ទំនាក់ទំនងចិននិងអាមេរិកក្នុងសតវត្សរ៍ទី២១ គឺជាប្រធានបទក្ដៅសម្រាប់អ្នកសិក្សា អ្នកធ្វើគោលនយោបាយបានធ្វើការជជែកវែកញែកនិងវិភាគ។ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៤៩មក ទំនាក់ទំនងចិននិងសហរដ្ឋអាមេរិកបានប្រែប្រួលពីការប្រឈមមុខគ្នា ទៅជាការចូលរួមសហការ និងបញ្ច្រាសមកវិញ។
អ្វីដែលគួរឱ្យកត់សម្គាល់ចំពោះទំនាក់ទំនងការទូតនៃប្រទេសទាំងពីរ គឺការផ្លាស់ប្ដូរយុទ្ធសាស្ត្រព្រនង់ធំរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកពីគោលនយោបាយទប់ស្កាត់ពីឆ្នាំ១៩៤៩-១៩៦៩ ទៅជាគោលនយោបាយចុះសម្រុងគ្នានៅឆ្នាំ១៩៦៩-១៩៨៩។ ការចូលរួមនិងការការពារនៅក្រោមរដ្ឋបាល ប៊ីល គ្លីនតុន និងលោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា និងគោលនយោបាយទប់ស្កាត់ (containment policy) នៅក្រោមរដ្ឋបាលរបស់លោក ដូណាល់ ត្រាំ និង ចូ បៃឌិន។
អត្ថបទនេះនឹងវិភាគពីនយោបាយសហការសេដ្ឋកិច្ចរបស់អាមេរិកដែលជាបច្ច័យនាំដល់ការរះត្រដែតឡើងរបស់ចិន និងគំរាមកំហែងដល់ផលប្រយោជន៍និងសណ្ដាប់ធ្នាប់សេរីរបស់អាមេរិក។
ប្រទេសចិនក្លាយជាដៃគូប្រជែងអំណាចនិងភាពជាអ្នកដឹកនាំពិភពលោករបស់អាមេរិកដែលមិនធ្លាប់មានពីមុនមក ដោយសារតែចំនួនច្រើនលើសលប់នៃពលរដ្ឋចិន និងកំណើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសនេះកន្លងមក។ ជាការពិត ប្រទេសចិនមានប្រជាជនជិតប្រាំដងច្រើនជាងសហរដ្ឋអាមេរិក ហើយមេដឹកនាំបានទទួលយកការធ្វើកំណែទម្រង់សេដ្ឋកិច្ច និងបានរុញច្រានប្រទេសចិនឱ្យក្លាយជាមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកទី២ និងជាប្រទេសដែលមានអ្នកមានជាងគេច្រើនជាងសហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងចុងឆ្នាំ២០២១នេះ។
គេមិនអាចបដិសេធបានឡើយចំពោះបរិមាណនៃចំនួនប្រជាជននិងទ្រព្យសម្បត្តិបានកសាងកំផែងអំណាចយោធាសម្រាប់ចិន ដែលបើកលទ្ធភាពពិតប្រាកដឱ្យប្រទេសចិនកាន់តែខ្លាំងក្លានៅក្នុងទសវត្សរ៍ខាងមុខ។ នៅពេលដែលប្រទេសចិនមានអំណាច ចិននឹងប្រកួតប្រជែងតួនាទីដឹកនាំពិភពលោកពីសហរដ្ឋអាមេរិកតាមមាគ៌ារបស់ខ្លួន។
ការសម្រេចបានសមិទ្ធផលទាំងនេះ ជាចំណែកមិនអាចបដិសេធបាននៃនយោបាយសហការជាមួយចិនរបស់អាមេរិកក្នុងក្ដីរំពឹងថា ចិននឹងក្លាយជាប្រទេសប្រជាប្រជាធិបតេយ្យ ទ្រទ្រង់សណ្ដាប់ធ្នាប់សេរី (liberal order) ដែលអាមេរិកខិតខំបង្កើតនិងការពារចាប់តាំងពីការបញ្ចប់ទៅនៃសង្គ្រាមលោកលើកទី២។ នយោបាយវិទូអាមេរិក លោក ចន មៀរស្ហេម័រ (John Mearsheimer) បានអះអាងថា ទាំងរដ្ឋបាល ប្រជាធិបតេយ្យនិងសាធារណរដ្ឋបានបន្តគោលនយោបាយនៃការចូលរួម ដែលបានព្យាយាមជួយប្រទេសចិនឱ្យរីកចម្រើនកាន់តែមានឡើងៗ ដោយសារទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនបានជំរុញការវិនិយោគនៅក្នុងប្រទេសចិន និងបានស្វាគមន៍ប្រទេសនេះចូលទៅក្នុងប្រព័ន្ធពាណិជ្ជកម្មសាកលលោក ដោយគិតថា ប្រទេសចិននឹងក្លាយទៅជាប្រទេសប្រកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដែលស្រឡាញ់សន្តិភាព និងជាអ្នកពាក់ព័ន្ធដែលមានទំនួលខុសត្រូវនៅក្នុងសណ្ដាប់ធ្នាប់អន្តរជាតិសេរីដែលដឹកនាំដោយសហរដ្ឋអាមេរិក។
