បញ្ហាគ្រឿងញៀន ហាក់បានក្លាយជាវិញ្ញាសាចាស់មួយដែលរដ្ឋាភិបាលមិនទាន់បានផ្ដល់ចម្លើយជាក់លាក់ ដើម្បីលុបបំបាត់បញ្ហានេះនៅឡើយទេ បើទោះបីជារដ្ឋាភិបាលបានបង្ហាញការខំប្រឹងប្រែងអស់ររយៈពេលជាង៥ឆ្នាំមកហើយក្ដី។
រដ្ឋាភិបាលបានចាប់ផ្ដើមធ្វើយុទ្ធនាការប្រយុទ្ធប្រឆាំងគ្រឿងញៀនចាប់ពីឆ្នាំ២០១៧មក ប៉ុន្តែក្រោយពីយុទ្ធនាការនេះ បញ្ហាគ្រឿងញៀននៅមិនទាន់អាចលុបបំបាត់ទាំងស្រុងបានតាមការគ្រោងទុកនៅឡើយ។ នៅថ្ងៃទី១៦ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២០ រដ្ឋាភិបាលបានចេញសារាចរណែនាំថ្មីមួយទៀតឱ្យក្រសួងមហាផ្ទៃ ដែលដឹកនាំដោយលោក ស ខេង បន្តពង្រឹងការអនុវត្តវិធានការប្រយុទ្ធប្រឆាំងគ្រឿងញៀនខុសច្បាប់នេះ ដើម្បីបង្រួមទីផ្សារ និងឈានទៅលុបបំបាត់ទាំងស្រុង តាមរយៈការកាត់ផ្ដាច់ខ្សែបណ្ដាញឧក្រិដ្ឋជន។
តែយ៉ាងណា បើតាមប្រសាសន៍រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ស ខេង ប៉ុន្មានសប្ដាហ៍មកនេះ កម្ពុជានៅបន្តរកឃើញកន្លែងផលិតគ្រឿងញៀនមួយចំនួននៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ និងបណ្ដាខេត្តមួយចំនួនទៀតនៅជាប់ព្រំដែនវៀតណាម ឡាវ និងថៃ។
លោក ស ខេង កាលពីថ្ងៃ២៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០២២ បានទម្លាយជាសាធារណៈថា សារធាតុគីមីជាង១០០តោនដែលគេអាចផ្សំជាគ្រឿងញៀនបាន ត្រូវបាននាំចូលមកកម្ពុជាដោយស្របច្បាប់ តែត្រូវបានសមត្ថកិច្ចបង្ក្រាបបាន ដែលការណ៍នេះ លោកបញ្ជាឱ្យស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធស្វែងរកអ្នកទទួលខុសត្រូវ ដើម្បីទប់ស្កាត់ការបំផ្លាញសុខភាពសាធារណៈ។
៣ថ្ងៃក្រោយមក អគ្គស្នងការរងនគរបាលជាតិទទួលផែនប្រឆាំងគ្រឿងញៀន លោក ម៉ក់ ជីតូ ប្រាប់ VOD ថាក្រុមហ៊ុនដែលនាំចូលសារធាតុគីមីទាំងនោះជាក្រុមហ៊ុនចិន ដោយក្រុមហ៊ុននេះបាននាំចូលសារធាតុគីមីចំនួន៨ប្រភេទ ក្នុងនោះមាន៤ប្រភេទគ្មានអាជ្ញាបណ្ណនាំចូលទេ។
ប៉ុន្តែមន្ត្រីរូបនេះមិនទាន់អាចបញ្ជាក់បានទេថាតើភាគីណាមួយជាអ្នកទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខច្បាប់លើបញ្ហានេះនៅឡើយទេ ដោយសម្អាងថា ត្រូវការពេលដើម្បីស្រាវស្រាវបន្ថែម។
បន្ទាប់មកទៀត នៅថ្ងៃទី៣១ ខែមករា ឆ្នាំនេះ លោក ស ខេង បានបន្តអំពាវនាវទៅកងកម្លាំងអនុវត្តច្បាប់ ឱ្យពង្រឹងវិធានការឱ្យបានម៉ឺងម៉ាត់ ដោយបង្ហាញក្ដីបារម្ភថា បញ្ហាគ្រឿងញៀននឹងមិនអាចបិទបញ្ចប់បានទេ បើខ្វះការចូលរួម។
លោក ស ខេង បានគូសបញ្ជាក់ថា បច្ចុប្បន្ន ក្រុមឧក្រិដ្ឋជនគ្រឿងញៀននៅតែបន្តរិះរកវិធីសាស្ត្រថ្មីៗ ដើម្បីផលិត និងចែកចាយ។
