ក្រុមសហជីព សាច់ញត្តិ និងអ្នកនយោបាយនៅតែបន្តទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ចាប់ខ្លួនជនល្មើសដែលបានបាញ់សម្លាប់លោក ជា វិជ្ជា នៅកណ្ដាលរាជធានីភ្នំពេញដាក់ទោសតាមច្បាប់ ដោយថា រយៈពេល១៨ ឆ្នាំមកនេះ ជនល្មើសនៅតែមានសេរីភាពនៅឡើយ។
ក្រុមថ្នាក់ដឹកនាំសហជីព និងអ្នកនយោបាយមួយចំនួន នៅថ្ងៃសៅរ៍ ទី២២ ខែមករា ឆ្នាំ២០២២នេះ បាននាំគ្នាបា្ររព្ធពិធីរម្លឹកខួប១៨ឆ្នាំនៃការបាញ់សម្លាប់មេដឹកនាំសហជីពល្បីឈ្មោះ លោក ជា វិជ្ជា នៅមុខរូបសំណាករបស់លោក ស្ថិតនៅលើសួនច្បារច្រមុះជ្រូកវិមានឯករាជ្យ ខាងជើងវត្តលង្កា រាជធានីភ្នំពេញ។
ប្រធានសហភាពសហជីពកម្ពុជា លោក រ៉ុង ឈុន បានថ្លែងថា អស់រយៈពេល ១៨ ឆ្នាំហើយដែលគ្រួសារ សហជីព រួមទាំងប្រជាពលរដ្ឋរងចាំចម្លើយនិងយុត្តិធម៌សម្រាប់លោក ជា វិជ្ជា និងគ្រួសាររបស់គាត់។ លោកបន្តថា អាជ្ញាធរកម្ពុជាមិនមែនអសមត្ថភាពក្នុងការស្វែងរក ហើយចាប់ខ្លួនឃាតករ និងអ្នកនៅពីក្រោយខ្នងនៃការបាញ់សម្លាប់លោក ជា វិជ្ជា ឡើយ ប៉ុន្តែមកពីគ្មានឆន្ទៈក្នុងការរក ទើបបានបន្តអូសបន្លាយពេលវេលារយៈពេល ១៨ ឆ្នាំ ហើយនៅតែរកឃាតករ និងអ្នកនៅពីក្រោយខ្នងមិនឃើញ ដែលធ្វើឱ្យជនល្មើសនៅមានសេរីភាពរហូតដល់បច្ចុប្បន្ន។
ឆ្លៀតនៅក្នុងឱកាសនោះដែរ លោក រ៉ុង ឈុន ក៏បានទាមទារឱ្យអាជ្ញាធរ និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធដោះលែងថ្នាក់ដឹកនាំសហជីពណាហ្គា វើលដ៍ កញ្ញា ឈឹម ស៊ីថរ និងសកម្មជនដទៃទៀត រួមទាំងសកម្មជននយោបាយឱ្យមានសេរីភាព ដោយឥតលក្ខខ័ណ្ឌផងដែរ ដោយថា ពួកគាត់ទាំងអស់មិនបានប្រព្រឹត្តបទល្មើស «ញុះញង់ និងរួមគំនិតក្បត់» ដូចអាជ្ញាធរ និងតុលាការកម្ពុជាបានចោទប្រកាន់ឡើយ ដោយសារសកម្មភាពពួកគាត់ធ្វើនោះ ធានាដោយច្បាប់ជាតិ និងអន្តរជាតិ។
លោកថា៖ «ការដែលមិនមានឆន្ទៈហ្នឹងហើយ បានអូសបន្លាយរយៈពេលអស់១៨ ឆ្នាំ ពុំឃើញពន្លឺយុត្តិធម៌ ទុកឱ្យជនដៃដល់ និងអ្នកនៅពីក្រោយខ្នងជនដៃដល់មានសេរីភាព១៨ ឆ្នាំ អំពើនិទណ្ឌភាពនៅតែបន្ត។ ខ្ញុំយល់ថា អាជ្ញាធរកម្ពុជាសមល្មមបញ្ចប់និទណ្ឌភាពនៅកម្ពុជាហើយ។ ការបាញ់សម្លាប់ ការចាប់ចង ចាប់ដាក់ពន្ធនាគារ មិនមែនជាដំណោះស្រាយសម្រាប់ពលរដ្ឋ និងកម្មករនៅកម្ពុជាទេ»។
