អ្នកឃ្លាំមើលមួយចំនួនយល់ថា ច្បាប់ដែលរដ្ឋាភិបាលឯកបក្សបានបង្កើតឡើងនាប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ បានផ្តល់អំណាចទៅឱ្យក្រសួងយុត្តិធម៌ជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការតុលាការ មិនអនុលោមទៅតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ រារាំងដល់ការផ្លាស់ប្តូរមេដឹកនាំតាមយន្តការប្រជាធិបតេយ្យ។
ការលើកឡើងបែបនេះ ធ្វើឡើងក្នុងកិច្ចពិភាក្សាតុមូលរបស់ VOD កាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២១នេះ ក្នុងខួប២៨ឆ្នាំនៃការដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ។
ក្នុងកិច្ចពិភាក្សានោះ អតីតលេខាផ្ទាល់អតីតព្រះមហាក្សត្រ និងជាមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់អតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ព្រះអង្គម្ចាស់ស៊ីសុវត្ថិ ធម្មិកោ មានព្រះបន្ទូលថា តាមស្មារតីរដ្ឋធម្មនុញ្ញ អំណាចកំពូលរបស់តុលាការស្ថិតនៅលើឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រម ដែលមានអង្គព្រះមហាក្សត្រជា ព្រះប្រធាន។
ព្រះអង្គម្ចាស់បន្តថា បើមើលទៅលើខ្លឹមសារច្បាប់មួយចំនួនមិនបានអនុលោមទៅតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញទេ តែបែរជាផ្តល់អំណាចទៅឱ្យក្រសួងយុត្តិធម៌ ធ្វើឱ្យតុលាការមិនឯករាជ្យ។ ការនេះរារាំងដល់ការយន្តការប្រជាធិបតេយ្យ ដែលធានាដល់ការប្រកួតប្រជែងដោយតម្លាភាពរបស់អ្នកនយោបាយ ដើម្បីដឹកនាំប្រទេស។
ព្រះអង្គម្ចាស់ធម្មិកោ បានលើកជាឧទាហរណ៍ថា ច្បាប់រំលាយគណបក្សនយោបាយនៅឆ្នាំ២០១៧ ដែលព្រះអង្គថា ច្បាប់នេះប្រៀបបានទៅនឹងការរំលាយលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា ព្រោះអាសនៈដែលកើតចេញពីការបោះឆ្នោតទាំងនៅរដ្ឋសភា និងឃុំ-សង្កាត់ គេអាចដកហូតយកទៅចែកគណបក្សផ្សេង បើគណបក្សនោះត្រូវបានតុលាការរំលាយ។
ព្រះអង្គមានព្រះបន្ទូលបន្តថា៖ «ច្បាប់ទាំងអស់ហ្នឹងហើយដែលធ្វើឱ្យយើងប្រាសចាកពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ច្បាប់តែងតាំងឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រម ច្បាប់តែងតាំងឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សាការពារជាតិ ច្បាប់រំលាយគណបក្សនយោបាយ។ ច្បាប់ទាំងអស់នោះហើយដែលប្រឆាំងនឹងខ្លឹមសាររដ្ឋធម្មនុញ្ញ ប៉ះពាល់ទៅលើតុល្យភាពអំណាចរវាងស្ថាប័នទាំង៤ ព្រះមហាក្សត្រ សភា រដ្ឋាភិបាល និងតុលាការ»។
លោកមេធាវី អន ណន មានប្រសាសន៍ថា រដ្ឋធម្មនុញ្ញបានចែងថា កម្ពុជាអនុវត្តនយោបាយប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស ហើយតុលាកាត្រូវតែឯករាជ្យ។ លោកបានគូសបញ្ជាក់ថា បើតុលាការមិនឯករាជ្យ នឹងរារាំងដល់ដំណើរការអនុវត្តសិទ្ធិតាមគន្លងប្រជាធិបតេយ្យ។