យោងទៅលើរបាយការណ៍បង្ក្រាបគ្រឿងញៀនពេញមួយឆ្នាំ២០២១ របស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ បានបង្ហាញថា គ្រឿងញៀនសរុបប្រមាណ៨០តោន រួមទាំងម៉ាស៊ីនផលិតកែច្នៃស្វ័យប្រវត្តិឈុតធំៗដ៏គ្រោះថ្នាក់ជាច្រើនទៀត ត្រូវបានរឹបអូសបាននៅរាជធានីភ្នំពេញ និងបណ្ដាខេត្ត ជាប់ព្រំដែនឡាវ ថៃ និងវៀតណាម។
តាមរយៈរបាយការណ៍នេះ លោក ស ខេង បានបង្ហាញក្ដីបារម្ភថា កម្ពុជានៅតែទទួលរងឥទ្ធិពលអាក្រក់ពីស្ថានភាពប្រែប្រួលជាអវិជ្ជមានប្រកបដោយហានិភ័យខ្ពស់។
ដោយឡែក អគ្គលេខាធិការអាជ្ញាធរជាតិប្រយុទ្ធប្រឆាំងគ្រឿងញៀន លោក មាស វីរិទ្ធ អះអាងថា ស្ថាប័នជំនាញមួយនេះនឹងពិនិត្យឡើងវិញទៅលើគោលការណ៍ចាស់ និងធ្វើបច្ចុប្បន្នភាព បន្តទប់ស្កាត់ការគំរាមកំហែងពីបញ្ហាគ្រឿងញៀននេះ។ ប៉ុន្តែលោក វីរិទ្ធ នៅតែមិនអាចប្រាប់ថា ក្រុមហ៊ុនដែលនាំចូល រួមទាំងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធណាខ្លះ ត្រូវបញ្ជូនទៅតុលាការ ដើម្បីទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខច្បាប់នោះទេ។
លោកថា៖ «យើងកំពុងតែធ្វើការស៊ើបអង្កេតនិងប្រមូលព័ត៌មានឱ្យបានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយពាក់ព័ន្ធនឹងការងារនេះ ពីព្រោះការងារនេះជាការងារផ្លូវច្បាប់ពាក់ព័ន្ធតាមផ្លូវតុលាការ អ៊ីចឹងវាត្រូវមានឯកសារគ្រប់ជ្រុងជ្រោយដែលអាចប្រើប្រាស់នៅក្នុងផ្លូវតុលាការបាន»។
បញ្ហានេះបង្កើតជាសំណួរថា តើរដ្ឋាភិបាលគួរមានទំនួលខុសត្រូវបែបណាពីបញ្ហាគ្រឿងញៀន?
ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលសម្ព័ន្ធភាពការងារ និងសិទ្ធិមនុស្ស លោក មឿន តុលា មានប្រសាសន៍ថា តាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ រដ្ឋាភិបាលត្រូវទទួលខុសត្រូវបញ្ហាសុខភាពសាធារណៈ ហើយថាគ្រឿងញៀននឹងបង្កហានិភ័យសុខភាពពលរដ្ឋ សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមជាតិ។
មួយវិញទៀត លោកមើលឃើញថា គ្រឿងញៀនដែលអាចឆ្លងប្រទេសបាន ទាល់តែឧក្រិដ្ឋជនមានទំនាក់ទំនងឬខ្នងបង្អែកជាមួយមន្ត្រីខិលខូចណាមួយ ទើបអាចនាំចូលបាន ដែលបញ្ហានេះ លោកជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលត្រូវវះកាត់មន្ត្រីពុករលួយ ទើបអាចទប់ស្កាត់លំហូរគ្រឿងញៀនបាន។
លោកថា៖ «សម្រាប់ប្រជាជន ប្រជាពលរដ្ឋសាមញ្ញហ្នឹង គឺមិនងាយនឹងមានសមត្ថភាពឬលទ្ធភាពចរាចរគ្រឿងញៀនចូលប្រទេសមួយឬតំបន់មួយទេ […] អ៊ីចឹងរឿងចរាចរណ៍គ្រឿងញៀនធំៗនេះ បើមិនមានពាក់ព័ន្ធជាមួយមន្ត្រីធំៗ ឬគ្មានអំពើពុករលួយចែកភាគហ៊ុនទេ អាហ្នឹងគឺមិនអាចកើតមានទេ»។
