អង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែន (RSF) បានដាក់ឈ្មោះរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ក្នុងចំណោមមេដឹកនាំចំនួន ៣៧រូប ដែលយាយីឬបំផ្លាញដល់សេរីភាពសារព័ត៌មាន ខណៈអ្នកធ្វើការងារក្នុងវិស័យសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជាបានជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលកែលម្អឡើងវិញ។
នៅក្នុងរបាយការណ៍ចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី៥ ខែកក្កដា អង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែន (RSF) ដែលមានមូលដ្ឋាននៅប្រទេសបារាំង បានដាក់ឈ្មោះរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ក្នុងចំណោមមេដឹកនាំ ៣៧រូប ដែលយាយីដល់សេរីភាពសារព័ត៌មាន។
របាយការណ៍ដដែលបន្តទៀតថា មេដឹកនាំផ្សេងទៀតដែលបានដាក់ឈ្មោះដែរនោះ រួមមាន ប្រធានាធិបតីចិន លោក ស៊ី ជិនពីង, ប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ី លោក វ្លាឌីមៀ ពូទីន, មេដឹកនាំកូរ៉េខាងជើង លោក គីម ជុងអ៊ុន, មេដឹកនាំយោធាភូមា លោក មីន អ៊ុងឡាំង, នាយករដ្ឋមន្ត្រីសិង្ហបុរី លោក លី សៀនឡុង, ប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន លោក រ៉ូទ្រីហ្គោ ឌូទែតេ, មេដឹកនាំស្ត្រីហុងកុង លោកស្រី ការី ឡាំ រួមជាមួយមេដឹកនាំនៃបណ្តាប្រទេសនៅអាស៊ី អាហ្វ្រិក និងអឺរ៉ុបមួយចំនួនទៀត សរុបចំនួន៣៧ប្រទេស។
អង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែន (RSF) បានសរសេរយ៉ាងលម្អិតអំពីសកម្មភាពជាក់ស្តែងទាំងឡាយរបស់មេដឹកនាំទាំងនោះ ថាបានធ្វើអ្វីខ្លះក្នុងអំណាចដឹកនាំរបស់ខ្លួន ដែលបានឈានទៅដល់ការយាយីឬបំផ្លាញសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅក្នុងបណ្តាប្រទេសរបស់ពួកគេ។ សកម្មភាពទាំងនោះ រួមមាន ការដាក់វិធានការគំរាមកំហែងជាលក្ខណៈប្រព័ន្ធ តាមរយៈមធ្យោបាយរារាំងនានា ការចាប់ខ្លួនអ្នកសារព័ត៌មាន ការពន្យុះឱ្យមានការប្រើអំពើហិង្សាទៅលើអ្នកសារព័ត៌មាន។ រីឯករណីខ្លះទៀត របាយការណ៍នោះថា នៅក្នុងរូបភាពជាការផ្តន្ទាទោសអ្នកសារព័ត៌មាន ដោយប្រើប្រាស់ច្បាប់រឹតបន្តឹងសិទ្ធិសេរីភាពនិងប្រព័ន្ធតុលាការ និងខ្លះទៀតអាចជាករណីធ្វើឃាតឬសម្លាប់អ្នកសារព័ត៌មានថែមទៀតផង។
នាយកប្រតិបត្តិសម្ព័ន្ធអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា ហៅកាត់ថា ខេមបូចា លោក ណុប វី បានថ្លែងថា ចង់ឬមិនចង់ ការចេញផ្សាយរបាយការណ៍នេះនឹងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់មុខមាត់របស់ប្រទេសនិងបណ្តាមេដឹកនាំនៃប្រទេសនីមួយៗ។ លោកបានអំពាវនាវឱ្យរដ្ឋាភិបាលនីមួយៗ ជាពិសេសកម្ពុជា កែលម្អនិងលើកកម្ពស់សេរីភាពសារព័ត៌មានឡើងវិញ។
