មន្ត្រីនគរបាលពាក់ផ្កាយ៣ លោកឧកញ៉ា ឌួង ងៀប ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួន ក្រោយពីគាត់ទម្លាយរឿងអាស្រូវពុករលួយរបស់ចៅក្រមក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការ។ លោក ឌួង ងៀប ត្រូវសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញបញ្ជូនទៅឃុំខ្លួននៅពន្ធនាគារ កាលពីរសៀលថ្ងៃទី១៤ ខែកុម្ភៈ ក្រោយពីសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួនគាត់នៅព្រឹកថ្ងៃដដែល។
ជាការកត់សម្គាល់ មុនការចាប់ខ្លួន ជនត្រូវចោទបានប្រើប្រាស់បណ្ដាញសង្គម និយាយទាំងមិនបញ្ចេញឈ្មោះថា គាត់ត្រូវបានគេសហការគ្នាប្រើវិធីផ្សេងៗ ដើម្បីកៀបយកលុយ ក្រោយពីគេប្ដឹងគាត់ពីបទ «ឆបោកជនជាតិតៃវ៉ាន់»។
បើតាមវីដេអូមានរយៈពេល២៤នាទីដែលជនត្រូវចោទបានបង្ហោះមុនការចាប់ខ្លួន លោក ឌួង ងៀប បានអំពាវនាវរកជំនួយពីនាយករដ្ឋមន្ត្រីឱ្យជួយផ្ដល់យុត្តិធម៌ ដោយទាមទារឱ្យតុលាការកំពូលចុះធ្វើអធិការកិច្ចរកការពិត ដោយលោកសម្អាងថា លោកមិនបានធ្វើអ្វីខុសដូចការចោទប្រកាន់របស់តុលាការឡើយ។
ក្រៅពីនេះ លោក ឌួង ងៀប បាននិយាយថា លោកគ្មានលទ្ធភាពដាក់ប្រាក់ជាង៥លានដុល្លារតម្កល់នៅតុលាការតាមការបង្គាប់របស់ចៅក្រម ជាថ្នូរនឹងមិនចេញដីកាឃុំខ្លួននោះទេ ហើយថា បញ្ហានេះ លោកទាល់ច្រកហើយ នឹងសម្រេចចិត្តដើរចូលពន្ធនាគារ បើគ្មានការសម្របសម្រួលណាមួយកើតឡើងទេនោះ។
លោកថា៖ «ក្រោយពេលចោទប្រកាន់ ខ្ញុំសុំអង្វរឱ្យតុលាការជួយខ្ញុំទៅ ព្រោះខ្ញុំអត់បានបោកប្រាស់ពីណាមួយរៀលទេ។ ខ្ញុំទៅតុលាការម្ដង ចំណាយលុយម្ដងៗ គេចែកគ្នា គេចិញ្ច្រាំខ្ញុំតែម្ដង ដោយខ្ញុំអត់ខុសសោះ។ ខ្ញុំត្រូវចំណាយលុយ […] ពេលនេះ ខ្ញុំអស់លុយឱ្យទៀតហើយ»។
ប៉ុន្តែក្រោយមានការចាប់ខ្លួនបញ្ជូនឧកញ៉ារូបនេះទៅឃុំខ្លួននៅពន្ធនាគារ ក្រសួងពាក់ព័ន្ធមិនទាន់ប្រកាសពីចំណាត់ការលើមន្ត្រីតុលាការដែលលោក ឌួង ងៀប បានចោទប្រកាន់នោះនៅឡើយទេ។
បញ្ហានេះបង្កើតជាចម្ងល់ថា តើការចាប់ខ្លួនលោក ឌួង ងៀប ឆ្លុះបញ្ចាំងអ្វីខ្លះពីបញ្ហាសង្គម?
