សកម្មជនបរិស្ថាននៃចលនាមាតាធម្មជាតិ ចំនួន៣នាក់ ត្រូវបានតុលាការក្រុងភ្នំពេញសម្រេចផ្តន្ទាទោសឱ្យជាប់ពន្ធនាគារពី១៨ទៅ២០ខែ ក្រោមបទ«ញុះញង់»លើសកម្មភាពរបស់ពួកគេ ខណៈដែលពីរនាក់ទៀត រួមទាំងស្ថាបនិកនៃចលនាមាតាធម្មជាតិ ក៏ត្រូវបានតុលាការកាត់ទោសកំបាំងមុខផងដែរ។
សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានប្រកាសសាលក្រមនាព្រឹកថ្ងៃពុធនេះ នៅក្នុងបន្ទប់សវនាការដែលបំពាក់ដោយកញ្ចក់អេក្រង់ប្លាស្ទិក ស្របតាមវិធានការបង្ការការពារកូវីដ-១៩។ លោកចៅក្រមជំនុំជម្រះ លិ សុខា ពាក់របាំងមុខ បានអានសាលក្រមនៅពេលដែលជនជាប់ចោទទាំង៣នាក់ គឺកញ្ញា ភួន កែវរស្មី, កញ្ញា ឡុង គន្ធា និងលោក ថុន រដ្ឋា បានក្រោកឈរ ហើយលើកដៃ។
លោក លិ សុខា បានបញ្ជាក់ថា ផ្អែកលើភស្តុតាង សាក្សី និងចម្លើយរបស់ជនជាប់ចោទ សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ សន្និដ្ឋានថា អ្នកទាំង៣មានពិរុទ្ធភាពពីបទ«ញុះញង់បង្កឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម»។
លោក ថុន រដ្ឋា ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារ២០ខែ និងពិន័យជាប្រាក់៤លានរៀល ឬប្រហែល១០០០ដុល្លារ ពីបទញុះញង់រំខានដល់សន្តិសុខសង្គម។ ចំណែកស្ថាននិកចលនាមាតាធម្មជាតិ លោក អាឡិច ហ្គន់សាឡេស ដេវិតសុន (Alejandro Gonzalez-Davidson) ដែលត្រូវបាននិរទេសចេញពីប្រទេសកម្ពុជាកាលពីឆ្នាំ២០១៥ ត្រូវបានផ្តន្ទាទោសដូចគ្នាទៅនឹងលោក រដ្ឋា ដែរ ពីបទល្មើសសមគំនិត។
ដោយឡែក កញ្ញា ភួន កែវរស្មី និង កញ្ញា ឡុង គន្ធា ដែលមានវត្តមាននៅក្នុងសវនាការ ព្រមទាំងកញ្ញា គន្ធីន ដែលមិនមានវត្តមានក្នុងសវនាការនោះ ត្រូវបានតុលាការផ្តន្ទាទោសជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល១៨ខែ និងពិន័យប្រាក់ជា៤លានរៀលដូចគ្នា។
តុលាការក៏បានចេញដីកាចាប់ខ្លួនស្ថាបនិកចលនាមាតាធម្មជាតិ លោក អាឡិច និងកញ្ញា ជា គន្ធីន ព្រមទាំងបានបញ្ជាឱ្យរឹបអូសសម្ភាររបស់ពួកគេថែមទៀតផង។
លោក ថុន រដ្ឋា បាននិយាយខ្លាំងៗទៅកាន់អ្នកសារព័ត៌មាននៅពេលគាត់ចាកចេញពីបន្ទប់សវនាការថា ការសម្រេចនេះជារឿងអយុត្តិធម៌ណាស់ ដោយសារការកាត់ទោសមនុស្សដែលគ្រាន់តែយកចិត្តទុកដាក់លើបញ្ហាធនធានធម្មជាតិ។
លោកថា៖ «តុលាការខ្មែរ គឺបែបនេះហើយ! សូមប្រាប់ប្រជាជនខ្មែរ ថាយើងនៅតែរឹងមាំ។»
អ្នកស្រី ប៉ាត់ រស្មី ដែលអះអាងថាជាភរិយារបស់លោក ថុន រដ្ឋា និយាយថា ស្វាមីគាត់មិនបានប្រព្រឹត្តខុសដូចតុលាការចោទប្រកាន់នោះទេ ពីព្រោះគាត់ធ្វើការងារដើម្បីការពារផលប្រយោជន៍បរិស្ថាននិងសង្គមជាតិតែប៉ុណ្ណោះ។