លោក ណុប វី មានប្រសាសន៍ថា៖ «ជារួម ការបញ្ចេញឈ្មោះ ការលើកឡើងពីឈ្មោះមេដឹកនាំហ្នឹង តិចឬច្រើន វាអាចធ្វើឱ្យមានផលប៉ះពាល់ទៅដល់កិត្តិយស ទៅដល់មុខមាត់ប្រទេសរបស់យើងដែរ ដោយសារហេតុអី? គឺដោយសារតែបណ្តាប្រទេសទាំងអស់ដែលមានស្ថានភាពដែលមានការធ្លាក់ចុះសេរីភាពសារព័ត៌មានហ្នឹង ដែលត្រូវបង្ហាញក្នុងរយៈពេលបី បួនប្រាំឆ្នាំមកនេះមែន។ ក៏ប៉ុន្តែជាថ្មីម្តងទៀត ការបង្ហាញឈ្មោះនៃបណ្តាប្រទេសទាំងអស់ហ្នឹង គឺវាក៏ធ្វើឱ្យមានការចាប់អារម្មណ៍ជាទូទៅនៅក្នុងពិភពលោកដែរ ជាពិសេសវាអាចធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់មុខមាត់ ដល់កិត្តិយសនៃមេដឹកនាំបណ្តាប្រទេសជាង៣០ហ្នឹង»។
ប៉ុន្តែអនុរដ្ឋលេខាធិការ និងជាអ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មាន លោក មាស សុភ័ណ្ឌ បានច្រានចោលរបាយការណ៍នេះ ថាជារបាយការណ៍ដែលមិនឆ្លុះបញ្ចាំងការពិតទេ។
លោកថា៖ «ខ្ញុំយល់ឃើញថា របាយការណ៍នេះជារបាយការណ៍ដែលមានចរិតនយោបាយ មានចរិតក្នុងការចោទប្រកាន់មកលើកម្ពុជា ក៏ដូចជាប្រមុខដឹកនាំនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដោយពុំមានមូលដ្ឋានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ និងមិនបានសិក្សាស្រាវជ្រាវឱ្យបានត្រឹមត្រូវទៅតាមស្ថានភាពជាក់ស្តែង អំពីការអនុវត្តវិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មានដែលអនុលោមតាមច្បាប់ដែលមានជាធរមានដែលមាននៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជានោះទេ។ ដូច្នេះ របាយការណ៍នេះ មិនអាចទទួលយកបានទេ»។
នៅក្នុងរបាយការណ៍ចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី៥ ខែកក្កដា អង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែន (RSF) បានចោទប្រកាន់គណបក្សកាន់អំណាចថា បានលុបបំបាត់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសំខាន់ៗ ដោយសារមានការភ័យខ្លាចចាញ់នៅក្នុងការបោះឆ្នោតជាតិ កាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៨។
របាយការណ៍នេះបានលើកឡើងថា បន្ទាប់ពីកាន់អំណាចជាង៣០ឆ្នាំ លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន បានដាក់ចេញនូវវិធានការទប់ស្កាត់ជាមុនដ៏ធំមួយប្រឆាំងនឹងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ ដែលនេះបានបំផ្លិចបំផ្លាញដល់ទិដ្ឋភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា។ ស្ថានីយវិទ្យុនិងអង្គភាពសារព័ត៌មានជាច្រើនត្រូវបានហាមឃាត់ទាំងស្រុង ខណៈពេលដែលបុគ្គលិកនៅអង្គភាពព័ត៌មានផ្សេងទៀតត្រូវបាន «ដកចេញ»។ តួយ៉ាងដូចជាកាសែត The Cambodia Daily ត្រូវបង្ខំចិត្តបិទទ្វារ ដោយសារការចោទប្រកាន់ ដែលអង្គការអ្នករាយការណ៍គ្មានព្រំដែនចាត់ទុកថា ជាការប្រតិដ្ឋទាំងស្រុង ដើម្បីកម្ចាត់បណ្តាញសារព័ត៌មានឯករាជ្យមួយនេះ។
របាយការណ៍នោះបន្តទៀតថា នៅឆ្នាំ២០២០ រដ្ឋាភិបាលបានប្រើវិបត្តិនៃវីរុសកូវីដ-១៩ ដើម្បីដាក់ចេញការរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការសរសេរឬរាយការណ៍ព័ត៌មាន (censorship) បន្ថែមទៀត លើការបិទគេហទំព័រព័ត៌មាន ការចាប់ខ្លួនអ្នកកាសែត និងការប្រកាសដាក់ប្រទេសជាតិស្ថិតក្នុងភាពអាសន្ន ដែលបានផ្តល់ឱ្យខ្លួននូវអំណាចក្នុងការត្រួតពិនិត្យនិងតាមដានលើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយជាដើម។