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការអភិវឌ្ឍន៍ផ្នត់គំនិត លោកបណ្ឌិត សេក សុជាតិ មានប្រសាសន៍ថា បើទោះបីពេលនេះ គេនៅមិនទាន់ដឹងថាភាគីណាមួយជាអ្នកខុសក៏ដោយ ប៉ុន្តែលោកថា ករណីនេះ វាបានក្លាយជាវិញ្ញាសាថ្មីមួយក្រើនរម្លឹកមន្ត្រីក្នុងវិស័យយុត្តិធម៌នៅទូទាំងប្រទេស ឱ្យចាប់ផ្ដើមគិតថា អំពើពុករលួយ វាបានប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់កិត្តិយសបុគ្គល ស្ថាប័ន រួមទាំងថ្នាក់ដឹកនាំប្រទេស។
លោកថា៖ «បញ្ហាទាំងអស់នេះ វាអាចបន្សល់ទុកនូវកេរ្តិ៍ឈ្មោះរបស់មេដឹកនាំនៅក្នុងប្រទេសរបស់យើងនឹងជួបបញ្ហានៅថ្ងៃក្រោយ តាមរយៈការចោទប្រកាន់ថា ពិតជាមានការប្រព្រឹត្តនូវអំពើពុករលួយក្រោមការដឹកនាំរបស់ប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាលនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ»។
លោកកត់សម្គាល់ទៀតថា ករណីនេះហាក់មានការទាញការចាប់អារម្មណ៍ច្រើនពីមហាជន ខណៈបញ្ហានេះនឹងអាចបង្កឱ្យមានផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់សង្គមនិងមុខមាត់ប្រទេសជាតិ បើស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធមិនជម្រះមន្ទិលពីបញ្ហាក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការ ដែលអាចឱ្យពលរដ្ឋជឿបាននោះ។
លោកថា៖ «នេះជាចំនុចដែល[…] ក៏ដូចជាអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ ត្រូវតែពិចារណា ហើយត្រូវតែរកវិធីដើម្បីធ្វើការស៊ើបអង្កេតករណីនេះ ដើម្បីបកស្រាយជូនសាធារណជនទាំងជាតិនិងអន្តរជាតិថា កម្ពុជាពិតជាមិនមានអំពើពុករលួយដូចការចោទប្រកាន់របស់លោកឧត្ដមសេនីយ៍ឯក ឌួង ងៀប នោះទេ»។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា លោក ប៉ិច ពិសី លើកឡើងថា ករណីលោក ឌួង ងៀប នឹងបន្តទាញទម្លាក់មុខមាត់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា បើចំណាត់ការផ្លូវច្បាប់ទៅលើភាគីពាក់ព័ន្ធខ្វះសុចរិតភាពនិងតម្លាភាពនោះ ខណៈអង្គការសកលមួយនៅតែបន្តរកឃើញប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌របស់កម្ពុជា ស្ថិតក្នុងកម្រិតធ្ងន់ធ្ងរនៅឡើយពីការធានាភាពស្មើគ្នាចំពោះមុខច្បាប់នោះ។
លោកថា៖ «ការធានាបាននូវនីតិរដ្ឋ ការអនុវត្តច្បាប់ប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព ហើយការផ្ដល់យុត្តិធម៌ដែលអាចជឿជាក់បានហ្នឹង ជាយុទ្ធសាស្ត្រសំខាន់។ ក្នុងន័យថា បើសិនជាយើងធានាបានយុត្តិធម៌ យើងនឹងមានផលជាវិជ្ជមាន ដែលជះទៅលើវិស័យទាំងអស់នៅក្នុងសង្គមយើង ទាំងវិស័យសេដ្ឋកិច្ច ទាំងវិស័យសង្គម ទាំងការបែងចែកទ្រព្យសម្បត្តិ ដែលកម្ពុជាទទួលបាន ទៅអ្នកមានអ្នកក្រ ឱ្យស្មើគ្នា ទាំងសិទ្ធិសេរីភាព ផ្សេងៗទៀត»។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ស ខេង ធ្លាប់លើកឡើងថា អយុត្តិធម៌សង្គមជាដើមចមជំរុញឱ្យមានភាពផុយស្រួយនៃការបែកបាក់ជាតិ។
បន្ថែមពីនេះ ក្នុងពិធីផ្ទេរតំណែងរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ អំឡុងខែមេសា ឆ្នាំ២០២០ លោក ស ខេង បានក្រើនរម្លឹកឱ្យមន្ត្រីពាក់ព័ន្ធផ្ដោតសំខាន់ទៅលើការប្រយុទ្ធប្រឆាំងភាពអយុត្តិធម៌សង្គម ដើម្បីបង្កើនទំនុកចិត្តទៅលើប្រជាពលរដ្ឋ។
