មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សរដ្ឋាភិបាល ចាត់ទុករបាយការណ៍អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិថា ធ្វើឡើងក្នុងចេតនានយោបាយ និងរិះគន់បន្តុបង្អាប់ក្នុងន័យស្អប់ខ្ពើមរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។
អ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សរបស់រដ្ឋាភិបាល និងជាអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌លោក ជិន ម៉ាលីន ចាត់ទុករបាយការណ៍របស់អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ ដែលបានចេញនាពេលថ្មីៗនេះ មិនមានអ្វីចម្លែកឡើយ ដោយសារតែ រិះគន់របស់អង្គការអន្តរជាតិមួយនេះ លោកថា ធ្វើឡើងក្នុងចេតនានយោបាយ ក្នុងន័យគំនុំគួន និងការស្អប់ខ្ពើមរដ្ឋាភិបាល។
បន្ថែមពីលើនេះ ការលើកឡើងថា ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា បន្តធ្លាក់ចុះធ្ងន់ធ្ងរនោះ ដោយសារ ការអនុវត្តច្បាប់លើអ្នកនយោបាយគណបក្សប្រឆាំង សកម្មជនសង្គម និងបរិស្ថាន នាពេលកន្លងមក និងថ្មីៗនេះ ថាជារឿងមិនត្រឹមត្រូវ។
លោកថា៖ «របាយការណ៍នោះមិនបានពិនិត្យមើលសកម្មជនទាំងនោះធ្វើសកម្មភាពជាការបំពានច្បាប់ ដែរឬអត់? ហើយសមត្ថកិច្ចគេមានមូលដ្ឋានក្នុងការចោទប្រកាន់ និងដំណើរការនីតិវិធីតាមផ្លូវតុលាការ គឺគេអត់ខ្វល់។ អ៊ីចឹងរបាយការណ៍មិនមានមូលដ្ឋានច្បាប់ច្បាស់លាស់ទេ ហើយពាក់ព័ន្ធនឹងយន្តការច្បាប់ក្នុងស្ថានភាពកូវីដនេះ ការចោទប្រកាន់ក៏អត់ត្រឹមត្រូវទៀត ហើយមានស្តង់ដារពី ដោយសារបណ្ដាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យធំៗមួយចំនួនគេអនុវត្តតឹងរឹងជាងកម្ពុជា ហើយគេអនុវត្តអ្វីដូចកម្ពុជាអ៊ីចឹងដែរ ក៏ប៉ុន្តែមិនរិះគន់ បែរជាមករិះគន់កម្ពុជា។ អ៊ីចឹងរបាយការណ៍ក្នុងចេតនានយោបាយ មានស្ដង់ដារពី ក្នុងគោលដៅមួយរិះគន់បន្តុបង្អាប់ ក្នុងន័យគំគួន និងការស្អប់ខ្ពើមតែប៉ុណ្ណោះ»។
ប្រតិកម្មរបស់មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានេះ បានធ្វើឡើងនៅពីរថ្ងៃក្រោយអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ (Human Rights Watch) បានបង្ហាញរបាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំ២០២១ចេញផ្សាយនៅថ្ងៃ១៣ ខែមករា (World Report 2022)ថា ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាបានបន្តធ្លាក់ចុះធ្ងន់ធ្ងរ ដោយសាររដ្ឋាភិបាលបានបង្ក្រាបលើអ្នកនយោបាយប្រឆាំង សកម្មជនសង្គម បរិស្ថាន រួមទាំងបញ្ហាអំពើនិណ្ឌភាព និងការបង្កើតច្បាប់រឹតត្បិតសិទ្ធិមនុស្សជាមូលដ្ឋានជាដើមនាពេលកន្លងមក និងថ្មីៗនេះ។
