អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលដែលឃ្លាំមើលពីដំណើរការបោះឆ្នោត បានរិះគន់ទៅលើការអនុវត្តតួនាទីនិងភារកិច្ចរបស់តំណាងរាស្រ្ត ថាហាក់មិនសូវបានឆ្លើយតបចំពោះមុខអង្គបោះឆ្នោត ជាពិសេសនៅពេលដែលពលរដ្ឋជួបទុក្ខលំបាក ដូចជា រឿងជម្លោះដីធ្លី និងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ឬមានអំពើអយុត្តិធម៌សង្គមកើតឡើង ជាដើម។
អ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកអង្កេត និងតស៊ូមតិ នៃអង្គការខុមហ្វ្រែល លោក កន សាវាង្ស មានប្រសាសន៍នៅថ្ងៃចន្ទនេះថា សម្រាប់នីតិកាលទី៦នេះ លោកសង្កេតឃើញមានតំណាងរាស្រ្តច្រើនរូប ចុះទៅតាមមូលដ្ឋាន។ ប៉ុន្តែលោកថា ការចុះមូលដ្ឋានរបស់តំណាងរាស្រ្តទាំងនោះ ចុះទៅមិនមែនដើម្បីជួយដោះស្រាយបញ្ហាដែលពលរដ្ឋជួបការលំបាកទេ ផ្ទុយទៅវិញ ជាការចុះមូលដ្ឋានដើម្បីអនុវត្តផែនការពង្រឹងបក្សតែប៉ុណ្ណោះ។
លោកបន្តថា៖ «ក្រុមការងារចុះជួយចែកម៉ាស់ចែកអីហ្នឹង ឬក៏យកអង្ករជូនពលរដ្ឋក្នុងមូលដ្ឋានហ្នឹង គឺជាសប្បុរសធម៌ មិនមែនជាដំណោះស្រាយទេ។ បើជាដំណោះស្រាយ គឺជាប្រព័ន្ធនិងជាច្បាប់របស់សភាដែលពិនិត្យទៅមើល ឬក៏ជាការឆ្លុះបញ្ចាំងទៅលើការអនុវត្តរបស់រដ្ឋាភិបាល នេះបានគេហៅថាជាការដោះស្រាយបែបលក្ខណៈជាប្រព័ន្ធនិងជាគោលការណ៍»។
មាត្រា៧៧ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលជាច្បាប់កំពូល បានកំណត់ថា តំណាងរាស្រ្តក្នុងរដ្ឋសភាជាតំណាងប្រជាជាតិខ្មែរទាំងមូល ពុំមែនគ្រាន់តែជាតំណាងប្រជាពលរដ្ឋក្នុងមណ្ឌលរបស់ខ្លួននោះទេ។
នៅក្នុងរបាយការណ៍អង្កេតរដ្ឋសភា និងតំណាងរាស្រ្ត សម្រាប់ឆ្នាំទី១ នីតិកាលទី៦ របស់អង្គការខុមហ្វ្រែល ចេញផ្សាយកាលពីខែមីនា ឆ្នាំ២០២០ រកឃើញថា សមាជិកសភា១២៣រូបដែលមានតែមួយបក្ស គឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងជាគណបក្សកាន់អំណាច បានគ្រប់អាសនៈទាំង១២៣អាសនៈនៅក្នុងរដ្ឋសភា សម្រាប់នីតិកាលទី៦ ក្រោយការបោះឆ្នោតកាលពីឆ្នាំ២០១៨កន្លងទៅនេះ។
របាយការណ៍នេះបន្តថា ការចុះមូលដ្ឋានរបស់តំណាងរាស្រ្តធ្វើឡើងក្នុងគោលបំណងត្រឹមតែសំណេះសំណាលជាមួយពលរដ្ឋ ពង្រឹងផ្ទៃក្នុងរបស់គណបក្ស និងអមដំណើរថ្នាក់ដឹកនាំប៉ុណ្ណោះ។ ដោយឡែក ការជួយអន្តរាគមន៍ពលរដ្ឋទៅលើដំណោះស្រាយរឿងដីធ្លីជាដើម អង្គការខុមហ្វ្រែលរកឃើញថា មិនមានតំណាងរាស្រ្តខ្នះខ្នែងឬជួយដោះបន្ទុកឱ្យពលរដ្ឋនោះទេ។
យ៉ាងនេះក្តី លោក កង សាវាង្ស យល់ថា សម្រាប់អាណត្តិនេះមានភាពអសកម្មច្រើន បើធៀបទៅនឹងនីតិកាលទី៥ ដែលនៅពេលនោះមានពហុមតិនៅក្នុងរដ្ឋសភា ហើយគេសង្កេតឃើញ គណបក្សគ្រប់គ្រងអំណាចមានការប្រឹងប្រែងនិងស្ទុះស្ទាជាងនៅពេលនេះ។
លោក សំ គន្ធាមី នាយកប្រតិបត្តិអង្គការ និចហ្វិក សង្កេតឃើញស្រដៀងគ្នានេះដែរថា តួនាទីសំខាន់របស់តំណាងរាស្រ្ត គឺការឃ្លាំមើលនូវការអនុវត្តកិច្ចការនានារបស់រដ្ឋាភិបាល បូករួមទាំងការពិនិត្យទៅលើខ្លឹមសារនៃច្បាប់ និងសួរដេញដោលតំណាងរបស់រដ្ឋាភិបាលផង ប៉ុន្តែសមាជិកសភា មិនបានឆ្លើយតបឱ្យបានពេញលេញនៅឡើយនោះទេ។
