នយោបាយក្នុងកម្រិតខ្ពស់ ជាសកម្មភាពស៊ីវិល័យដែលនាំមកនូវសន្តិភាព វិបុលភាព សុខុមាលភាពសង្គមសេដ្ឋកិច្ច ការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស នីតិរដ្ឋ និងអភិបាលកិច្ចប្រជាធិបតេយ្យ។ ក្នុងន័យនេះ នយោបាយក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ មិនអាចខ្វះបាននូវគណបក្សនយោបាយដែលមានគុណភាពក្នុងការប្រកួតប្រជែងក្នុងទីលានអំណាចនយោបាយបែបប្រជាធិបតេយ្យនោះទេ។
អត្ថបទនេះបកស្រាយពីសារៈសំខាន់នៃ «គណបក្សប្រឆាំង» នៅក្នុងរបបនយោបាយប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស។
នៅក្នុងការសិក្សាវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ មុខងារនៃនយោបាយគណបក្សដែលប្រកួតប្រជែងនៅក្នុងដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យ បានក្លាយជាប្រធានបទនៃការជជែកដេញដោលយ៉ាងរស់រវើក។ យោងតាមទស្សនទានស្ថាប័ននិយម «គណបក្សនយោបាយ» គឺជាស្ថាប័នស្នូលមួយនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យក្នុងសម័យទំនើប។ ជាការពិត នៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ គណបក្សនយោបាយគឺជាសសរស្ដម្ភមួយនៃអភិបាលកិច្ចល្អ នីតិរដ្ឋ ការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស។
អ្នកជំនាញផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ លោក វីលហេល ហូហ្វមៃស្ទ័រ (Wilhelm Hofmeister) និងលោក ក្រាសស្ទេន ក្រាបូ (Karsten Grabow) អះអាងថា បើគ្មានគណបក្សនយោបាយទេ ប្រជាធិបតេយ្យបែបតំណាងទំនើបក៏មិនអាចកើតមានដែរ។ ប៉ុន្តែអ្វីដែលគួរលើកយកមកជជែកវែកញែកនោះ គឺតួនាទីរបស់គណបក្សប្រឆាំងក្នុងការពង្រីកលំហសម្រាប់នីតិរដ្ឋ ការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងអភិបាលកិច្ចល្អក្នុងការអភិវឌ្ឍលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា ឆ្នាំ១៩៩៣ មាត្រា១ និង ៥១ បានចែងថា ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាអនុវត្តរបបនយោបាយប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស។ នៅក្នុងរបបប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្សបែបសភានិយមដូចកម្ពុជា គណបក្សប្រឆាំងសំដៅលើគណបក្សឬសម្ព័ន្ធគណបក្សដែលមិនមែនជាគណបក្សកាន់អំណាចដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល ហើយមានចំនួនសមាជិកសភាតំណាងរាស្រ្តច្រើនជាងគេបន្ទាប់ពីគណបក្សកាន់អំណាច។
គណបក្សប្រឆាំង គឺជាធាតុផ្សំដ៏សំខាន់នៅក្នុងរចនាសម្ព័ន្ធនៃសភា ហើយត្រូវបានគេចាត់ទុកជាធាតុដ៏មានសារៈសំខាន់មិនអាចខ្វះបាន សម្រាប់ធានាការងារត្រឹមត្រូវនៃរដ្ឋាភិបាលប្រជាធិបតេយ្យ និងដំណើរការរបស់សភានៅក្នុងប្រព័ន្ធសភានិយម។ នៅក្នុងប្រទេសដែលអនុវត្តប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្សបែបសភានិយម ដូចជា ប្រទេសអូស្ត្រាលី អង់គ្លេស និងកាណាដា ជាដើម គណបក្សប្រឆាំងមានតួនាទីចម្បងក្នុងការត្រួតពិនិត្យនិងរិះគន់បែបស្ថាបនាសកម្មភាពរបស់រដ្ឋាភិបាល។
