថា ដំបូងឡើយ ឪពុកម្តាយរបស់នាងស្ទាក់ស្ទើរមិនចង់ឱ្យនាងហ្វឹកហាត់នោះទេ។
ស្រីនិច បាននិយាយថា៖ «ខ្ញុំឃើញសម្លៀកបំពាក់របស់ល្បុក្កតោ ខ្ញុំស្រឡាញ់ ព្រោះអីខ្មែរជំនាន់មុន គាត់អស្ចារ្យ»។
នៅពេលនាងចាប់ផ្តើមហាត់ក្បាច់គុនល្បុក្កតោ ក្រុមគ្រួសារ មិត្តភក្តិ និងអ្នកជិតខាងរបស់នាងចាត់ទុកថា ក្បាច់គុននេះគឺសម្រាប់បុរសៗ និងរារាំងមិនឱ្យនាងហ្វឹកហាត់ទេ។
ស្រីនិច បាននិយាយថា៖ «ពេលគេនិយាយ ខ្ញុំអត់ដែលខ្វល់។ សំខាន់ ហាត់! ខ្ញុំស្រឡាញ់របស់ដូនតាដែលបានបន្សល់ទុកឱ្យ»។
ស្រីនិច បាននិយាយថា ការហ្វឹកហាត់ពិតជាមានការលំបាក ប៉ុន្តែក្បាច់គុនល្បុក្កតោបានបង្រៀននាងមានភាពអត់ធ្មត់ និងចេះគិតមុននឹងធ្វើអ្វីមួយ។ នាងនិយាយថា នាងបានជម្រុះចោលនូវភាពរឹងរូសខ្លះ ប៉ុន្តែថា នាងនៅតែមានការប្តេជ្ញាចិត្តក្នុងការហ្វឹកហាត់។
ស្រីនិច បាននិយាយថា៖ «យើងជាអ្នកបន្តវេនរបស់ដូនតា អញ្ចឹងយើងអត់ត្រូវទន់ខ្សោយទេ។ យើងត្រូវតែខំប្រឹងអស់ពីសមត្ថភាពដែលយើងមាន»។
យ៉ុង តាក់ អាយុ២១ឆ្នាំ បានហ្វឹកហាត់ក្បាច់គុនល្បុក្កតោអស់រយៈពេល១០ឆ្នាំ និងបានក្លាយជាកីឡាករឆ្នើមម្នាក់ក្នុងចំណោមកីឡាករឆ្នើមៗប្រចាំក្លឹបនៅខេត្តកំពង់ឆ្នាំង។ ប៉ុន្តែឪពុកម្តាយរបស់លោកក៏មិនចង់ឱ្យលោកហ្វឹកហាត់ក្បាច់គុនល្បុក្កតោដែរពីដំបូង បើទោះបីជាម្តាយឪពុករបស់លោកធ្លាប់បានហ្វឹកហាត់ក្បាច់គុននេះកាលពីពួកគាត់នៅក្មេងក៏ដោយ។
យ៉ុង តាក់ បាននិយាយថា៖ «[ខ្ញុំ] ឮចាស់បុរាណនិយាយថា ល្បុក្កតោខ្លាំង តែខ្ញុំអត់ដែលបានស្គាល់។ ខ្ញុំក៏ពុះពារមក ហើយហាត់មកដល់ពេលនេះ»។
យ៉ុង តាក់ និយាយថា ខ្លួនស្រឡាញ់ក្បាច់គុនល្បុក្កតោខ្លាំង ហើយហ្វឹកហាត់ពេញម៉ោង។
ឆ្លងកាត់ការហ្វឹកហាត់ច្រើនឆ្នាំមកនេះ អ្នកប្រយុទ្ធវ័យក្មេងរូបនេះនិយាយថា ខ្លួនចាប់ផ្តើមមានភាពម្ចាស់ការលើខ្លួនឯង ហើយថែមទាំងចាប់ផ្តើមគោរពបួងសួងដល់ដូនតាសុំផ្តល់កម្លាំងថាមពលមុនពេលហ្វឹកហាត់ ដូចដែលអ្នកហាត់ក្បាច់គុនល្បុក្កតោធ្លាប់ធ្វើពីអតីតកាលដែរ។
យ៉ុង តាក់ និយាយថា លោកនៅមានគូប្រកួតម្នាក់នៅក្នុងខេត្តសៀមរាប ដែលលោកនៅមិនទាន់អាចយកឈ្នះបាន ប៉ុន្តែបានសិក្សាពីក្បាច់របស់គូប្រកួតយ៉ាងយកចិត្តទុកដាក់ ដើម្បីនឹងប្រកួតជាមួយគ្នាម្តងទៀតបើមានឱកាស។
យ៉ុង តាក់ បាននិយាយថា៖ «ខ្ញុំត្រៀមអស់ហើយ។ ខ្ញុំមើលចំណុចខ្សោយនិងការហ្វឹកហាត់របស់ដៃគូខ្ញុំ។ បើមានឱកាសជួប ខ្ញុំនឹងយកឈ្នះដៃគូខ្ញុំឱ្យបាន»។
អំឡុងពេលសិស្សគុនបង្ហាញក្បាច់គុនលើកចុងក្រោយ ខណៈពេលអ្នកសារព័ត៌មានត្រៀមចាកចេញ លោកគ្រូ អ៊ំ យ៉ុម បានឈរទស្សនាការសម្តែងក្បាច់គុនរបស់ យ៉ុង តាក់ ដោយការលោតត្រឡប់ខ្លួន ខណៈដៃទាំងពីរកាន់កាំបិតផង។ វាជាក្បាច់មួយដែលលោកគ្រូមិនធ្លាប់បានបង្ហាត់កូនសិស្សរូបនេះពីមុន។
ដោយពេញចិត្តនឹងគំនិតច្នៃប្រឌិតរបស់សិស្សគុនម្នាក់នេះ លោកគ្រូ អ៊ំ យ៉ុម បានមានប្រសាសន៍ថា៖ «ខ្ញុំមិនអាចលោតត្រឡប់ខ្លួនដូចគាត់ទេ»៕