ជាជ្រុងមួយនៃបញ្ហាសង្គម លោក មឿន តុលា កត់សម្គាល់ថា បញ្ហាគ្រឿងញៀននេះហាក់បានអូសបន្លាយច្រើនឆ្នាំមកហើយ ដែលក្នុងអំឡុងទសវត្សរ៍៩០ អ្នកពាក់ព័ន្ធមួយចំនួនមិនត្រូវបានគេនាំខ្លួនមកផ្ដន្ទាទោសទេ មានទាំងឧកញ៉ា និងមន្ត្រីថ្នាក់ឧត្ដមសេនីយ៍នៅក្រសួងការពារជាតិ លោក ដុម ហាក់ ជាដើម ។
បន្ថែមពីនេះ លោកថា ការដែលលោក ស ខេង ទម្លាយពីបញ្ហាគ្រឿងញៀនថ្មីៗនេះ វាច្បាស់ណាស់ថា បញ្ហាគ្រឿងញៀនស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពស្មុគស្មាញ និងរឹតតែពិបាកវះកាត់ ដើម្បីកាត់ផ្ដាច់ឫសគល់ឧក្រិដ្ឋជន និងមន្ត្រីនៅពីក្រោយបទឧក្រិដ្ឋនេះ។
មួយវិញទៀត លោកថា ចំណាត់ការចាប់ខ្លួនអ្នកពាក់ព័ន្ធគ្រឿងញៀនហាក់ដំណើរការយឺត បើធៀបនឹងចំណាត់ការចាប់ខ្លួនអ្នកធ្វើការងារសង្គម។ យ៉ាងណា លោក តុលា ផ្ដល់ជាយោបល់ថា ជោគជ័យនៃវិធានការប្រយុទ្ធប្រឆាំងគ្រឿងញៀន គឺអាស្រ័យលើឆន្ទៈនយោបាយ ថាតើរដ្ឋាភិបាលចង់បង្ហាញទំនួលខុសត្រូវចំពោះសង្គមកម្រិតណាប៉ុណ្ណោះ។
លោកថា៖ «បើសិនជាអ្នកជួញដូរគ្រឿងញៀននៅតែមានសេរីភាព គោលនយោបាយនៃការលុបបំបាត់ ទប់ស្កាត់គ្រឿងញៀន ដុតគ្រឿងញៀនចោលហ្នឹង វាគ្រាន់តែជាល្ខោនមួយបង្ហាញៗគេទេ វាអត់មានប្រសិទ្ធភាពទេ! ចង់មានប្រសិទ្ធភាព ទាល់តែកាត់ផ្ដាច់ឫសគល់មេខ្លោងនាំគ្រឿងញៀនចូលឬចរាចរគ្រឿងញៀនចូល»។
នាយកវិទ្យាស្ថានប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជា លោកបណ្ឌិត ប៉ា ចន្ទរឿន មានប្រសាសន៍ថា សាររដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃបង្ហាញថា លំហូរគ្រឿងញៀននៅកម្ពុជាហួសពីកម្រិតប្រកាសអាសន្ន ហើយអាចនឹងឈានទៅបង្កជាអសន្តិសុខសង្គម បើបញ្ហានេះមិនត្រូវបានវះកាត់មន្ត្រីខិលខូចទាន់ពេល។
លោក ចន្ទរឿន ចាត់ទុកថា ការធ្វើសង្គ្រាមប្រឆាំងគ្រឿងញៀនជាតួនាទីចម្បងររបស់រដ្ឋាភិបាល ហើយភាពជោគជ័យអាចប្រព្រឹត្តទៅបាន ទាល់តែរដ្ឋាភិបាលធ្វើឱ្យមានប្រព័ន្ធអភិបាលកិច្ចល្អ និងមិនពុករលួយ។
លោកថា៖ «ការសិក្សាមួយចំនួនក៏បានរកឃើញដែរ នៅពេលដែលអភិបាលកិច្ចនៅក្នុងសង្គមហ្នឹងវាទន់ខ្សោយ នៅក្នុងប្រព័ន្ធសង្គមហ្នឹងវាទន់ខ្សោយ អំពើពុករលួយហ្នឹងវាក្រាស់ក្រែល ទោះបីជាមន្ត្រីខំប្រឹងស្រែកយ៉ាងណា ដូចជាសម្ដេច ស ខេង ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃអី ខំប្រឹងអំពាវនាវយ៉ាងណា ក៏មិនអាចទៅរួចដែរ»។