អ្នកស្រីនិយាយថា៖ «តុលាការផ្តន្ទាទោសប្តីខ្ញុំរយៈពេល២០ខែ វាជារឿងអយុត្តិធម៌មែនទែន! ដោយអ្នកការពារធនធានធម្មជាតិត្រូវបានជាប់ទោស ហើយអ្នកបំផ្លាញត្រូវបានរស់នៅសុខស្រួល»។
ទោះជាបែបនេះក្តី អ្នកស្រីអះអាងថានឹងពិភាក្សាជាមួយមេធាវី ដើម្បីដាក់ពាក្យប្តឹងជំទាស់សាលក្រមរបស់សាលាដំបូងនាពេលឆាប់ៗខាងមុខនេះ។
មេធាវីការពារក្តីឱ្យជនជាប់ចោទ លោក សំ ចំរើន មានប្រសាសន៍ថា លោកនឹងពិភាក្សាជាមួយកូនក្តី ថាតើត្រូវប្តឹងជំទាស់នឹងសាលក្រមនេះទៅឧទ្ធរណ៍ឬយ៉ាងណា។
មន្ត្រីផ្នែកតស៊ូមតិគម្រោងអ្នកការពារព្រៃឈើ នៃសមាគមបណ្តាញយុវជនកម្ពុជា លោក សាន់ ម៉ាឡា សង្កេតឃើញថា អ្នកដែលចេញមុខឈឺឆ្អាលរឿងអយុត្តិធម៌ក្នុងសង្គម តែងតែរងការចោទប្រកាន់ពីអាជ្ញាធរ និងផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារជាដើម ជាពិសេស រួមទាំងករណីសកម្មជនបរិស្ថាន៣រូបនោះផងដែរ។
លោក ម៉ាឡា បន្តថា រដ្ឋាភិបាលនិងស្ថាប័នឯករាជ្យ ជាពិសេសតុលាការ គួរតែលើកតម្កើងដល់សកម្មជនដែលតែងតែឈឺឆ្អាលរឿងអយុត្តិធម៌និងការពារធនធានធម្មជាតិនៅក្នុងសង្គម ដោយកុំចាត់ទុកពួកគេជាឆ្អឹងទទឹងកបែបនេះ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «រដ្ឋាភិបាលក្តី ក៏ដូចជាស្ថាប័នរដ្ឋពាក់ព័ន្ធដទៃទៀត មិនគួរចាត់ទុកអ្នកការពារបរិស្ថានជាគូបដិបក្ខ ឬក៏ជាក្រុមដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់មុខមាត់ឬអំណាចរបស់ខ្លួនទេ។ ប៉ុន្តែចាត់ទុកពួកគាត់ថា ជាភ្នែកច្រមុះ ជាអ្នកដែលមានចូលរួមចំណែកដោះស្រាយ ដើម្បីផ្សព្វផ្សាយពីការយល់ដឹងទាក់ទងនឹងបញ្ហាបរិស្ថានដល់ប្រជាពលរដ្ឋនិងសង្គមជាតិទាំងមូល»។
សកម្មជនបរិស្ថានទាំងបីរូប រួមមាន កញ្ញា ឡុង គន្ធា កញ្ញា ភួន កែវរស្មី និងលោក ថុន រដ្ឋា ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួនកាលពីថ្ងៃទី៣ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២០ និងត្រូវបានសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ សម្រេចឃុំខ្លួនជាបណ្តោះអាសន្ននៅពន្ធនាគារ បន្ទាប់ពីពួកគេបានប្រកាសធ្វើយុទ្ធនាការដើរថ្មើរជើងពីវត្តភ្នំទៅកាន់ផ្ទះលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដើម្បីដាក់ញត្តិសុំអន្តរាគមន៍ឱ្យបញ្ឈប់ការលុប«បឹងតាមោក»ជាបន្ទាន់ ដោយថា នោះជាបឹងធម្មជាតិធំជាងគេនិងសល់ចុងក្រោយគេនៅរាជធានីភ្នំពេញ៕