លោកថា៖ «ពង្រឹងជំនឿទុកចិត្តរបស់ប្រជាពលរដ្ឋលើវិស័យយុត្តិធម៌ តាមរយៈការពង្រឹងវិន័យនិងការបំពេញវិជ្ជាជីវៈរបស់មន្ត្រីតុលាការ ព្រមទាំងលើកកម្ពស់សេវាយុត្តិធម៌នៅតាមសាលាជម្រះក្ដីប្រកបដោយតម្លាភាព ធានាបាននូវយុត្តិធម៌តាមផ្លូវច្បាប់»។
នាយករងទទួលបន្ទុកផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សអង្គការលីកាដូ លោក អំ សំអាត មើលឃើញថា ការចាប់ខ្លួនលោក ឌួង ងៀប នឹងជំរុញឱ្យមានការរិះគន់បន្ថែមទៀតទៅលើប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ ដោយហេតុថា វិធាននេះបានធ្វើឡើងក្រោយពីមន្ត្រីនគរបាលផ្កាយ៣ដែលមានងារជាឧកញ៉ារូបនេះ បានទម្លាយជាសាធារណៈពីរឿងអាស្រូវពុករលួយរបស់មន្ត្រីនៅតុលាការ រួមទាំងអះអាងថា ការចោទប្រកាន់ជារឿងអយុត្តិធម៌សម្រាប់រូបគាត់។
លោក អំ សំអាត កត់សម្គាល់ថា បញ្ហានេះនឹងឆ្លុះបញ្ចាំងថា ភាពអយុត្តិធម៌ដែលគេធ្លាប់តែឮពីសកម្មជនដីធ្លី បរិស្ថាន និងសកម្មជនសង្គមលើកឡើងនោះ តែពេលនេះ វាបានរាលដាលដល់អ្នកជំនួញដែលមានងារជាឧកញ៉ា។ លោកបន្តថា កន្លងមក សង្គមស៊ីវិលជាតិនិងអន្តរជាតិដែលធ្វើការផ្នែកវិស័យច្បាប់និងសិទ្ធិមនុស្ស ធ្លាប់បានផ្ដល់អនុសាសន៍ទៅរដ្ឋាភិបាលឱ្យពន្លឿនការធ្វើកំណែទម្រង់ច្បាប់និងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ឱ្យក្លាយជាស្ថាប័នឯករាជ្យ ដើម្បីទប់ស្កាត់ភាពមិនប្រក្រតីក្នុងប្រព័ន្ធច្បាប់ ប៉ុន្តែលោកថា ការខំប្រឹងប្រែងរបស់រដ្ឋាភិបាលហាក់មិនទាន់ចំគោលដៅ។
អ្នកឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សរូបនេះកត់សម្គាល់ទៀតថា ការផ្ដល់សញ្ញារបស់លោកឧកញ៉ា ឌួង ងៀប ជាវិញ្ញាសាថ្មីពីរសម្រាប់វាស់ស្ទង់សមត្ថភាពក្រសួងពាក់ព័ន្ធក្នុងការបង្ហាញស្នាដៃ ដើម្បីជ្រះមន្ទិលបញ្ហាដែលបានកើតឡើងក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការនេះ។
លោកថា៖ «ទី១ គឺចង់បង្ហាញពីភាពស្អាតស្អំ បើសិនជាការលើកឡើងរបស់ឧកញ៉ា ឌួង ងៀប លើកឡើងមិនមែនជាការពិត អាហ្នឹងបង្ហាញតម្លាភាព និងផ្ដល់យុត្តិធម៌សម្រាប់តុលាការដែលមិនបានធ្វើ ហើយរងការចោទប្រកាន់។ ទី២ អាហ្នឹងបើរកទៅឃើញ [មានពុករលួយមែន] អាហ្នឹងត្រូវអនុវត្តតាមច្បាប់»។
យ៉ាងណា លោក អំ សំអាត គិតថា វិញ្ញាសានេះជាអាវុធមុខពីរ ដែលនឹងបង្ហាញថា ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌បានបង្ហាញថ្វីដៃរហូតចាត់វិធានការដល់មន្ត្រីថ្នាក់ឧត្ដមសេនីយ៍ តែផ្ទុយទៅវិញ បើចំណាត់ការនេះខ្វះតម្លាភាព នោះវានឹងបន្សល់ទុកនូវមុខមាត់មិនល្អរបស់រដ្ឋាភិបាលពីក្រសែភ្នែកអ្នកដែលធ្វើការលើវិស័យច្បាប់ជាតិនិងអន្តរជាតិ។
របាយការណ៍របស់អង្គការគម្រោងយុត្តិធម៌ពិភពលោក (World Justice Project) ចេញផ្សាយកាលពីខែតុលា ឆ្នាំ២០២១ បានវាយតម្លៃថា វិស័យយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជាមានភាពអាក្រក់ ស្ថិតក្នុងចំណាត់ថ្នាក់បាតតារាង ដោយឈរនៅលេខរៀងទី១៣៨ ក្នុងចំណោមប្រទេស១៣៩។
មួយវិញទៀត អង្គការតម្លាភាពអន្តរជាតិ (Transparacy International) កាលពីខែមករា ឆ្នាំ២០២១ បានចេញរបាយការណ៍ថ្មីមួយ ដោយរកឃើញថា កម្ពុជាមានអំពើពុករលួយខ្លាំងជាងគេ បើធៀងនឹងប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ាន។
តែយ៉ាងណា តំណាងរដ្ឋាភិបាលបានច្រានចោលជាបន្តបន្ទាប់ ដោយចាត់ទុករបាយការណ៍ទាំងនោះថាជាការប្រតិដ្ឋ និងមិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីការខំប្រឹងប្រែងរបស់អាជ្ញាធរកម្ពុជាឡើយ៕