ប្រធានសហភាពការងារកម្ពុជា លោក អាត់ ធន់ បានលើកឡើងដែរថា ឃាតកម្មលើលោក ជា វិជ្ជា កាលពី ១៨ ឆ្នាំមុន មិនមែនជារឿងចៃដន្យទេ ដោយថា ឃាតកម្មនេះ បណ្ដាលមកពីប៉ះពាល់ផលប្រយោជន៍ក្រុមហ៊ុន ឬបុគ្គលណាមួយ ដែលធ្វើឱ្យគេមិនសប្បាយចិត្ត ខណៈលោកជាសហជីពម្នាក់ក្លាហ៊ានតស៊ូមតិ ដើម្បីការពារសិទ្ធិ និងផលប្រយោជន៍កម្មករ។
លោកបន្តថា ការបាញ់សម្លាប់មេដឹកនាំសហជីពទាំងកណ្ដាលថ្ងៃនៅចំកណ្តាលរាជធានីភ្នំពេញបែបនេះ វាបានឆ្លុះបញ្ចាំងពីគំរូអាក្រក់មួយ ដែលកម្ពុជាមិនគួរឱ្យកើតមានឡើងតទៅទៀតឡើយ ប៉ុន្តែរយៈពេល១៨ឆ្នាំ សមត្ថកិច្ចមិនទាន់រកឃើញឃាតករ និងអ្នកនៅពីក្រោយករណីនេះឡើយ។ បន្ថែមពីនេះ លោកថា រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជាបានទទួលស្គាល់រាល់កតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិផ្សេងៗ ដោយអាជ្ញាធររដ្ឋត្រូវការពារនិងទប់ស្កាត់រាល់អំពើទាំងឡាយណាដែលប្រឆាំងអង្គការ រួមទាំងសង្គមដែលធ្វើដើម្បីលើកកម្ពស់សិទ្ធិមនុស្ស ប៉ុន្តែសម្រាប់កម្ពុជាវិញហាក់បានដើរផ្ទុយទៅវិញ។
លោកថា៖ «បើសិនចាប់ជនល្មើសមិនបាន ទុកឱ្យជនល្មើសរួចខ្លួន អ៊ីចឹងវាបង្កើតវប្បធម៌និទណ្ឌភាព អ្នកប្រព្រឹត្តនៅក្រៅច្បាប់ អ្នកប្រព្រឹត្តរួចខ្លួន។ បើសិនជាអ្នកនេះ ដោយសារសមត្ថភាពរបស់រដ្ឋរកមិនឃើញ ឬអាជ្ញាធររកមិនឃើញ ឬដោយសារមានការលាក់កំបាំងណាមួយ វាកាន់តែបង្កើតឱ្យមានវប្បធម៌និទណ្ឌភាពដែរ ហើយបង្កើតឱ្យមានការឈឺចាប់កាន់តែខ្លាំង មានន័យថា ជនដែលបង្កកាន់តែប្រព្រឹត្ត ហើយជាតំណាងសហជីព នយោជកដែលជាថៅកែ ឬអ្នកនៅពីក្រោយកាន់តែមានឱកាសកាន់តែប្រព្រឹត្ត ហើយទទួលបានប្រយោជន៍ទ្វេដង»។
ប្រធានសមាគមប្រជាធិបតេយ្យឯករាជ្យនៃសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធ លោក វន់ ពៅ និយាយថា កម្មករ និយោជកទទួលបានប្រាក់ខែឡើងជាបន្តបន្ទាប់មកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ន គឺដោយសារការរួមចំណែករបស់លោក ជា វិជ្ជា។ លោកបន្តថា រដ្ឋាភិបាលដល់ពេលបង្ហាញពីស្នាដៃរបស់ខ្លួន ក្នុងការចាប់ឃាតករសម្លាប់ លោក ជា វិជា្ជ រួមទាំងអ្នកផ្សេងទៀត ដើម្បីលុបបំបាត់វប្បធម៌និទណ្ឌភាពនៅកម្ពុជា។
