ក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលសង្គមនិងអង្គការសង្គមស៊ីវិលបង្ហាញការព្រួយបារម្ភថា លំហសេរីភាពមូលដ្ឋាននឹងបន្តធ្លាក់ចុះ ជំរុញឱ្យមានការចាប់ខ្លួនមនុស្សកើនឡើង បន្ទាប់ពីរដ្ឋាភិបាលលើកឡើងថា អតីតបក្សប្រឆាំងមាន«ផែនការបំផ្លាញការបោះឆ្នោតនាពេលខាងមុខ»។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន តាមរយៈសារលិខិតមួយក្នុងថ្ងៃរំឭកខួបអនុស្សាវរីយ៍នគរបាលជាតិ កាលពីម្សិលមិញ បានក្រើនរំឭកកងកម្លាំងថា៖ «ដំណើរការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់អាណត្តិទី៥ ឆ្នាំ២០២២ ជាគោលដៅនៃការប៉ុនប៉ងវាយប្រហាររបស់ក្រុមឧទ្ទាមក្បត់ជាតិ ដើម្បីបំផ្លាញកិច្ចដំណើរការនៃព្រឹត្តិការណ៍នយោបាយដ៏សំខាន់នេះ»។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានលើកឡើងបែបនេះ ដោយយោងទៅលើឥទ្ធិពលចម្បងពីរដែលរដ្ឋាភិបាលមិនទាន់មានលទ្ធភាពទប់ស្កាត់បាននៅឡើយ នោះគឺ «សង្គ្រាមប្រឆាំងនឹងជំងឺកូវីដ-១៩ និងសភាពការសន្តិសុខសកល» ដែលលោកប្រមើលឃើញថា ពោរពេញទៅដោយគ្រោះថ្នាក់និងជះឥទ្ធិពលជាអវិជ្ជមានដល់កម្ពុជា។
លោកបានគូសបញ្ជាក់ថា បញ្ហាទាំងអស់នេះតម្រូវឱ្យកងកម្លាំងនគរបាលជាតិ បន្តពង្រឹងស្មារតីប្តេជ្ញាចិត្តខ្ពស់ ដើម្បីបំពេញកាតព្វកិច្ចក្នុងនាមជាកម្លាំងស្នូល រក្សាឱ្យបាននូវស្ថិរភាព សន្តិសុខ ទប់ស្កាត់ និងបង្ក្រាបឱ្យទាន់ពេលវេលានូវរាល់ឧបាយកលសកម្មភាពរបស់ក្រុមអតីតគណបក្សប្រឆាំង ដោយមិនត្រូវឱ្យពួកគេសម្រេចផែនការទាំងនោះជាដាច់ខាត។
សាស្ត្រាចារ្យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា មើលឃើញថា អតីតបក្សប្រឆាំងទំនងជាគ្មានលទ្ធភាពវាយប្រហារការបោះឆ្នោតដូចការព្យាករនេះទេ ដោយថា បក្សកាន់អំណាចពេលនេះកំពុងគ្រប់គ្រងអំណាចយ៉ាងណែនដៃ។
មួយវិញទៀត លោកថា ឥទ្ធិពលសន្តិសុខសកលវិញក៏មិនបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់សន្តិសុខជាតិរបស់កម្ពុជាដែរ ដោយថា អន្តរជាតិពេលនេះមិនចាត់ទុកអ្នកនយោបាយប្រឆាំងរបស់កម្ពុជាជាក្រុមឧទ្ទាមទេ នោះក៏ដោយសារពួកគេបានផ្តល់សិទ្ធិឱ្យជ្រកកោនផ្នែកនយោបាយនៅឡើយ។
ប៉ុន្តែលោកយល់ថា សារនេះជាការវាយបកដើម្បីការពារមុខមាត់និងប្រជាប្រិយភាពទៅនឹងការលើកឡើងថា រដ្ឋាភិបាល ខ្វះលទ្ធភាពដោះស្រាយបញ្ហាជីវភាពជូនប្រជាពលរដ្ឋអំឡុងពេលកម្ពុជាជួបវិបត្តិជំងឺកូវីដ-១៩ ។
លោកថា៖ «យន្តការនេះ នៅពេលមានបទបញ្ជានៅពេលមានការណែនាំពីមេដឹកនាំ អ៊ីចឹងលំហសេរីភាពនៅកម្ពុជាយើង ក៏កាន់តែរួមតូចដែរ នេះជាទស្សនៈខ្ញុំ »។
លោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា បន្តថា ឥទ្ធិពលបែបនេះ វានឹងប៉ះពាល់ដល់ទំនាក់ទំនងការទូតជាមួយបណ្តាប្រទេសដែលប្រកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ធ្វើឱ្យកម្ពុជាបន្តខាតប្រយោជន៍ទាំងសេដ្ឋកិច្ចនិងការទូត។
អតីតមន្ត្រីបក្សប្រឆាំង លោក មាជ សុវណ្ណារ៉ា និយាយថា អតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិចង់ឃើញការបោះឆ្នោតមួយដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ យុត្តិធម៌ និងមិនយកខ្មែរណាធ្វើជាសត្រូវទេ ដែលករណីនេះ លោកថា អតីតបក្សប្រឆាំងមួយនេះគ្មានហេតុផលណាចង់បំផ្លាញការបោះឆ្នោតនោះទេ។ ប៉ុន្តែលោកចោទជាសំណួរថា តើសារនេះជាចេតនាក្តោបក្តាប់អំណាចឬមិនចង់បើកផ្លូវឱ្យមានការចរចានយោបាយដើម្បីបុព្វហេតុជាតិ។
លោកថា៖ «អ្នកដែលវេទនា គឺជាតិហើយនិងពលរដ្ឋខ្មែរ ហើយអ្នកដែលចំណេញគឺបរទេសជិតខាង គេចង់ឱ្យតែខ្មែរឈ្លោះគ្នា ដើម្បីគេបានចំណេញផលប្រយោជន៍នយោបាយការទូតនិងនយោបាយសេដ្ឋកិច្ច ហើយគេខ្ចីកម្ពុជាជាទីផ្សារចំណេញរបស់គេ អាហ្នឹងហើយដែលយើងអ្នកដឹកនាំត្រូវគិត»។
នាយករងអង្គការលីកាដូឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស លោក អំ សំអាត មានប្រសាសន៍ថា សាររបស់រដ្ឋាភិបាលបង្កើតជាក្តីបារម្ភមួយនឹងអាចជំរុញឱ្យមានការចាប់ខ្លួនមនុស្សដែលអាជ្ញាធរដៅថាជា«ក្រុមប្រឆាំង»បន្ថែមទៀត ខណៈជនរងគ្រោះមួយចំនួនមិនទាន់ទទួលបានយុត្តិធម៌នៅឡើយ។
លោកថា៖ «បើយើងមើលទៅនេះ ក៏ជាសារនយោបាយមួយដែរ ដែលត្រូវតែរឹតបន្តឹងនិងត្រូវតែឃ្លាំមើលអតីតសកម្មជនបក្សប្រឆាំងហ្នឹង អាហ្នឹងវាមិនខុសពីព្រឹត្តិការណ៍មុនៗទេ។ អ៊ីចឹងយើងបារម្ភដែរ នៅឆ្នាំ២០២២ ឬ២០២៣អី វាអាចនឹងមានស្ថានភាពតានតឹងឬក៏អាចចាប់ខ្លួនបន្ថែមទៀត»។
លោកយល់ថា ការធ្វើឱ្យធ្លាក់ចុះសិទ្ធិមូលដ្ឋាននេះ អាចនឹងប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិបោះឆ្នោតដែលច្បាប់តម្រូវឱ្យរដ្ឋាភិបាលធានានូវបរិយាកាសសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌។
អតីតអនុប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោកស្រី មូរ សុខហួរ ប្រាប់ វីអូឌី កាលពីសប្តាហ៍មុនថា គិតត្រឹមថ្ងៃទី១៤ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២១ មានអតីតសកម្មជននិងមន្រ្តីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ចំនួន៣នាក់បានស្លាប់ ដោយសារអំពើហិង្សាបង្កឡើងដោយជនមិនស្គាល់មុខ ក្នុងចំណោមជនរងគ្រោះសរុបនៅទូទាំងប្រទេសចំនួន៣១នាក់។
