មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់រដ្ឋាភិបាលអះអាងថា ការដែលក្រសួងពាក់ព័ន្ធមិនបានលើកលែងនិងបន្ធូរបន្ថយទោសទណ្ឌិតក្នុងពិធីបុណ្យឯករាជ្យជាតិឆ្នាំនេះ ដោយសារទុកធ្វើសរុបក្នុងពិធីបុណ្យអុំទូកនាចុងខែនេះ។
មាត្រា៣ នៃព្រះរាជក្រឹត្យស្ដីពី «ការបន្ធូរបន្ថយទោស និងការលើកលែងទោសទណ្ឌិត» ដែលប្រកាសឱ្យប្រើប្រាស់នៅថ្ងៃទី១២ ខែមករា ឆ្នាំ២០២១ ចែងថា ពិធីបុណ្យដែលអាចស្នើសុំការបន្ធូរបន្ថយទោសនិងការលើកលែងទោសចំពោះទណ្ឌិត ត្រូវកំណត់៥ដងក្នុងមួយឆ្នាំ ក្នុងនោះមាន ទិវាជ័យជម្នះលើរបបប្រល័យពូជសាសន៍ (៧មករា), ពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីប្រពៃណីជាតិ, ពិធីបុណ្យពិសាខបូជា, ពិធីបុណ្យឯករាជ្យជាតិ និងព្រះរាជពិធីបុណ្យអុំទូក បណ្ដែតប្រទីប និងសំពះព្រះខែ អកអំបុក។
ក្រៅពីនេះ ព្រះរាជក្រឹត្យក៏បានចែងដែរថា ការលើកលែងទោសនិងបន្ធូរបន្ថយទោសក៏អាចធ្វើផងដែរចំពោះពិធីបុណ្យឬព្រឹត្តិការណ៍ធំៗរបស់ជាតិ។
ប៉ុន្តែក្នុង «ទិវាបុណ្យឯករាជ្យជាតិ» ដែលរដ្ឋាភិបាលប្រារព្ធកាលពីថ្ងៃម្សិលមិញ មិនមានទណ្ឌិតណាម្នាក់ត្រូវបានប្រកាសពីការលើកលែងទោសនិងបន្ធូរបន្ថយទោសនោះទេ។ មួយវិញទៀត ក្រសួងយុត្តិធម៌ ក៏មិនបានប្រកាសជាសាធារណៈពីមូលហេតុនេះដែរ។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន សុំមិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយ ដោយជំរុញឱ្យទៅសួរអ្នកនាំពាក្យមួយរូបទៀត គឺលោក គឹម សន្តិភាព តែ VOD នៅតែមិនអាចសុំការបញ្ជាក់បាន។
ប៉ុន្តែអ្នកនាំពាក្យអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធនាគារនៃក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក នុត សវនា បញ្ជាក់ថា វិធាននេះត្រូវធ្វើរួមគ្នានៅក្នុងពិធីបុណ្យអុំទូកតែមួយ ដោយសារទិវាបុណ្យឯករាជ្យជាតិ និងពិធីបុណ្យអុំទូក កៀកគ្នាពេកដែលធ្វើឱ្យជួបបញ្ហាខ្លះក្នុងការរៀបចំ។
លោកថា៖ «អាហ្នឹងយើងបូកជាមួយបុណ្យតាំងតុ ធ្វើការចូលគ្នាទៅតាមហ្នឹង ព្រោះវាកៀកគ្នាពេក [បុណ្យអុំទូកមែន?] បាទ! បុណ្យអុំទូកហ្នឹង គេហៅបុណ្យតាំងតុ»។
តែយ៉ាងណា លោកមិនទាន់អាចបញ្ជាក់បានទេថាតើនឹងមានទណ្ឌិតសរុបប៉ុន្មាននាក់ត្រូវលើកលែងទោសនិងបន្ធូរបន្ថយទោសនៅក្នុងពិធីបុណ្យអុំទូកនោះទេ ដោយថា នេះជាការសម្រេចរបស់ក្រសួងយុត្តិធម៌។
អ្នកស្រី សំ រចនា នៅភូមិត្រស់សាលា ឃុំស្វាយក្រវ៉ាន់ ស្រុកច្បារមន ខេត្តកំពង់ស្ពឺ ដែលត្រូវជាប្អូនស្រីបង្កើតអ្នកស្រី សំ សុខា ដែលអនុវត្តទោសជិតចប់ ហាក់មិនមានសង្ឃឹមថា បងស្រីរបស់គាត់នឹងត្រូវបានគេលើកលែងទោសក្នុងពិធីបុណ្យជាតិខាងមុខនេះទេ ដោយថា ច្រើនខែមកនេះ មេធាវីបានដាក់ពាក្យសុំទៅតុលាការដែរ តែគ្មានការឆ្លើយតប។
