សង្គមស៊ីវិលផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សបានឱ្យដឹងថា រយៈពេល២ឆ្នាំ នៃការឆ្លងរីករាលដាលជំងឺកូវីដ-១៩ ការរំលោភយកដីធ្លី និងការចាប់ឃុំខ្លួនពលរដ្ឋដាក់ពន្ធនាគារមិនមានការថមថយនោះទេ។
អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូនៅថ្ងៃអាទិត្យនេះ បានចេញផ្សាយវីដេអូមួយបានលើកឡើងថា ក្នុងរយៈពេលពីរឆ្នាំចុងក្រោយ អំឡុងពេលរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ-១៩ ការរំលោភយកដីធ្លីនៅក្នុងប្រទេស មិនមានសញ្ញាថមថយនោះទេ ហើយប្រជាពលរដ្ឋជាង ៥ ០០០ គ្រួសារទទួលរងផលប៉ះពាល់ ។
លើសពីនេះ ការចាប់ និងឃុំខ្លួនដាក់ពន្ធនាគារនៃសមាជិកសហគមន៍ និងសកម្មជនដីធ្លី កាន់តែមានការកើនឡើង ។ លីកាដូបញ្ជាក់ថា គិតត្រឹមខែតុលានេះ សមាជិកសហគមន៍ និងសកម្មជនដីធ្លី យ៉ាងតិចណាស់ចំនួន ២១ នាក់ត្រូវបានឃាត់ខ្លួន ហើយក្នុងនោះ១០នាក់ កំពុងជាប់ឃុំក្នុងពន្ធនាគារនៅឡើយ ។
ការចេញផ្សាយវីដេអូរបស់លីកាដូជាង៣នាទី ធ្វើឡើងដើម្បីប្រារព្ធទិវាសិទ្ធិលំនៅឋានពិភពលោកឆ្នាំ២០២១នេះ ដោយបានបង្ហាញពីផលប៉ះពាល់នៃជំងឺកូវីដ-១៩ ទៅលើសមាជិកសហគមន៍ និងសកម្មជនដីធ្លី ក៏ដូចជាការតស៊ូរបស់អ្នកទាំងនោះ ក្នុងការប្រើប្រាស់សិទ្ធិសេរីភាពជាមូលដ្ឋានរបស់ពួកគេ ដើម្បីទាមទារឱ្យមានការគោរពសិទ្ធិដីធ្លី។
វីដេអូ បង្ហាញថា៖ «ការបញ្ចេញមតិ និងសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពលរដ្ឋរងគ្រោះដីធ្លីកាន់តែមានការរឹតត្បិតក្នុងអំឡុងពេលនៃជំងឺកូវីដ–១៩នេះ។ ជាញឹកញាប់ប្រជាពលរដ្ឋរងគ្រោះដីធ្លីទាំងនោះទទួលរងការគំរាមកំហែង អំពើហិង្សា និងការចាប់ខ្លួន។ ដីធ្លីរបស់ពួកគាត់ត្រូវបានគេរំលោភយក ហើយប្រជាពលរដ្ឋរងគ្រោះដីធ្លីមួយចំនួនត្រូវបានគេចាប់ដាក់ពន្ធនាគារ។ តើមានយុត្តិធម៌ ឬទេសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋរងគ្រោះដីធ្លីទាំងនោះ?»។
ពលរដ្ឋដែលលីកាដូអះអាងថា ជាប្រជាសហគមន៍រងគ្រោះដីធ្លីមួយចំនួនបានលើកឡើងក្នុងវីដេអូនោះថា ការបាត់បង់ដីស្រែចម្ការសម្រាប់បង្កបង្កើនផល គឺ មានន័យស្មើបាត់បង់ឆ្នាំងបាយរបស់ខ្លួន។
ប្រជាសហគមន៍៦៨គ្រួសារ អ្នកស្រី ហង្ស ចិន្តា មានប្រសាសន៍ក្នុងវីដេអូនោះថា ជំងឺកូវីដ-១៩ ពេលខ្លះអាចជាសះស្បើយ ប៉ុន្តែនៅពេលពលរដ្ឋបាត់បង់ដីធ្លី មិនមានអ្វីអាស្រ័យផលសម្រាប់ហូបចុក នោះពួកគាត់នឹងបាត់បង់ជីវិតមិនខាន។
