មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលបង្ហាញទស្សនៈថា រដ្ឋាភិបាលសម្រេចប្រគល់សត្វតោដែលមន្ត្រីជំនាញរឹបអូសពីជនជាតិចិនឱ្យទៅម្ចាស់ដើមយកទៅចិញ្ចឹមវិញនោះ ជាការបំពានច្បាប់និងជាការលើកទឹកចិត្តឱ្យមានការជួញដូរសត្វព្រៃនៅកម្ពុជា។
ការលើកឡើងនេះ ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានសរសេរសារលើបណ្តាញសង្គមរបស់លោក នៅថ្ងៃទី៤ ខែកក្កដា ម្សិលមិញនេះថា ក្រោយពីលោកបានពិភាក្សាជាមួយរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ លោក វេង សាខុន គឺលោកសម្រេចអនុញ្ញាតឱ្យម្ចាស់យកសត្វតោពីភ្នំតាម៉ៅទៅចិញ្ចឹមវិញ ប៉ុន្តែម្ចាស់សត្វតោត្រូវធ្វើទ្រុងឱ្យបានត្រឹមត្រូវ ដើម្បីធានាសុវត្ថិភាពទាំងមនុស្សក្នុងផ្ទះនិងអ្នករស់នៅជិតខាង។
នាយិកាមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោកស្រី ចក់ សុភាព មានប្រសាសន៍នៅថ្ងៃចន្ទនេះថា សត្វតោជាសត្វកម្រនៅកម្ពុជា ហើយលោកស្រីគាំទ្រនឹងវិធានការរបស់អាជ្ញាធរកន្លងមកដែលរឹបអូសពីជនជាតិចិន ពីព្រោះច្បាប់កម្ពុជាបានហាមមិនឱ្យបុគ្គលណាមួយយកសត្វព្រៃទៅចិញ្ចឹមជាលក្ខណៈគ្រួសារ និងយកទៅធ្វើជាកម្មសិទ្ធិផ្តាច់មុខរបស់ខ្លួននោះទេ។
លោកស្រីយល់ថា ការសម្រេចរបស់រដ្ឋាភិបាលប្រគល់សត្វតោឱ្យទៅជនជាតិចិនដែលជាម្ចាស់ដើម្បីយកទៅចិញ្ចឹមវិញ ជាការបំពានច្បាប់និងលើកទឹកចិត្តឱ្យជនដទៃអាចនឹងប្រព្រឹត្តបទល្មើសជួញដូរសត្វព្រៃ ជាដើម។
លោកស្រីមានប្រសាសន៍ថា៖ «បើច្បាប់មានហើយ យើងមិនអនុវត្ត ហើយមានករណីលើកលែងដោយសារតែមានទំនោរណាមួយ ដោយសារអ្នកដែលមានទ្រព្យធនជាដើម យើងមិនបានអនុវត្តនូវគោលការណ៍នីតិរដ្ឋទេ [ថែមទាំង]ជាការលើកទឹកចិត្ដដល់ជនទាំងឡាយក្នុងការជួយដូរឬយកនូវសត្វព្រៃមកចិញ្ចឹមជាកម្មសិទ្ធិជាដើម ខុសពីធម្មជាតិ ខុសពីច្បាប់ដែលមានចែង»។
បន្ថែមពីនេះ លោកស្រី ចក់ សុភាព មានជាចម្ងល់ថា តើរដ្ឋាភិបាលអនុញ្ញាតឱ្យជនជាតិចិននោះយកសត្វតោមកចិញ្ចឹមនៅកម្ពុជាតាមច្រកណា បំបែកពីមេរបស់វាដោយរបៀបណា និងដកចង្កូម ក្រចកដោយវិធីណា ហើយការធ្វើបែបនេះជាការធ្វើទារុណកម្មលើសត្វព្រៃដែរឬទេ?