របាយការណ៍ដដែលបន្តចោទប្រកាន់ថា នៅមុនការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់ និងបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០២២-ឆ្នាំ២០២៣ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានឆ្លៀតប្រើវិធានការទប់ស្កាត់វិបត្តិកូវីដ-១៩ ដើម្បីគ្រប់គ្រងតាមបែបផ្ដាច់ការ ដោយរឹតត្បិតបន្ថែមទៀតនូវសិទ្ធិជាមូលដ្ឋានរបស់ពលរដ្ឋ សិទ្ធិនយោបាយ ដោយការចេញអនុក្រឹត្យពាក់ព័ន្ធនឹងកូវីដរួមទាំងការអនុម័តច្បាប់ថ្មីៗផ្សេងទៀតជាដើម។
មួយវិញទៀត រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធតុលាការ ដើម្បីបំបិទសំឡេងរិះគន់នៅកម្ពុជា ដោយមានការបើកសវនាការទ្រង់ទ្រាយធំប្រឆាំងសកម្មជននយោបាយគណបក្សប្រឆាំងជាង១០០នាក់ ដែលត្រូវបានតុលាការរំលាយ រួមទាំងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស បើទោះបីជាពួកគេបានអនុវត្តសិទ្ធិបញ្ចេញមតិ និងជួបប្រជុំដោយសន្តិវិធីក៏ដោយ។
អង្គការអន្តរជាតិដដែលនេះបញ្ជាក់ថា ក្នុងពេលខ្លួនកំពុងសរសេររបាយការណ៍នេះ កម្ពុជាមានអ្នកទោសនយោបាយជាង ៦០ នាក់ទៀត កំពុងជាប់ឃុំ ខណៈអ្នកសារព័ត៌មាន និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ រួមទាំងអ្នកប្រើប្រាស់បណ្ដាញសង្គមដើម្បីរិះគន់នោះ ក៏នៅតែប្រឈមនឹងការគំរាមកំហែង និងរងការវាយប្រហារពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាលផងដែរ។
នាយករងនៃអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ (Human Rights Watch) ទទួលបន្ទុកកិច្ចការតំបន់អាស៊ី លោក ហ្វីល រ៉ូបឺតសុន (Phil Robertson) បានលើកឡើងក្នុងរបាយការណ៍ថា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានប្រើវិធីដូចមេដឹកនាំផ្ដាច់ការជាច្រើនទៀត ដើម្បីរឹតបន្តឹងការគ្រប់គ្រងបែបគាបសង្កត់ ដោយយកលេសរឿងវិបត្តិជំងឺកូវីដ-១៩។
បើតាមរបាយការណ៍ដដែលថា អំពើនិទណ្ឌភាព ពាក់ព័ន្ធនឹងឃាតកម្មអ្នកវិភាគនយោបាយ បណ្ឌិត កែម ឡី និងការចាប់ពង្រត់សកម្មជននយោបាយថៃម្នាក់ គឺលោក វ៉ាន់ ឆាឡឺម សាត់ស័ក្តិសិទ្ធិ ដែលករណីទាំងពីរនេះ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនទាន់ផ្តល់យុត្តិធម៌ ហើយមិនទាន់ស៊ើបអង្កេតដោយឯករាជ្យ និងតម្លាភាពដើម្បីលាតត្រដាងការពិតនោះទេ ទោះបីជាមានភស្តុតាង និងសក្ខីកម្មរបស់សាក្សីជាច្រើនក៏ដោយ។
របាយការណ៍អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ បានបង្ហាញទៀតថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានបន្តពង្រីកទំនាក់ទំនងជាមួយរដ្ឋាភិបាលចិនកាន់តែខ្លាំង ក្នុងអំឡុងពេលមានវិបត្តិកូវីដ-១៩ បើទោះបីសហភាពអឺរ៉ុប បានដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពាណិជ្ជកម្ម ឬ EBA ២០ភាគរយ ដោយសារតែការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាក៏ដោយ។