អ្នកស្រីបន្តថា៖ យើងប្រឈមបញ្ហាទាំងការប្រើអំពើហិង្សា ទាំងការប្រមាថ ទាំងគេមើលងាយគ្រប់រូបភាព»។
យ៉ាងណា អ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាលោក ជិន ម៉ាលីន ចាត់ទុករបាយការណ៍របស់អង្គការលីកាដូថា មិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីការពិតនោះឡើយ ដោយសារមិនមានភស្តុតាងបង្ហាញពីអង្គហេតុ និងអង្គច្បាប់ច្បាស់លាស់ ។
លោកចាត់ទុកដូចនេះថា៖ «របាយការណ៍នេះមិនមានលក្ខណៈគ្រប់ជ្រុងជ្រោយយកមកពិចារណាបានទេ ព្រោះរបាយការណ៍នេះបង្ហាញតែតួលេខនៃបញ្ហាច្បាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការឃាត់ខ្លួន ការឃុំខ្លួនឬការចោទប្រកាន់។ ក៏ប៉ុន្តែមិនបានបង្ហាញឬវិភាគវែកញែកអង្គហេតុ និងអង្គច្បាប់ទាក់ទងនឹងទិដ្ឋភាពច្បាប់ដែលនាំឱ្យមានការចោទប្រកាន់ ឬដំណើរការនីតិវិធីតាមផ្លូវតុលាការ។ អញ្ចឹងរបាយការណ៍មិនអាចយកជាការបាន ហើយក៏មិនមានមូលដ្ឋានផ្លូវច្បាប់ដែរ»។
ឆ្លើយតបករណីនេះ នាយករងទទួលបន្ទុកផ្នែកឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការលីកាដូ លោក អំ សំអាត បញ្ជាក់ថា លីកាដូមានភស្តុតាង និងរបាយការណ៍ជាក់លាក់ ពាក់ព័ន្ធនឹងការចោទប្រកាន់ ការចាប់ខ្លួន និងការឃុំខ្លួនប្រជាពលរដ្ឋរងគ្រោះដីធ្លី ដោយមិនមានការថមថយនាអំឡុងពេលឆ្លងរីករាលដាលជំងឺកូវីដ-១៩នេះ។ លោកបន្តថា ដោយសារអ្នកខ្លះចេញតវ៉ា ត្រូវបានអាជ្ញាធរចោទប្រកាន់ល្មើសបម្រាម ឬចាប់ឃុំខ្លួនជាដើម។
លោកមានប្រសាសន៍ថា សម្រាប់អង្គការលីកាដូចង់ឃើញរដ្ឋាភិបាលជួយរកដំណោះស្រាយបញ្ហាអយុត្តិធម៌សង្គម ជាពិសេសបញ្ហាដីធ្លីជូនប្រជាពលរដ្ឋ ប្រកបដោយតម្លាភាព ដើម្បីកុំឱ្យមានរឿងបែបនេះកើតឡើងបន្តទៀត។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «អ្វីដែលយើងបានបង្ហាញនៅក្នុងទិវាសិទ្ធិលំនៅឋានហ្នឹង យើងចង់ការស្វែងរកដំណោះស្រាយណាមួយដោយតម្លាភាព និងយុត្តិធម៌ ដើម្បីជៀសវាងនូវបាតុភាពកើតឡើង ដូចជា អំពើហិង្សា ក៏ដូចជាការចាប់ខ្លួនពលរដ្ឋដោយសាររឿងដីធ្លីដាក់ពន្ធនាគារ ឬក៏ការអនុវត្តវិធានការរដ្ឋបាលទាក់ទងនឹងកូវីដ-១៩។ ដោយសារតែរឿងគាត់មិនទាន់បានដោះស្រាយ ហើយគាត់ធ្វើការតវ៉ាអាចរំលោភបំពានវិធានការសុខាភិបាល ឬវិធានការរដ្ឋបាល នាំឱ្យមានការចោទប្រកាន់ និងមានការចាប់ខ្លួនគាត់នោះ»។