លោកថា៖ «អ្នកខ្លះស្លាប់បាត់បង់ជីវិតនៅលើផ្លូវវេងស្រេង អ្នកខ្លះត្រូវបានគេចាប់ដាក់ពន្ធនាគារ អ្នកខ្លះត្រូវបានបន្សល់ជំងឺមកដល់សព្វថ្ងៃ ដោយសារប្រាក់ខែកម្មករ។ ក្រឡែកមកមើលលោក ជា វិជ្ជា វិញ លះបង់រហូតមកដល់ស្លាប់បាត់បង់ជីវិត ដូច្នោះ ក្នុងថ្ងៃនេះ ខ្ញុំសូមអំពាវនាវទាំងក្នុង និងក្រៅប្រទេស បើបងប្អូនមិនបានចូលរួមនៅទីនេះទេ សូមបងប្អូនដាក់រូបថត [ជា វិជ្ជា] បង្ហោះហ្វេសប៊ុករៀងរាល់ឆ្នាំនៅថ្ងៃទី២២ ខែមករានេះ»។
ចំណែកប្រធានស្តីទី និងជាអ្នកនាំពាក្យគណបក្សភ្លើងទៀន លោក ថាច់ សេដ្ឋា ក៏បានលើកឡើងអំឡុងពេលទៅប្រារព្ធពិធីនោះដែរថា ការយឺតយ៉ាវក្នុងការស្វែងរកយុត្តិធម៌ នឹងបង្កើតឱ្យមានការឈឺចាប់សម្រាប់គ្រួសារ រួមទាំងប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ខណៈឃាតកម្មលើអ្នកមានកេរ្តិ៍ឈ្មោះល្បីនាពេលកន្លងមក ក៏មិនទាន់មានពន្លឺយុត្តិធម៌ដែរ។
ក្រុមសហជីព និងអ្នកនយោបាយទាំងនោះ បានអំពាវនាវឱ្យរដ្ឋាភិបាល និងអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធនឹងទាំងអស់ ឱ្យចាប់ផ្ដើមស្រាវជ្រាវ និងស៊ើបអង្កេតឡើងវិញ ដើម្បីចាប់ខ្លួនអ្នកប្រព្រឹត្តនិងអ្នកនៅពីក្រោយខ្នង ដោយផ្ដល់យុត្តិធម៌ ហើយសំណងជូនគ្រួសារ ក៏ដូចជាជនរងគ្រោះ សង្គមជាតិផងដែរ។ បន្ថែមពីនេះ ត្រូវដោះលែងថ្នាក់ដឹកនាំសហជីពណាហ្គា វើលដ៍ សកម្មជនសង្គម រួមទាំងអ្នកនយោបាយជាដើម ដែលបច្ចុប្បន្នពួកគេកំពុងជាប់ពន្ធនាគារ ដោយសារការចោទប្រកាន់របស់អាជ្ញាធរនិងតុលាការ បើទោះបីពួកគេតស៊ូមតិ ដោយអហិង្សា និងធានាដោយច្បាប់ជាតិ និងអន្តរជាតិក៏ដោយ។
ប្រធានអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ផៃ ស៊ីផាន មានប្រសាសន៍ថា សមត្ថកិច្ចនៅតែបន្តស្រាវជ្រាវសំណុំរឿងនេះដដែល ប៉ុន្តែទាមទារឱ្យមានការចូលរួមពីប្រជាពលរដ្ឋផងដែរ។
លោកថា៖ «រាជរដ្ឋាភិបាលបានអំពាវនាវបើសិនជាជនរូបណាដែលលោកបានដឹងតម្រុយប្លែកដែលអាចនាំឱ្យយើងចាត់វិធានការបាន សូមមេត្តាយកមកដាក់កន្លែងព្រះរាជអាជ្ញារឬអយ្យការ ដើម្បីបន្តការងារនឹងតទៅទៀត។ ភារកិច្ចហ្នឹងមិនមែនចង្អុលអ្នកណាម្នាក់ត្រូវតែធ្វើណា ភារកិច្ចហ្នឹងត្រូវតែធ្វើទាំងអស់គ្នា ព្រោះជនដៃដល់គេចខ្លួន យើងវាមិនបានដឹង ហើយ សមត្ថកិច្ចពេលនោះក៏ចំហរចន្លោះដែរ វាអត់មានបានដាក់មនុស្សឈរតាមការពារគាត់រហូតណា»។