ប្រធានសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុកលោក នី សុខា មានប្រសាសន៍ថា អ្វីដែលសង្គមស៊ីវិល និងអង្គការអន្តរជាតិបានមើលឃើញ ហើយកំពុងកើតឡើងនៅកម្ពុជានាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ គឺការចាប់ខ្លួនសកម្មជនសង្គមជាបន្តបន្ទាប់ ដោយសារតែពួកគាត់អនុវត្តសិទ្ធិ ដោយការបង្ហាញក្ដីកង្វល់ និងទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលដោះស្រាយ ប៉ុន្តែការដោះស្រាយក៏មិនមាន ហើយចាប់ពួកគាត់ទៅវិញ។
ករណីនេះហើយ លោកថា ធ្វើឱ្យអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងប្រទេសលោកសេរីជាច្រើនទៀត បានចាត់ទុកការគំរាមកំហែង ការចាប់ខ្លួននិងចោទលើសកម្មជន ជាការរំលោភសិទ្ធិសេរីភាព ដោយពួកគាត់ទាំងអស់គ្នា មិនបានធ្វើខុសផ្នែកច្បាប់ឡើយ ដោយគ្រាន់តែអនុវត្តសិទ្ធិ ដែលសិទ្ធិនេះ ច្បាប់ជាតិ និងអន្តរជាតិ។
លោកថា៖ «អ្វីដែលយើងបានលើកឡើង មិនមែនចេះតែលើកឡើង ក្នុងន័យមួយការកំណត់នេះ ចេះតែបបួលគ្នាកំណត់ ឬចេះតែបបួលគ្នា ធ្វើការសន្និដ្ឋានទេ ដោយគ្មានមូលដ្ឋានទេ។ អ្វីដែលជាមូលដ្ឋានរបស់យើងធំបំផុត និងគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្សជាសកល គេបានកំណត់ និងចែងរឿងទាំងអស់ហ្នឹង ហើយរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជាក៏បានធានាសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ ក្នុងការចូលរួមសកម្មខាងនយោបាយរបស់ប្រជាពលរដ្ឋដែរ។ ដូច្នេះ យើងក៏មិនច្បាស់រដ្ឋាភិបាលលោកចេះតែបដិសេធទាំងអស់ហ្នឹង ហើយលោកចេះតែនិយាយអំពីការអនុវត្តច្បាប់ៗ។ អ្វីដែលខ្ញុំមើលឃើញរដ្ឋាភិបាលជាទូទៅលោកយកមាត្រាច្បាប់ទៅដាក់ទោសទណ្ឌដែលលោកយល់ថា ជាអ្នកប្រព្រឹត្តខុសហ្នឹង»។
លោក នី សុខា បន្តថា អង្គហេតុ និងភស្តុតាងដែលរដ្ឋាភិបាលយកទៅចោទប្រកាន់ និងចាប់ខ្លួនសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស រួមទាំងអ្នកនយោបាយ នាពេលកន្លងមក មិនមែនជាការប្រព្រឹត្តបទល្មើស ឬខុសច្បាប់ឡើយ ប៉ុន្តែវាជាសិទ្ធិក្នុងការសម្ដែងមតិ រួមទាំងសកម្មភាពសង្គម ដែលធានាដោយច្បាប់ ខណៈរដ្ឋាភិបាលបែរជាចោទថា ខុសច្បាប់ទៅវិញ។
ជាដំណោះស្រាយ លោក នី សុខា ថា ប្រសិនបើកម្ពុជា អនុវត្តគោលការណ៍នីតិរដ្ឋពិតប្រាកដមែននោះ រដ្ឋាភិបាល និងប្រជាពលរដ្ឋ ត្រូវគោរពច្បាប់កម្ពុជាផង ហើយច្បាប់អន្តរជាតិផងដែរ ដោយសារតែកម្ពុជា ក៏ជាសមាជិកហត្ថលេខីនៃកតិកាសញ្ញាស្ដីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងនយោបាយ ក្នុងនោះ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាត្រូវគោរពគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្សដូចមានចែងក្នុងធម្មនុញ្ញរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិជាដើម៕