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន បានច្រានចោលចំពោះការចោទប្រកាន់ថា គណបក្សកាន់អំណាចបានបង្ក្រាបប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយព្រោះខ្លាចចាញ់ការបោះឆ្នោត។
លោកថា៖ «វាជាការភ្លីភ្លើណាស់! យល់ច្រឡំ បង្ក្រាបអ្នកសារព័ត៌មានដើម្បីឈ្នះឆ្នោត? ឈ្នះឆ្នោតហ្នឹង ដោយសារប្រជាជនបោះឆ្នោតឱ្យតើ! អ៊ីចឹងគាត់និយាយនេះ អាងតែគាត់និយាយបាន ហើយអាការនិយាយបានទាំងបំពានលើការពិតហ្នឹងហើយ ដែលវាឆ្លុះបញ្ចាំងនៅកម្ពុជាថា វាមានសេរីភាពទូលំទូលាយ»។
ទោះជាយ៉ាងណាក្ដី អង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែន បានលើកឡើងថា ក្នុងស្ថានភាពដ៏លំបាកនេះ ការបង្កើតសម្ព័ន្ធអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា កាលពីចុងឆ្នាំ២០១៩ បានផ្តល់ឱ្យអ្នកសារព័ត៌មានរបស់ប្រទេសនេះនូវថាមពលនិងតំណាងឱ្យសម្បទានដែលមានកំណត់ដោយរដ្ឋាភិបាល។
យ៉ាងណាក្តី នាយកប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនៅមជ្ឈមណ្ឌលកម្ពុជា ដើម្បីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ លោក អ៊ិត សូធឿត បានថ្លែងថា របាយការណ៍របស់អង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែននេះ គឺជាសាររម្លឹកដល់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាឱ្យងាកមកស្តារសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជាឡើងវិញ។
លោកមានប្រសាសន៍យ៉ាងដូច្នេះថា៖ «សម្រាប់ខ្ញុំ ខ្ញុំឃើញថា Report ឬរបាយការណ៍ហ្នឹងអាចថាជាសារក្រើនរម្លឹកមួយឡើងវិញទៅដល់មេដឹកនាំ ថ្នាក់ដឹកនាំរបស់កម្ពុជាយើង ដើម្បីយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការលើកកម្ពស់សេរីភាពសារព័ត៌មាន ជាជាង ដូចរបាយការណ៍បានលើកឡើងថា ទៅជាមានការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ បន្ទច់បង្អាក់ការងាររបស់អ្នកសារព័ត៌មាន»។
កាលពីខែមេសា ឆ្នាំ២០២១នេះ អង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែន បានបន្តផ្តល់ចំណាត់ថ្នាក់សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា ស្ថិតនៅលេខរៀងទី១៤៤ ក្នុងចំណោម១៨០ប្រទេសនៅលើពិភពលោក។ ចំណាត់ថ្នាក់នេះបានធ្លាក់ចុះ៣ឆ្នាំជាប់ៗគ្នា គិតចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៧មក៕
ក្រសួងព័ត៌មានព្រមឱ្យអាជ្ញាធរចាត់វិធានការច្បាប់លើអ្នកសារព័ត៌មានគ្មានវិជ្ជាជីវៈដោយមិនឆ្លងកាត់ក្រសួងសាម៉ី
ក្រសួងព័ត៌មាន អនុញ្ញាតឱ្យអាជ្ញាធរគ្រប់លំដាប់ថ្នាក់ ជាពិសេសអាជ្ញាធរខេត្តកណ្តាល ចាត់វិធានការច្បាប់លើអ្នកសារព័ត៌មានដែលមិនមានវិជ្ជាជីវៈ ល្មើសច្បាប់ និងផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានញ៉ុះញង់បង្កឱ្យមានការភ័ន្តច្រឡំនិងប៉ះពាល់សណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ ដោយមិនចាំបាច់សុំគោលការណ៍ពីក្រសួងសាម៉ីនោះឡើយ។