លោក ជា វិជ្ជា ប្រធានសហជីពសេរីកម្មករនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ត្រូវបានឃាតករបាញ់សម្លាប់ កាលពីព្រឹកថ្ងៃទី២២ ខែមករា ឆ្នាំ២០០៤ នៅតូបលក់កាសែតក្រោយវត្តលង្កា រាជធានីភ្នំពេញ។ រយៈពេល១៨ឆ្នាំមកនេះ អាជ្ញាធរនៅមិនទាន់បាននាំខ្លួនឃាតករពិតប្រាកដ និងអ្នកបញ្ជានៅពីក្រោយខ្នងយកមកផ្តន្ទាទោសនោះទេ ក្រៅតែពីឃាតករសិប្បនិម្មិតពីររូប គឺលោក ប៊ន សំណាង និង សុខ សំអឿន។ មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា (CCHR) បានសរសេរនៅលើទំព័រហ្វេសប៊ុកដោយភ្ជាប់នូវរូបថតរបស់លោក ជា វិជ្ជា ថា នៅថ្ងៃទី២២ ខែមករា ឆ្នាំ២០២២ យើងចងចាំពីការស្លាប់របស់លោក ជា វិជ្ជា មេដឹកនាំសហជីពដ៏ល្បីឈ្មោះ ដែលត្រូវបានបាញ់សម្លាប់ទាំងកណ្ដាលថ្ងៃត្រង់ នៅទីក្រុងភ្នំពេញ កាលពីឆ្នាំ២០០៤។ រយៈពេល ១៨ឆ្នាំ ក្រោយមក ពុំទាន់មានជនណាត្រូវបានចាប់ខ្លួនដើម្បីទទួលខុសត្រូវចំពោះការស្លាប់របស់លោកនៅឡើយទេ។
ក្រៅពីមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលត្រូវបានតុលាការរំលាយ ក៏បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ដោយបន្តជំរុញឱ្យអាជ្ញាធរក្រុងភ្នំពេញ វែកមុខរកឃាតករពិត និងអ្នកនៅពីក្រោយខ្នងក្នុងអំពើឃាតកម្មលើលោក ជា វិជ្ជា ដើម្បីយកមកផ្តន្ទាទោសតាមច្បាប់ជាធរមាន។ បន្ថែមលើនេះ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលត្រូវបានតុលាការរំលាយនេះ ក៏អំពាវនាវដល់សហគមន៍អន្តរជាតិ ជាពិសេសប្រទេសហត្ថលេខីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសឆ្នាំ១៩៩១ ដាក់សម្ពាធបន្ថែមទៀតលើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាឱ្យរៀបចំការស៊ើបអង្កេតជាថ្មីឡើងវិញ ប្រកបដោយឯករាជ្យ តម្លាភាព និងការទទួលខុសត្រូវពិតប្រាកដ ក្នុងការស្វែងរកយុត្តិធម៌ជូនលោក ជា វិជ្ជា និងក្រុមគ្រួសារព្រមទាំងជនរងគ្រោះទាំងឡាយដែលត្រូវបានសម្លាប់ក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ ដើម្បីបញ្ចប់វប្បធម៌និទណ្ឌភាពនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
ចំណែកក្រុមប្រឹក្សាឃ្លាំមើលកម្ពុជា ក៏បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយកាលពីថ្ងៃទី២១ មករា ដោយអំពាវនាវឱ្យរកយុត្តិធម៌ជូនក្រុមគ្រួសារលោក ជា វិជ្ជា ក្នុងខួប១៨ឆ្នាំនេះ។ សេចក្តីថ្លែងការណ៍បានចោទជាសំណួរថា តើពន្លឺយុត្តិធម៌នៅឯណា សម្រាប់លោក ជា វិជ្ជា រយៈពេល ១៨ ឆ្នាំមកនេះ?៕