អង្គការតម្លាភាពអន្តរជាតិ (TI) ដែលមានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុងប៊ែរឡាំង ប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ បានចេញរបាយការណ៍ថ្មីមួយនៅដើមឆ្នាំ២០២២នេះ បង្ហាញថា អំពើពុករលួយនៅកម្ពុជានៅតែស្ថិតក្នុងលំដាប់ខ្ពស់ជាងគេ បើធៀបនឹងប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ាន៩ផ្សេងទៀត ខណៈប្រទេសសិង្ហបុរីមានស្ថានភាពល្អជាងគេ។
បញ្ហានេះ លោក ប៉ា ចន្ទរឿន កត់សម្គាល់ថា ប្រទេសសិង្ហបុរី ឬសាំងហ្គាពួរ មានអភិបាលកិច្ចល្អរឹងមាំ គ្មានអំពើពុករលួយ និងគ្មានលំហូរគ្រឿងញៀន ដូចបណ្ដាប្រទេសមួយចំនួនដែលមានចំណាត់ថ្នាក់អំពើពុករលួយខ្ពស់នោះទេ ដែលការណ៍នេះ លោកថា មន្ត្រីដែលមានតួនាទី មិនគួរសម្អាងលើភាពប៉ិនប្រសប់វរបស់ឧក្រិដ្ឋជនគ្រឿងញៀន មកធ្វើជាឧបសគ្គក្នុងការបង្ក្រាបដើម្បីលុបបំបាត់បញ្ហាគ្រឿងញៀននោះឡើយ។
លោកថា៖ «រឿងគ្រឿងញៀននេះ វាមិនមែនជារឿងប្រជាជនទេ ជាការទទួលខុសត្រូវទាំងស្រុងរបស់រដ្ឋាភិបាល។ ជាការពិតហើយ ប្រជាពលរដ្ឋត្រូវតែមានការចូលចំណែកណាមួយ ដើម្បីទប់ស្កាត់ប្រយុទ្ធប្រឆាំងបញ្ហានេះ ប៉ុន្តែទំនួលខុសត្រូវធំបំផុតដូចមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ១៩៩៣ហ្នឹង ត្រូវធានាសុខុមាលភាពសន្តិសុខ សុវត្ថិភាព ជូនប្រជាពលរដ្ឋ រួមទាំងប្រយុទ្ធប្រឆាំងទប់ស្កាត់ចរាចរណ៍គ្រឿងញៀននេះផងដែរ»។
ប្រហាក់ប្រហែលនេះដែរ នាយកប្រតិបត្តិអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា លោក ប៉ិច ពិសី មើលឃើញថា សាររបស់មេដឹកនាំក្រសួងមហាផ្ទៃ ហាក់បង្ហាញថា វិធានការទប់ស្កាត់លំហូរគ្រឿងញៀនចូលកម្ពុជាស្ថិតក្នុងរូបភាពស្មុគស្មាញ ពិបាកក្នុងការវះកាត់។ ប៉ុន្តែលោកថា មានតែការវះកាត់មន្ត្រីខិលខូចទេ ទើបអាចធានាបាននូវទំនួលខុសត្រូវសង្គមតបតាមស្មារតីនៃច្បាប់។
លោកថា៖ «អំពើពុករលួយនោះត្រូវបានជនឧក្រិដ្ឋទាំងនោះប្រើប្រាស់ជាមធ្យោបាយក្នុងការប្រតិបត្តិការធ្វើអាជីវកម្មគ្រឿញៀនហ្នឹង អ៊ីចឹងស្មុគស្មាញណាស់រឿងហ្នឹង! អ៊ីចឹងទាល់តែយើងអនុវត្តច្បាប់ឱ្យត្រឹមត្រូវ ហើយលុបបំបាត់អំពើពុករលួយ ទើបអាចដោះស្រាយបញ្ហាធំៗហ្នឹងបាន»។
មាត្រា៥២ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញចែងថា «រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាត្រូវការពារ និត្យានុកូលភាព ធានាសណ្ដាប់ធ្លាប់ និងសន្តិសុខសាធារណៈ។ រដ្ឋាភិបាលត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ជាអាទិភាពចំពោះជីវភាពរស់នៅនិងសុខុមាលភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ»៕