អ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកអង្កេតនៅអង្គការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោត ហៅថា ខុមហ្វ្រែល លោក កន សាវាង្ស មានប្រសាសន៍ថា ការអំពាវនាវឱ្យមានវិធានការច្បាប់ទៅលើក្រុមណាមួយដែលព្យាយាមបំផ្លាញការបោះឆ្នោត មិនមានអ្វីអាក្រក់ទេ តែលោកថា អ្វីជាការបារម្ភគឺការចោទប្រកាន់មិនច្បាស់លាស់ដែលធ្វើឱ្យការអនុវត្តច្បាប់ខ្វះតម្លាភាព។
លោកថា៖ «យើងត្រូវឱ្យនិយមន័យពួកឧទ្ទាម ពួកឧទ្ទាមស្អីគេ? តើបំផ្លាញហ្នឹងដោយរបៀបណា? ហើយបើយើងមិនបានកំណត់រកទោសពៃរ៍នៅត្រង់ចំណុចនេះទេ ហើយយើងចងភ្ជាប់ការបង្ក្រាបនេះតាមរបៀបនេះ តាមកិច្ចការនយោបាយ អាហ្នឹងវាមិនអាចធ្វើឱ្យការបោះឆ្នោតមួយវាប្រសើរទេ វារឹតតែបន្ថែមឱ្យការបោះឆ្នោតមួយប្រព្រឹត្តទៅមិនសេរី»។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ខៀវ សុភ័គ មិនអាចបញ្ជាក់បានទេថា ក្រសួងបានរកឃើញតម្រុយអ្វីខ្លះជុំវិញផែនការប៉ុនប៉ងវាយប្រហារការបោះឆ្នោតពីសំណាក់ក្រុមប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាលដែលរដ្ឋាភិបាលចាត់ទុកថាជាក្រុមឧទ្ទាមនោះ។ ប៉ុន្តែលោកថា កម្ពុជាមិនអាចធ្វេសប្រហែសបានទេ ដោយសារធ្លាប់មានបទពិសោធន៍នៅប្រទេសជិតខាងមួយចំនួន និងបញ្ហារបស់កម្ពុជាពីអតីតកាល។
លោកថា៖ «ការងាររក្សាសណ្តាប់ធ្នាប់ សន្តិសុខសង្គម យើងសន្តិភាពពេកក៏មិនកើតដែរ! យើងឧទាហរណ៍កន្លងមក ប្រវត្តិសាស្ត្រយើងបានប្រាប់ហើយ ធ្លាក់ចូលទៅក្នុងសង្គ្រាមអំឡុងឆ្នាំ១៩៧០ តែមួយពព្រិចភ្នែកទេ»។
តែយ៉ាងណា លោក ឯក សុវណ្ណរ៉ា ផ្តល់ជាអនុសាសន៍ថា ភាពរីកចម្រើនរបស់ជាតិមិនស្ថិតនៅលើតែជ្រុងមួយនៃការពង្រឹងអំណាចគណបក្សតែមួយ ហើយផាត់ចោលគណបក្សនយោបាយផ្សេងទៀតនោះទេ តែក៏ត្រូវបង្កើនទំនាក់ទំនងលើឆាកអន្តរជាតិក្នុងនាមជាប្រទេសដែលប្រកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
លោកថា៖ «អ្វីដែលស្រុកទេសរីកចម្រើនហ្នឹង គឺចំណងទាក់ទងការទូតជាមួយលោកខាងលិចខ្លាំងណាស់ គឺត្រូវរក្សានយោបាយការបរទេសហ្នឹងឱ្យមានតុល្យភាពរវាងលោកខាងកើតនិងលោកខាងលិច បើកលំហប្រជាធិបតេយ្យតាមការដែលកម្ពុជាចុះក្នុងកិច្ចព្រមពៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ដែលយើងយកមកដាក់ក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញបច្ចុប្បន្ន»៕