លោកបន្តថា៖ «ការងារសំខាន់របស់ពួកគាត់ ដូចជា អនុម័តច្បាប់ និងការចុះមូលដ្ឋានជួបប្រជាពលរដ្ឋសួររកបញ្ហា និងសួរសុខទុក្ខ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាអីជាដើមហ្នឹង។ គាត់មិនបានបំពេញការងារហ្នឹងចង់មួយអាណត្តិទៅហើយ»។
នៅក្នុងពិធីផ្ទេរតួនាទីចៅហ្វាយខេត្តស្ទឹងត្រែង កាលពីថ្ងៃទី៤ ខែតុលា លោក ស ខេង រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងមហាផ្ទៃ ក៏ទទួលស្គាល់ដែរថា ការដឹកនាំប្រទេសដែលមានតែបក្សនយោបាយតែមួយបែបនេះ វាមិនល្អប៉ុន្មានទេ។ ក្នុងន័យនេះ លោកបញ្ជាក់ថា រដ្ឋាភិបាលគួរបើកឱ្យមានការរិះគន់ពីបក្សនយោបាយផ្សេងទៀត វាជាមធ្យោបាយមួយនាំឱ្យមានប្រឹងប្រែងនិងរកឃើញនូវភាពរីកចម្រើននិងជឿនលឿន។
ឆ្លើយតបរឿងនេះ លោក ឈាង វុន អ្នកតំណាងរាស្រ្តមណ្ឌលបាត់ដំបង មកពីខាងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បញ្ជាក់ថា លោកមិនចាប់អារម្មណ៍សោះឡើយទៅនឹងរបាយការណ៍ដែលចេញដោយអង្គការខុមហ្រ្វែលនេះ ដោយលោកថា អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលមួយនេះតែងតែនិយាយពីល្អពីរដ្ឋាភិបាលជានិច្ច។
លោកបន្តថា៖ «ព័ត៌មានគាត់ខុសច្រើនពេក ខុមហ្រ្វែលហ្នឹង! សួរយោបល់ ខ្ញុំថាខ្ញុំអត់បានធ្វើការវិនិច្ឆយទេ។ ប៉ុន្តែខ្ញុំមានអារម្មណ៍តាំងពីដើមទីមកថា ខុមហ្វ្រែលហ្នឹង ចំពោះខ្ញុំ គាត់ផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានខុសច្រើនពេក»។
បើទោះជាបែបណា សម្រាប់អ្នកជំនាញកិច្ចការបោះឆ្នោត លោក កង សាវាង្ស យល់ឃើញថា របាយការណ៍ដែលអង្គការ ខុមហ្រ្វែល ចេញផ្សាយនេះ គឺផ្អែកលើការអង្កេតតាមបែបវិទ្យាសាស្រ្តនិងសិក្សាយ៉ាងល្អិតល្អន់។
យ៉ាងនេះក្តី បើតាមលោក កន សាវាង្ស មូលហេតុសំខាន់ដែលនាំឱ្យពលរដ្ឋមិនអាចពឹងអាស្រ័យទៅលើតំណាងរាស្រ្តដែលខ្លួនបោះឆ្នោតឱ្យបាន មានកត្តា២សំខាន់ គឺទី១ ដោយសារប្រព័ន្ធនៃការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា គឺអនុវត្តតាមគោលការណ៍សមាមាត្រ ដែលមានន័យថា អ្នកនយោបាយកើតចេញពីការផ្តល់ទំនុកចិត្តពីថ្នាក់ដឹកនាំនៃគណបក្សនយោបាយ និងហេតុផលទី២ ច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណារាស្រ្ត។
លោក កន សាវាង្ស បន្ថែមថា មូលហេតុសំខាន់ ដោយសារច្បាប់នេះបានបើកផ្លូវឱ្យគណបក្សនយោបាយអាចជ្រើសរើសសមាជិកចេញពីបក្សរបស់ខ្លួនដោយមិនឆ្លងកាត់ការបោះឆ្នោតជាថ្មី ដែលករណីនេះ លោកថា តំណាងរាស្រ្តដែលត្រូវជ្រើសតាំងថ្មីនោះត្រូវអនុវត្តទៅតាមមាគា៌បក្ស។ ច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណារាស្រ្ត មាត្រា១៣៩ កថាខណ្ឌទី២ ចែងថា កាលបើសមាជិករដ្ឋសភារូបណាមួយត្រូវបាត់បង់សមាជិកភាព មានរយៈពេល៦ខែយ៉ាងតិចមុនចប់នីតិកាល សាម៉ីគណបក្សនយោបាយនោះអាចស្នើជ្រើសតាំងសមាជិកថ្មីជំនួសដោយមិនបាច់បោះឆ្នោតឡើងវិញ៕