កាលពីថ្ងៃទី១៦ខែកញ្ញាឆ្នាំ២០២១ សាលាដំបូងខេត្តស្វាយរៀង បានសម្រេចដោះលែងតំណាងពលរដ្ឋមានជម្លោះដីធ្លី២រូបឱ្យនៅក្រៅឃុំជាបណ្តោះអាសន្ន ក្រោយឃុំខ្លួនពួកគេជិត២០ថ្ងៃ ពាក់ព័ន្ធករណីល្មើសបម្រាមសុខាភិបាល ដោយសារតែពួកគាត់បាននាំគ្នាតវ៉ាលើកបដានិងថតបង្ហោះហ្វេសប៊ុកលើដីមានជម្លោះ ដោយមិនបានពាក់ម៉ាស់។
ការសម្រេចដោះលែងតំណាងពលរដ្ឋពីរនាក់នោះ បន្ទាប់ពីពលរដ្ឋមានជម្លោះដីធ្លីជាង១០០គ្រួសារសម្រេចទទួលយកសំណងក្នុងមួយម៉ែត្រការ៉េ៩០០រៀល តាមការចង់បានរបស់អាជ្ញាធរ។
ដោយឡែក កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២១ មានការប៉ះទង្គិចគ្នាមួយរវាងពលរដ្ឋមានជម្លោះដីធ្លីជាមួយគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ព្រលានយន្តហោះថ្មីរបស់ក្រុមហ៊ុន OCIC នៅខេត្តកណ្តាល ជាមួយនឹងសមត្ថកិច្ច ហើយសមត្ថកិច្ចបានចាប់ខ្លួនមនុស្ស៣០នាក់បញ្ជូនទៅតុលាការ។ បន្ទាប់មកតុលាការបានសម្រេចដោះលែងមនុស្សចំនួន២១នាក់វិញ ខណៈ៩នាក់ផ្សេងទៀតបញ្ជូនទៅឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្ននៅពន្ធនាគារ ក្រោមបទចោទ «ហិង្សាដោយចេតនាមានស្ថានទម្ងន់ទោស ញុះញង់ឱ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋជាអាទិ៍ និងបទប្រឆាំងនឹងមន្ត្រីរាជការសាធារណៈមានស្ថានទម្ងន់ទោស»។
ក្រោយមកនៅថ្ងៃទី២០ខែកញ្ញា ចៅក្រមស៊ើបសួរសាលាដំបូងខេត្តកណ្ដាល លោក វ៉ាន់ សុបញ្ញា បានសម្រេចដោះលែងអ្នកតវ៉ាដីធ្លី៩នាក់នោះឱ្យនៅក្រៅឃុំបណ្តោះអាសន្នវិញ ប៉ុន្តែដាក់ឱ្យស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យរបស់តុលាការដដែល។
ទោះបីជាយ៉ាងនេះក្តី ពលរដ្ឋមានជម្លោះដីធ្លីជាមួយគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ព្រលានយន្តហោះភ្នំពេញថ្មីម្នាក់ធ្លាប់ប្រាប់វីអូឌីក្នុងលក្ខខណ្ឌមិនបញ្ចេញឈ្មោះថាករណីតុលាការដោះលែងមនុស្ស៩នាក់នោះ គឺធ្វើឡើងក្នុងលក្ខខណ្ឌបង្ខិតបង្ខំ និងគំរាមកំហែង។
បន្ថែមពីនេះ អាជ្ញាធរបានតម្រូវឱ្យប្រជាពលរដ្ឋទាំងនោះធ្វើលិខិតស្នាមផ្ដិតមេដៃសុំទោស បញ្ឈប់ការតវ៉ា និងតម្រូវឱ្យម្ចាស់ដីទទួលយកសំណងត្រឹម៨ដុល្លារក្នុងមួយម៉ែត្រការ៉េតាមការកំណត់របស់អាជ្ញាធរ។
យ៉ាងណាកាលពីថ្ងៃទី៤ខែតុលា ឆ្នាំ២០២១នេះ ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ និងជាអនុប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក ស ខេង បានក្រើនរំឭកមន្ត្រីរបស់ខ្លួនថា បញ្ហាជម្លោះដីធ្លី នឹងជះឥទ្ធិពលដល់ការបាត់បង់សន្លឹកឆ្នោតនៅពេលខាងមុខ បើមិនព្យាយាមដោះស្រាយដោយតម្លាភាពនោះទេ៕