លើសពីនេះ នៅក្នុងសៀវភៅមានចំណងជើងថា «ខ្លាលាក់ក្រចក៖អ្វី ដែលយោធានិយមចិនមានន័យសម្រាប់ពិភពលោក» លោក ភីធ័រ ណាវ៉ារ៉ូ (Peter Navarro) អះអាងថា នយោបាយសហការសេដ្ឋកិច្ចជាមួយចិនមិនត្រឹមតែធ្វើឱ្យបក្សកុម្មុយនីស្តចិនបន្តក្ដោបក្ដាប់អំណាចផ្ដាច់ការកាន់តែរឹតបន្តឹងប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែវាក៏បានកំពុងផ្ដល់ឱ្យប្រទេសចិននូវម៉ាស៊ីនសេដ្ឋកិច្ចដែលមានថាមពល ដើម្បីជំរុញការបង្កើតអំណាចយោធារបស់ចិនថែមទៀត។
លោក ភីធ័រ បានបន្ថែមទៀតថា គោលជំហរអតីតប្រធានាធិបតីអាមេរិក ប៊ីល គ្លីនតុន ដែលចូលចិត្តទស្សនវិស័យឧត្ដមគតិនៃការចូលរួម បានពុះបំបែកអំណាចអាមេរិកដោយសារការអនុញ្ញាតឱ្យចិនចូលរួមនៅក្នុងអង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភពលោក (WTO) ដែលជំរុញឱ្យមានការបិទរោងចក្រអាមេរិកចំនួនប្រាំពីរម៉ឺន។ បន្ថែមពីនេះ បានធ្វើឱ្យចំនួនអ្នកគ្មានការងារធ្វើកើនដល់ជាង២៥លាននាក់ ហើយឱនភាពពាណិជ្ជកម្មដ៏ធំរបស់អាមេរិកនឹងឡើងដល់ជាង៣០០ពាន់លានដុល្លារជារៀងរាល់ឆ្នាំ ដែលធ្វើឱ្យអាមេរិកជំពាក់ចិនរហូតដល់លើសពី១ទ្រីលាន ឬច្រើនជាង១ពាន់ពាន់លានដុល្លារ។
ស្រដៀងគ្នាដែរ នៅក្នុងសៀវភៅដែលមានចំណងជើងថា «នៅពេលដែលចិនគ្រប់គ្រងពិភពលោក៖ ចុងបញ្ចប់នៃពិភពលោកខាងលិច និងកំណើតនៃសណ្តាប់ធ្នាប់ពិភពលោកថ្មី» លោក ម៉ាទីន ហ្សាក់ស៍ (Martin Jacques) ក៏បានលើកឡើងថា គោលនយោបាយនៃការចូលរួមជាមួយប្រទេសចិន ដោយសង្ឃឹមថា ប្រទេសកុម្មុយនីស្តនេះនឹងក្លាយជាសង្គមលោកសេរីទំនើបដូចលោកខាងលិច ជាកំហុសក្នុងការមើលស្រាលនូវអ្វីដែលការរះត្រដែតឡើងរបស់ប្រទេសប្រទេសចិនតំណាងឱ្យ។
សាស្ត្រាចារ្យនយោបាយដ៏លេចធ្លោ លោក ចន មៀរស្ហេម័រ លើកឡើងថា ការចូលរួមសហការជាមួយចិនជាកំហុសយុទ្ធសាស្ត្រដ៏អាក្រក់បំផុតដែលសហរដ្ឋអាមេរិបានធ្វើក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រថ្មីៗនេះ ពីព្រោះអាមេរិកបានជួយប្រទេសចិនក្លាយជាដៃគូប្រកួតប្រជែងស្មើខ្លួន (peer competitor)។ លោកបន្តអះអាងថា ចិននឹងប្រើប្រាស់អំណាចយោធាដើម្បីបន្តអនុត្តរភាពនៅអាស៊ី និងពង្រីកអំណាចទៅកាន់តំបន់ផ្សេងទៀតនៃពិភពលោក។
ជារួម នយោបាយសហការសេដ្ឋកិច្ច (economic engagement) ជាមួយចិនរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក គឺជាកត្តាជំរុញការរះឡើងយ៉ាងលឿនរហ័សរបស់ចិនជាមហាអំណាចពិភពលោក ដែលកំពុងប្រជែងផលប្រយោជន៍និងតួនាទីដឹកនាំពិភពលោករបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។
សំណួរថាតើចិនអាចជំនួសសហរដ្ឋអាមេរិកជាមហាអំណាចផុតលេខឬយ៉ាងណា? ចម្លើយគឺមានតែពេលវេលានាពេលអនាគតប៉ុណ្ណោះដែលនឹងអាចបញ្ជាក់បាន៕
រៀបរៀងដោយ៖ បណ្ឌិត ប៉ា ចន្ទរឿន ប្រធានវិទ្យាស្ថានប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជា
សូមបញ្ជាក់ថា ខ្លឹមសារនៃអត្ថបទមិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីទស្សនៈឬគោលជំហររបស់វីអូឌីឡើយ។