អ្នកស្រីថា៖ «បើតាមពួកខ្ញុំគិត គាត់ប្រហែលជាអត់ ប្រហែលជាអត់បានចេញ [លើកលែងទោស] ព្រោះអីពិបាកដែរ និយាយឱ្យចំទៅ ទោសរបស់គាត់ប៉ះចំគេអ្នកធំដែរ គ្មានសង្ឃឹមថាបានចេញទេ តែសង្ឃឹមថាដល់ខែ២ [ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២២]»។
បើតាមប្រភពដដែល អ្នកស្រី សំ សុខា បានអនុវត្តទោសបានជាង៣ឆ្នាំហើយ ក្នុងចំណោមទោស៤ឆ្នាំ ដែលផ្ដន្ទាទោសដោយសាលាដំបូងខេត្តកំពង់ស្ពឺ ក្រោយពីគាត់ត្រូវបាននាំខ្លួនពីប្រទេសថៃ អំឡុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៨ ទោះបីជាស្ត្រីរូបនេះទទួលបានសិទ្ធិជ្រកកោនពីឧត្ដមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកជនភៀសខ្លួន (UNHCR) ក៏ដោយ។
ស្ត្រីវ័យជាង៤០ឆ្នាំរូបនេះជាប់ចោទពីបទ «បទប្រមាថ និងញុះញង់ឱ្យមានការរើសអើង» បន្ទាប់ពីអ្នកស្រីបានបង្ហោះវីដេអូនៅលើបណ្ដាញសង្គមហ្វេសប៊ុក ដែលបង្ហាញពីសកម្មភាពរបស់អ្នកស្រីកំពុងគប់ស្បែកជើងទៅលើស្លាកសញ្ញាគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
នាយករងទទួលទទួលបន្ទុកឃ្លាំមើលការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សអង្គការលីកាដូ និងជាអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិអ្នកជាប់ឃុំផងនោះ លោក អំ សំអាត មានប្រសាសន៍ថា ការខកខាននេះជាការព្រួយបារម្ភមួយ ពីភាពចង្អៀតណែនក្នុងពន្ធនាគារ ដែលរដ្ឋាភិបាលមិនទាន់អាចដោះស្រាយបាន។
លោកថា៖ «ការលើកលែងនិងការបន្ធូរបន្ថយទោសនេះ ក៏វាជួយបន្ធូរបន្ថយភាពចង្អៀតណែនហ្នឹងដែរ។ អ៊ីចឹងខ្ញុំគិតថា វាគួរតែអនុវត្តតាមនីតិវិធី តាមបទដ្ឋានហ្នឹងទៅ វាជារឿងល្អជាង»។
យ៉ាងណា អ្នកឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សរូបនេះ ជំរុញឱ្យក្រសួងពាក់ព័ន្ធពង្រឹងយន្តការនេះដោយមិនរើសអើងនិងគ្មានអំពើពុករលួយ ដើម្បីឱ្យអ្នកជាប់ឃុំទទួលបានឱកាសស្មើគ្នាចំពោះមុខច្បាប់។
យ៉ាងនេះក្ដី នៅពេលថ្មីៗនេះ ក្រសួងយុត្តិធម៌បានចេញសេចក្ដីប្រកាសមួយដោយជំរុញទៅសាលាដំបូងរាជធានី-ខេត្ត ឱ្យពន្លឿនដោះស្រាយសំណុំរឿងដែលកកស្ទះ ដើម្បីកាត់បន្ថយភាពចង្អៀតណែនក្នុងពន្ធនាគារ ប្រកបដោយស្មារតីទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ «លឿន ត្រឹមត្រូវ យុត្តិធម៌ និងមិនពុករលួយ»។
ដោយឡែក អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ (Amnesty International) កាលពីដើមឆ្នាំមុន បានបង្ហាញរបាយការណ៍មួយថា គិតត្រឹមខែមីនា ឆ្នាំ២០២០ អ្នកជាប់ឃុំនៅទូទាំងប្រទេសមានជិត៤០ ០០០នាក់ ខណៈពន្ធនាគាររបស់កម្ពុជា អាចដាក់អ្នកជាប់ឃុំបានប្រមាណ២៦ ០០០នាក់តែប៉ុណ្ណោះ។
អង្គការអន្តរជាតិនេះបញ្ជាក់ថា៖ «វិបត្តិនៃការចង្អៀតណែនក្នុងពន្ធនាគារនេះ កំពុងបង្កឱ្យមានការរំលោភបំពានយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ និងលក្ខណៈជាប្រព័ន្ធ»៕