ជាទូទៅ គេមើលឃើញថា គណបក្សប្រឆាំងដើរតួនាទីកាន់តែសំខាន់ក្នុងការដាក់ចេញកម្មវិធីនយោបាយឬរបៀបវារៈគោលនយោបាយដែលទាក់ទាញ ធ្វើការអប់រំបណ្ដុះបណ្ដាលប្រជាពលរដ្ឋ និងលើកឡើងពីការប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើពុករលួយ ដោយចងសម្ព័ន្ធភាពជាមួយប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយជាអាំភ្លី (amply) សម្រាប់ប្រកួតប្រជែងជាមួយបក្សកាន់អំណាច ដើម្បីទទួលបាននីត្យានុកូលភាពនយោបាយអំណាចរដ្ឋ។ ប៉ុន្តែពួកគេនៅតែបន្តប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាដែលរារាំងដល់ដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យ។
ឧបសគ្គចម្បងមួយ គឺវប្បធម៌នៃការមិនទុកចិត្តគ្នារវាងគូបដិបក្ខនៅក្នុងគណបក្សនយោបាយខ្មែរ។ វប្បធម៌នយោបាយមិនទុកចិត្តគ្នាចាក់ឫសដ៏ជ្រៅក្នុងសង្គមខ្មែរ ដែលនាំដល់ការប្រកួតប្រជែងនយោបាយអំណាចដ៏ស្រួចស្រាវ ស៊ីសាច់ហុតឈាម វាយប្រហារបុគ្គល ជាជាងទិតៀនឬប្រកួតប្រជែងគំនិតដោយផ្អែកលើគោលនយោបាយឬកម្មវិធីនយោបាយ។ បញ្ហាប្រឈមចម្បងមួយទៀតរបស់គណបក្សនយោបាយ គឺកង្វះខាតប្រជាធិបតេយ្យផ្ទៃក្នុងបក្ស ដែលចរិតដោយវប្បធម៌នយោបាយបុគ្គលនិយម និងការបង្កើតក្រុមបក្ខពួករបស់ក្រុមបិតាស្ថាបនិក។
នៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ គណបក្សប្រឆាំង មានតួនាទីសំខាន់ក្នុងការរិះគន់គោលនយោបាយរដ្ឋាភិបាល តស៊ូមតិ គំនិត និងផ្ដល់នូវជម្រើស ព្រមទាំងដំណោះស្រាយផ្សេងដែលខ្លួនគិតថាល្អជាងកម្មវិធីនិងដំណោះស្រាយរបស់បក្សកាន់អំណាច។ ដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យបែបនេះមិនអាចកើតឡើងបានទេ បើគណបក្សនយោបាយគ្មានវប្បធម៌នយោបាយប្រជាធិបតេយ្យ ដូចទស្សនៈរបស់នយោបាយវិទូអាមេរិក លោក រ៉ូប៊ើត ដាលហ៍ (Robert Dalh) ដែលបានលើកឡើងថា សង្គមប្រជាធិបតេយ្យប្រកាប់ខ្ជាប់នូវគុណតម្លៃអហិង្សា សហប្រតិបត្តិការ និងការសម្របសម្រួល។
ជាការពិត នយោបាយនិយាយអំពីជម្លោះនិងដំណោះស្រាយជម្លោះ ពោលគឺការប្រកួតប្រជែងនិងការសម្របសម្រួលដែលជាសញ្ញាណនៃប្រជាធិបតេយ្យមានសុខភាពល្អ (healthy democracy)។ បន្ថែមពីលើនេះទៅទៀត ការធ្វើប្រជាធិបតេយ្យ ជាការធ្វើរួមគ្នា ពោលគឺការប្រកួតប្រជែងនិងការសម្របសម្រួលនយោបាយរវាងបក្សនយោបាយកាន់អំណាចនិងបក្សប្រឆាំង។ ជារឿងធម្មតា នៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ តោងប្រកាន់យកការអត់ឱន ការយោគយល់អធ្យាស្រ័យ និងការសម្របសម្រួលនយោបាយ។
នៅកម្ពុជា កង្វះខាតការយល់ដឹងបែបនេះក្នុងចំណោមមហាជន សកម្មជន និងអ្នកនយោបាយ ជាផលបច្ច័យនាំមកនូវការបែកបាក់ក្នុងសង្គមជាតិ ការចងកំហឹង និងគំនុំបុគ្គល ដូចដែលមហាត្មះ គន្ធី បានលើកឡើងថា កង្វះការអត់ឱន គឺជាទម្រង់នៃអំពើហិង្សា ហើយវាជាឧបសគ្គនៃការរីកធំធាត់នៃស្មារតីប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដ៕
រៀបរៀងដោយលោក ប៉ា ចន្ទរឿន ប្រធានវិទ្យាស្ថានប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជា
សូមបញ្ជាក់ថា រាល់ខ្លឹមសារអត្ថបទទាំងស្រុងមិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីគោលជំហរឬទស្សនរបស់វីអូឌីឡើយ៕
