គណបក្សនយោបាយចំនួន៦ បានដាក់ញត្តិរួមគ្នាដោយបដិសេធនូវការបកស្រាយរបស់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) អំពីមូលហេតុនៃការកែប្រែនីតិវិធីដែលលុបបំបាត់ព័ត៌មានសំខាន់លើកំណត់ហេតុនៃការរាប់សន្លឹកឆ្នោត ឬ «ទម្រង់១១០២»។
ញត្តិរួមគ្នានេះធ្វើឡើងក្រោយពីមានការបំភ្លឺពី គ.ជ.ប តាមរយៈសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ខ្លួនមួយ កាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែមករា ឆ្នាំ២០២២នេះ ដោយការពារនូវការសម្រេចលើនីតិវិធីកែប្រែចំណុចនៃទម្រង់១១០២ ដែលបក្សនយោបាយកំពុងទាមទាររក្សាទុក។
គ.ជ.ប ថាការសម្រេចនោះ ដោយសារកម្ពុជាមានការរីកចម្រើនផ្នែកបច្ចេកវិទ្យានិងសេដ្ឋកិច្ច ហើយរដ្ឋាភិបាលក៏បានផ្ដល់ថវិកាមួយចំនួនដល់ស្ថាប័នជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតមួយនេះ ដើម្បីទិញកុំព្យូទ័រ និងម៉ាស៊ីនស្កេន (Scanner) សម្រាប់ផ្ដល់ជូនគណៈកម្មការរៀបចំការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់ ដើម្បីបំពេញការងាររបស់ខ្លួននាពេលខាងមុខ។
តាមរយៈញត្តិនេះ ដែលមានគណបក្សនយោបាយទាំង៦ រួមមាន ប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន គណបក្សកម្ពុជានិយម គណបក្សបំណងពលរដ្ឋ គណបក្សភ្លើងទៀន គណបក្សកម្លាំងប្រជាធិបតេយ្យ និងគណបក្សកែទម្រង់កម្ពុជា។
បក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាលទាំងនេះបានទាមទារ គ.ជ.ប ឱ្យរក្សាទុកទម្រង់កំណត់ហេតុនៃការរាប់សន្លឹកឆ្នោត ១១០២ នៅដដែល ដោយរក្សាខ្ទង់ព័ត៌មានអំពីតួលេខសំខាន់ៗ ដូចជា ចំនួនសន្លឹកឆ្នោតដែលបានទទួល សន្លឹកឆ្នោតដែលមិនបានប្រើ សន្លឹកឆ្នោតខូច និងឱ្យគណៈកម្មការការិយាល័យរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ក.រ) មានភារកិច្ចចាត់ចែងចែកកំណត់ហេតុនៃការរាប់សន្លឹកឆ្នោតជូនភ្នាក់ងារគណបក្សនយោបាយដែលមានវត្តមាននៅការិយាល័យរាប់សន្លឹកឆ្នោត ដូចការបោះឆ្នោតមុនៗ។
គណបក្សទាំង៦ អះអាងថា ការទាមទារនេះគឺដើម្បីឱ្យការបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ អាណត្តិទី៥ ខាងមុខនេះ ប្រព្រឹត្តទៅដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ ដើម្បីទទួលបានការទុកចិត្តពីសំណាក់គណបក្សនយោបាយនិងអ្នកបោះឆ្នោត ព្រមទាំងបញ្ចៀសនូវជម្លោះនយោបាយនៅពេលក្រោយបោះឆ្នោត។
គណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាលទាំង៦ ចាត់ទុកមូលហេតុរបស់ គ.ជ.ប ដែលអះអាងថា «ក្នុងថ្ងៃបោះឆ្នោត មន្ត្រីការិយាល័យបោះឆ្នោតធ្វើការលើស១២ម៉ោង ហួសកម្លាំង មន្ត្រីការិយាល័យបោះឆ្នោតអាចនឹងមានការថ្លោះធ្លោយនៅក្នុងការសរសេរចម្លងលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតដោយដៃ» ថាជារឿងមិនអាចទទួលយកបាន និងមិនសមហេតុផល។
គណបក្សនយោបាយខាងលើថា៖ «គ.ជ.ប ត្រូវបង្កើនសមត្ថភាពរបស់មន្ត្រីរៀបចំការបោះឆ្នោតរបស់ គ.ជ.ប ឱ្យមានសមត្ថភាព អាចបំពញភារកិច្ច [ការសរសេរចម្លងលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតដោយដៃ] នេះបាន និងរក្សានូវអព្យាក្រឹតភាព តម្លាភាព ដើម្បីធានាឱ្យមានការបោះឆ្នោតប្រព្រឹត្តទៅដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ ស្របតាមគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស ដូចមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា»។