លោកថា៖ «ដោយសារតែខ្វះឯករាជ្យភាពរបស់តុលាការ អ៊ីចឹងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់សិទ្ធិផ្សេងៗទៀត រួមទាំងសិទ្ធិធ្វើនយោបាយ រួមទាំងគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស គឺក៏ដោយសារតែមូលហេតុនៃប្រព័ន្ធតុលាការខ្វះឯករាជ្យភាពរបស់តុលាការដែរ។ ខ្ញុំថាចំណុចនេះ គឺជាចំណុចសំខាន់»។
ប្រហាក់ប្រហែលគ្នានេះដែរ នាយករងអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ លោក អំ សំអាត កត់សម្គាល់ថា ភាពមិនឯករាជ្យរបស់តុលាការបានគំរាមកំហែងដល់សិទ្ធិពលរដ្ឋនិងសិទ្ធិនយោបាយ ដែលត្រូវបានធានាដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែលការនេះ កម្ពុជាបានរងនូវការរិះគន់ពីសហគមន៍ជាតិ-អន្តរជាតិរហូតបច្ចុប្បន្ន។ ករណីនេះ លោកបានជំរុញឱ្យមានការសិក្សាឡើងវិញ ដើម្បីកែលម្អឱ្យការអនុវត្តច្បាប់ស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។
លោកថា៖ «សិទ្ធិមនុស្សមានការធ្លាក់ចុះ ហើយធ្វើឱ្យមានការរិះគន់ថា កម្ពុជាដើរថយក្រោយនៃដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យនិងសិទ្ធិមនុស្សអីជាដើមហ្នឹង គឺការបកស្រាយខ្វែងគ្នាទាក់ទងនឹងសិទ្ធិពលរដ្ឋនិងសិទ្ធិនយោបាយនេះ»។
ប៉ុន្តែអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន អះអាងផ្ទុយពីនេះ ដោយលោកថា ការកែរដ្ឋធម្មនុញ្ញ រួមទាំងការធ្វើច្បាប់កន្លងទៅ រួមទាំងវិធានរបស់តុលាការផងដែរ បានចូលរួមកសាងនិងស្ថាបនាប្រជាធិបតេយ្យ ដើម្បីធានានូវឯករាជ្យភាពនិងប្រសិទ្ធភាពនៃការអនុវត្តច្បាប់។
លោកថា៖ «ការចោទប្រកាន់និងការលើកឡើងដោយសារតែខ្លួនមិនពេញចិត្តទៅលើក្រុមបក្ខពួកនិងក្រុមគោលដៅរបស់ខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះ។ ហើយកន្លងមក ការចោទប្រកាន់ហ្នឹង វាអត់មានមូលដ្ឋានតាមផ្លូវច្បាប់រឹងមាំក្នុងការចោទប្រកាន់ទេ ក្រៅពីយកហេតុផលនៃការអនុវត្តសិទ្ធិ ដើម្បីបិទបាំងទៅ ដើម្បីការពារបទល្មើសក្រុមបក្ខពួកខ្លួន»។
យ៉ាងណា មេធាវីមួយរូបដែលការពារក្ដីឱ្យអតីតសមាជិកបក្សប្រឆាំង លោក សំ សុគង់ បានប្រាប់ VOD នៅថ្ងៃនេះថា ចាប់តាំងពីរំលាយអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនាឆ្នាំ២០១៧មក កូនក្តីរបស់លោកចន្លោះពី៣០០នាក់ទៅជាង៣០០នាក់ បានជាប់បណ្ដឹងនៅតុលាការ ក្រោមបទចោទប្រហាក់ប្រហែលគ្នាពីបទ «រួមគំនិតក្បត់» និង «ញុះញង់ឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម»។
បើតាមមេធាវីរូបនេះ អ្នកកំពុងជាប់ពន្ធនាគារមានជាង៥០នាក់ អ្នកជាប់បណ្ដឹងមានជិត៣០០នាក់ និងអ្នកត្រូវបានគេលបវាយឱ្យរងរបួសមានជាង៣០នាក់ ខណៈ២ឆ្នាំមកនេះ អាជ្ញាធរនៅមិនទាន់រកមុខជនដៃដល់មកផ្តន្ទាទោសបាននៅឡើយ៕
