មេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាច នៅសប្ដាហ៍នេះ បានផ្ញើសារបែបគំរាមជាថ្មីទៀតសំដៅដល់ការទប់ស្កាត់ការវិលត្រលប់មកប្រឡូកក្នុងឆាកនយោបាយវិញរបស់អ្នកនយោបាយជំទាស់មួយក្រុម ស្របពេលប្រទេសលោកសេរីបន្តជំរុញឱ្យបើកលំហប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញមុនការបោះឆ្នោតមកដល់។
ក្នុងពិធីសម្ពោធស្ពានមួយនៅខេត្តកំពង់ចាម នៅថ្ងៃអង្គារម្សិលមិញ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ថ្លែងថា៖ «អ៊ីចឹងបានលើកនេះអត់ទេ សូមបញ្ជាក់ជូនឱ្យហើយ តម្លៃណាក៏ដោយ ហ៊ុន សែន មិនឱនក្បាល ទទួលយកការគាបសង្កត់ណាមួយដែលនាំទៅដល់បាត់ស្ថិរភាពនិងសន្តិភាពរបស់ប្រទេសទេ […] អ៊ីចឹងទុកឱ្យខ្ញុំលេងជាមួយពួកអាជ្រុលនិយម»។
សារគំរាមនេះមិនមែនជារឿងថ្មីទេ ប៉ុន្តែជាការកត់សម្គាល់ ហាក់បានវាយបកទៅនឹងអតីតមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងដែលជាដៃគូប្រកួតដ៏មានសក្ដានុពលមួយក្រុមដែលកំពុងនិរទេសខ្លួននៅឯក្រៅប្រទេស។
ជ្រុងមួយនៃសាររបស់មេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាចនេះផងដែរ ក៏ស្របគ្នាទៅនឹងការដាក់ទណ្ឌកម្មទៅលើមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់យោធាកម្ពុជា២រូបបន្ថែមទៀត រួមមាន លោក ចៅ ភិរុណ និងលោក ទៀ វិញ ពីសំណាក់សហរដ្ឋអាមេរិក ដែលការនេះធ្វើឱ្យមន្ត្រីយោធាជាន់ខ្ពស់៤នាក់ហើយត្រូវជាប់ទណ្ឌកម្មរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ក្នុងនោះមានទាំងមេបញ្ជាការកងអង្គរក្សរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជាផងដែរ។
ក្រោយមានការរំលាយអតីតគណបក្សប្រឆាំងចេញពីឆាកនយោបាយជាង៤ឆ្នាំមកនេះ អាមេរិកត្រូវបានគេមើលឃើញថាបាននាំមុខគេបន្ទាប់ពីសហភាពអឺរ៉ុប ក្នុងការជំរុញមេដឹកនាំកម្ពុជាឱ្យវិលទៅរកគន្លងប្រជាធិបតេយ្យវិញ ទោះបីមេដឹកនាំកម្ពុជាធ្លាប់អះអាងថាការផាត់ចេញនោះជាវិធានការច្បាប់ក៏ដោយ។
ប្រទេសមហាអំណាចលោកសេរីមួយនេះក៏ធ្លាប់បានជំរុញទៅមេដឹកនាំកម្ពុជាឱ្យបើកលំហសេរីភាពសង្គមស៊ីវិល អ្នកនយោបាយប្រឆាំង រួមទាំងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ មុនការបោះឆ្នោតមកដល់ផងដែរ។
គិតត្រឹមសប្ដាហ៍នេះ មានគណបក្សនយោបាយជាង៤០ហើយបានចុះបញ្ជីនៅក្រសួងមហាផ្ទៃ ដើម្បីត្រៀមខ្លួនចូលរួមប្រកួតការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០២២និង២០២៣ ក្នុងនោះមានគណបក្សចំនួន៦ដែលបានបង្កើតឡើងដោយអតីតមន្ត្រីគណបក្សប្រឆាំង។
សំណួរត្រង់ថា តើសារព្រមានរបស់មេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាចនឹងជះឥទ្ធិពលដល់ការបោះឆ្នោតនៅពេលខាងមុខដែរឬទេ?