ករណីនេះ លោកស្រីបានជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលធ្វើការស៊ើបអង្កេតឱ្យបានច្បាស់លាស់ ជាជាងយកសត្វតោទៅឱ្យជនជាតិចិននោះចិញ្ចឹមវិញ។
សត្វតោឈ្មោលមួយក្បាលនេះមានឈ្មោះថា ហ៊ីម៉ា ត្រូវបានមន្ត្រីជំនាញរឹបអូសយកទៅចិញ្ចឹមនៅសួនសត្វភ្នំតាម៉ៅ ខេត្តតាកែវ កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២១ ក្រោយរកឃើញថា មានជនជាតិចិនម្នាក់បានចិញ្ចឹមវានៅក្នុងផ្ទះវីឡាមួយកន្លែង ស្ថិតនៅសង្កាត់បឹងកេងកង១ ខណ្ឌបឹងកេងកង រាជធានីភ្នំពេញ តាំងពីនៅតូច ហើយមកដល់ពេលនេះ វាមានអាយុ១ឆ្នាំកន្លះ និងស៊ីសាច់ឆ្អិនមួយថ្ងៃ ៦គីឡូ។
មន្ត្រីគម្រោងតស៊ូមតិនៃគម្រោងអ្នកការពារព្រៃឈើ នៃសមាគមបណ្តាញយុវជនកម្ពុជា លោក សាន់ ម៉ាឡា សង្កេតឃើញថា ក្រោយពីអាជ្ញាធររឹបអូសយកសត្វតោពីជនជាតិចិនទៅរក្សាទុកនៅសួនសត្វភ្នំតាម៉ៅនោះ ធ្វើឱ្យមហាជនមួយចំនួនរិះគន់ពីចំណាត់ការរបស់អាជ្ញាធរ និងមួយចំនួនទៀតចង់ឱ្យអាជ្ញាធរយកសត្វកម្រនេះទៅរក្សាទុកនៅទីនោះដើម្បីអភិរក្ស។ ប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាលសម្រេចប្រគល់សត្វតោឱ្យទៅម្ចាស់ចិញ្ចឹមវិញ។
ទោះជាបែបនេះក្តី លោក សាន់ ម៉ាឡា ជំរុញទៅរដ្ឋាភិបាលគួរតែយកច្បាប់ទៅអនុវត្តឱ្យបានតឹងរ៉ឹង ជាជាងប្រគល់សត្វតោទៅឱ្យម្ចាស់ដើមចិញ្ចឹមវិញដោយបំពានច្បាប់។
លោកជំរុញថា៖ «ជាទូទៅ បើសិនជារឿងស្រដៀងគ្នាបែបហ្នឹង ប្រព្រឹត្តដោយអ្នកក្រ អ្នកដែលមិនមានអំណាច ប្រហែលជាវិធានការច្បាប់ គេអាចយកមកធ្វើជារឿងអាទិភាព។ ប៉ុន្តែសម្រាប់អ្នកដែលមានលុយមានអំណាច ច្បាប់មិនត្រូវបានគេយកមកធ្វើជាអាទិភាពសម្រាប់យកមកអនុវត្ត។ ខ្ញុំគិតថា មានតែការអនុវត្តច្បាប់ឱ្យតឹងរ៉ឹង ដោយគ្មានការយោគយល់»។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន លោក នេត្រ ភក្ត្រា សុំុមិនអត្ថាធិប្បាយជុំវិញករណីនេះ ដោយលោកបង្វែរសំណួរឱ្យទៅសួរមន្ត្រីរដ្ឋបាលព្រៃឈើជំនួសវិញ។
លោក គាំ សីហា នាយខណ្ឌរដ្ឋបាលព្រៃឈើភ្នំពេញ មិនអាចសុំការអត្ថាធិប្បាយបានទេ។
មាត្រា៤៩ នៃច្បាប់ស្តីពី «ព្រៃឈើ» ចែងថា ការយកធ្វើជាកម្មសិទ្ធិ សន្និធិ ឬថែរក្សាជាលក្ខណៈសួនសត្វឬគ្រួសារនូវប្រភេទសត្វក្នុងក្រុមជិតផុតពូជ ត្រូវបានហាមឃាត់ ហើយច្បាប់ស្តីពី«តំបន់ការពារធម្មជាតិ» មាត្រា៥៨ ការនាំចូល នាំចេញនូវប្រភេទសត្វ រុក្ខជាតិ និងគ្រាប់រុក្ខជាតិ ត្រូវស្នើសុំច្បាប់អនុញ្ញាត។
ចំណែកមាត្រា៩៦ នៃច្បាប់ដដែលចែងថា ជនណាដែលប្រព្រឹត្តបទល្មើស ដូចជា ចិញ្ចឹម បង្កាត់ពូជប្រភេទសត្វព្រៃក្នុងក្រុមជិតផុតពូជដោយកម្រ ដើម្បីយកមកធ្វើជាកម្មសិទ្ធិរបស់ខ្លួន ត្រូវទទួលពិន័យអន្តរការណ៍ពីរដ្ឋបាលព្រៃឈើ ជាប្រាក់ចំនួនពី២ដង ទៅ៣ដង នៃតម្លៃវត្ថុតាងពិតប្រាកដនៃទីផ្សារ។ ករណីមិនរាងចាលក្នុងរយៈពេល១ខែ ត្រូវទទួលពិន័យអន្តរការណ៍ពី២ដង ទៅ៤ដង នៃតម្លៃវត្ថុតាងពិតប្រាកដនៃទីផ្សារ ជាដើម៕