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន លោក ឡឹក សុធា ថ្លែងថា បើ គ.ជ.ប ជាអាជ្ញាកណ្ដាល ជាអ្នកសម្របសម្រួលការបោះឆ្នោតដោយយុត្តិធម៌ គួរតែពិចារណាទៅលើការទាមទាររបស់គណបក្សនយោបាយទាំង៦ ខណៈការចម្លងទម្រង់១១០២នេះធ្លាប់បានអនុវត្តកាលពីឆ្នាំមុនៗមកហើយ។
លោក ឡឹក សុធា បន្តថា៖ «ការសម្រេចចិត្តថាយ៉ាងណានោះ មកទល់ពេលនេះ ថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សក៏មិនទាន់បានជជែកគ្នានៅឡើយទេ ថាតើយើងនឹងមានវិធានការឬក៏យ៉ាងម៉េច! ប៉ុន្តែបើស្ថានភាពតឹងតែង ហើយយុត្តិធម៌របស់ពួកយើង ឬក៏ភាពត្រឹមត្រូវនៃការបោះឆ្នោតហ្នឹងមិនត្រូវបានធានា វាពិបាកណាស់សម្រាប់ពួកយើងក្នុងការចូលរួមការបោះឆ្នោតដែរ»។
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សកែទម្រង់កម្ពុជា លោក នី សោភ័ណ្ឌ យល់ថា ការរក្សាទុកទម្រង់១១០២ ដែលហៅថា «កំណត់ហេតុនៃការរាប់សន្លឹកឆ្នោត» ជារូបភាពមួយល្អសម្រាប់គ្រប់គណបក្សនយោបាយទាំងអស់ដែលចូលរួមប្រកួតប្រជែងការបោះឆ្នោតឃុំ ពោលគឺភ្នាក់ងារគណបក្សនីមួយៗមានទិន្នន័យបក្សរបស់ខ្លួនដើម្បីផ្ទៀងផ្ទាត់ ក្នុងករណីមានបញ្ហាកើតឡើងដោយចៃដន្យណាមួយ។
លោកថា៖ «ប៉ុន្តែបើសិនជាករណី១១០២ហ្នឹងចេញ តំណាងភ្នាក់ងារគណបក្សនយោបាយដែលចូលរួមសង្កេតការបោះឆ្នោតហ្នឹង គាត់អត់មានអីមួយដើម្បីយកទៅវាស់វែងឬក៏យកទៅបង្ហាញក្នុងអំឡុងពេលនៃការប្រកាសលទ្ធផលបោះឆ្នោតហ្នឹងជាដើម អ៊ីចឹងវាធ្វើឱ្យគណបក្សនយោបាយកើតទុក្ខមិនសុខចិត្តទេ រឿងអស់ហ្នឹង»។
អ្នកនាំពាក្យ គ.ជ.ប. លោក ហង្ស ពុទ្ធា មានប្រសាសន៍ថា នីតិវិធីនៃទម្រង់១១០២ ត្រូវបានអនុម័ត ហើយក៏កំពុងត្រូវបានអនុវត្តជាធរមាន ខណៈ គ.ជ.ប មិនមានអ្វីកែប្រែ ហើយក៏មិនបានលុបចោលទម្រង់១១០២ដែរ។
លោក ហង្ស ពុទ្ធា ថា៖ «ទម្រង់១១០២ គឺនៅរក្សាដដែលទេ គ្រាន់តែពីមុនចែកផ្សាយនៅតាមការិយាល័យរាប់សន្លឹកឆ្នោតពេលរាប់ចប។ ហើយឥលូវហ្នឹង ទៅទទួលយកនៅគណៈកម្មការឃុំសង្កាត់រៀបចំការបោះឆ្នោត ដោយសារនៅទីនោះមានម៉ាស៊ីនស្កេន គឺស្កេនយករូបភាព១០០%តែម្ដង។ ហើយគណៈកម្មការរៀបចំការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់ហ្នឹងឯង លោកនឹងធ្វើការប្រថាប់ត្រាទៅលើអ្វីដែលស្កេន និងព្រីនចេញ»។
អ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកអង្កេត និងតស៊ូមតិ នៃអង្គការខុមហ្វ្រែល លោក កន សាវាង្ស ធ្លាប់មានប្រសាសន៍ថា ការរក្សាទុកទម្រង់១១០២នេះ ជាមធ្យោបាយដ៏ល្អដែលអាចជួយឱ្យគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធអស់ចិត្តអំពីលទ្ធផលឆ្នោត ហើយការអនុវត្តដូច្នេះ លោកថា មិនប៉ះពាល់ដល់ដំណើរការបោះឆ្នោតនោះទេ។
កាលបរិច្ឆេទនៃការរបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ សម្រាប់អាណត្តិទី៥ នឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃអាទិត្យទី៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២៕