អ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកអង្កេត និងតស៊ូមតិនៅអង្គការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោត (ខុមហ្វ្រែល) លោក កន សាវាង្ស យល់ថា សាររបស់មេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាចនេះអាចជះឥទ្ធិពលដល់យុជនជំនាន់ក្រោយផង និងបង្កការភ័យខ្លាចដល់អ្នកចូលរួមការបោះឆ្នោតផងដែរ ពិសេសអ្នកដែលមាននិន្នាការមិនគាំទ្ររដ្ឋាភិបាល។
លោកថា៖ «ភ័យខ្លាចទី១ បេះដូងដែលទទួលរងគ្រោះដែលភិតភ័យតាំងពីឆ្នាំ២០១៨មកហ្នឹង ត្រូវការស្អំ ត្រូវការលួងលោម ប៉ុន្តែការបន្ថែមពាក្យពេចន៍រហូតដល់ការកម្ទេច រហូតដល់ការប្រើហិង្សានេះ វាមិនមែនជាផលល្អទេ ធ្វើឱ្យពួកគាត់មានការភ័យ ធ្វើឱ្យពួកគាត់អស់ជំនឿ»។
លោកបន្តថា ក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ រដ្ឋាភិបាលដើរតួសំខាន់ក្នុងការធានាឱ្យមានប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតមួយដំណើរការទៅដោយតម្លាភាព គ្មានការបំភិតបំភ័យផ្នែកនយោបាយ ដើម្បីបញ្ចៀសជម្លោះកើតឡើងក្រោយការបោះឆ្នោត។
លោក សាវាង្ស មើលឃើញថា បើស្ថានការណ៍នយោបាយមិនត្រូវបានកែលម្អទេ កម្ពុជាអាចនឹងរងនូវការស្ដីបន្ទោសពីសហគមន៍ជាតិនិងអន្តរជាតិបន្ថែមទៀត ដូចការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៨ ដែលការណ៍នេះ លោកថា វានឹងធ្វើឱ្យកម្ពុជាបន្តខាតបង់។
ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលសម្ព័ន្ធភាពការងារ និងសិទ្ធិមនុស្ស លោក មឿន តុលា យល់ឃើញថា វិធានការបិទខ្ទប់សិទ្ធិធ្វើនយោបាយជាការអនុវត្តផ្ទុយទៅនឹងស្មារតីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស និងធម្មនុញ្ញកម្ពុជា។
លោកមើលឃើញថា ជ្រុងមួយដែលកម្ពុជាបាត់បង់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ២០ភាគរយ និងភាពមិនច្បាស់លាស់នៃការផ្ដល់ឱ្យប្រព័ន្ធអនុគ្រោះ GSP របស់សហរដ្ឋអាមេរិក វាកើតឡើងពីការដែលមេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាចមិនគោរពគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្សនិងប្រជាធិបតេយ្យ។
លោកគូសបញ្ជាក់ថា សារនយោបាយរបស់មេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាចនាប៉ុន្មានថ្ងៃនេះ នឹងជំរុញឱ្យមានការភ័យខ្លាចទៅលើការគំរាមកំហែងផ្នែកនយោបាយនៅថ្ងៃបោះឆ្នោតខាងមុខ ព្រោះសារនេះបានកើតឡើង ខណៈអំពើហិង្សាច្រើនករណីកើតទៅលើអតីតសកម្មជនបក្សប្រឆាំង ហើយអាជ្ញាធរមិនទាន់បាននាំជនដៃដល់មកផ្តន្ទាទោសនៅឡើយ។
លោកថា៖ «ជាការពិតមែនហើយ បើសិនជាសាររបស់មេដឹកនាំចេញទៅ វាអាចធ្វើឱ្យស្ថានភាពវាកាន់តែតានតឹងថែមទៀតទៅលើបរិយាកាសនយោបាយ សម្រាប់ការបោះឆ្នោតខាងមុខហ្នឹង»។
អតីតតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងជាស្ថាបនិកគណបក្សកែទម្រង់កម្ពុជា លោក អ៊ូ ច័ន្ទរ័ត្ន យល់ថា បើកម្លាំងអ្នកមាននិន្នាការប្រឆាំងកាន់តែខ្លាំង ការគាបសង្កាត់តាមបែបអំពើហិង្សាអាចនឹងកើនឡើងដែរ ហើយពេលនោះការព្រួយបារម្ភក៏មានកាន់តែច្រើនដែរ។ ប៉ុន្តែលោកថា ដោយសារពេលនេះកម្លាំងអ្នកប្រឆាំងនៅបែកគ្នានៅឡើយ ទំនងជាការគំរាមកំហែងនៅមិនធំដុំទេ។
លោកថា៖ «ខ្ញុំមើលឃើញជាទូទៅ មន្ត្រីនៅក្រោមឱវាទច្រើនតែធ្វើលើស ទម្រាំតែមានសារបែបហ្នឹងទៀត មន្ត្រីរឹតតែបានចិត្តហើយ ភាគច្រើនធ្វើលើសអ្វីដែលការផ្ញើសាររបស់មេដឹកនាំទៅទៀត»។
យ៉ាងណា លោកចង់ឃើញទាំងមេដឹកនាំនិងអាជ្ញាធរមិនគួរចាត់ទុកខ្មែរគ្នាឯងជាសត្រូវនោះទេ បើទោះជាមាននិន្នាការខុសគ្នាក៏ដោយ ដោយហេតុថា អ្នកនយោបាយគួរយកគំរូតាមប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យមួយចំនួនដែលគេប្រកួតគ្នាពីការតម្កល់ប្រយោជន៍ជាតិនិងប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចជាធំ៕
