អង្គការខុមហ្រ្វែល ដែលមានជំនាញលើកិច្ចការបោះឆ្នោត យល់ឃើញថា ច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយដែលបិទផ្លូវមិនឱ្យអ្នកនយោបាយមានការប្រាស្រ័យទាក់ទងជាមួយទណ្ឌិត ជាបទប្បញ្ញត្តិមួយមានស្ថានទម្ងន់ដែលមិនគួរយកមកប្រើនៅក្នុងទិដ្ឋភាពសព្វថ្ងៃនេះទេ ដែលករណីនេះ ពួកគេស្នើរដ្ឋសភាគួរធ្វើវិសោធនកម្មឡើងវិញ ដើម្បីធានាពីការបើកទូលាយនូវសិទ្ធិនយោបាយឱ្យស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។
របាយការណ៍ស្ដីពីការបិទគម្រោងវេទិកាឆន្ទៈអ្នកបោះឆ្នោត ដែលរៀបចំឡើងដោយអង្គការខុមហ្វ្រែល នៅសណ្ឋាគារសាន់វេ រាជធានីភ្នំពេញ នៅថ្ងៃទី២២ ខែកុម្ភៈនេះ បង្ហាញថា រដ្ឋសភាគួរពិនិត្យនិងធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយឡើងវិញ។ ការស្នើតាមរយៈការចេញនូវអនុសាសន៍នេះ ខុមហ្វ្រែល បញ្ជាក់ថា មាត្រានៃច្បាប់នេះបានបញ្ញត្តិមិនឱ្យអ្នកនយោបាយមានការប្រាស្រ័យទាក់ទងជាមួយនឹងទណ្ឌិត។
បន្ថែមលើរបាយការណ៍នេះ អ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកអង្កេតនៃអង្គការខុមហ្រ្វែល លោក កន សាវាង្ស លើកឡើងថា មូលហេតុដែលជំរុញឱ្យសង្គមស៊ីវិលស្នើសុំទៅរដ្ឋសភា ដើម្បីកែប្រែមាត្រានៃច្បាប់នេះជាថ្មី ក៏ព្រោះតែបទប្បញ្ញត្តិនេះ វាមានលក្ខណៈរឹតត្បិតជ្រុលហួសហេតុពេក។ លោកបន្តថា នៅក្នុងសកម្មភាពនយោបាយ ការទាក់ទងគ្នាដោយមិនមានបទល្មើសកើតឡើង មិនគួរណាត្រូវបានគាបសង្កត់ និងបិទផ្លូវតាមនីតិវិធីបែបនេះឡើយ។
បើតាមលោក កន សាវាង្ស បើនៅបន្តអនុវត្តដូច្នេះទៀត មានន័យថា វាជាបន្ទុកធ្ងន់ណាស់សម្រាប់អ្នកធ្វើនយោបាយ ខណៈសកម្មភាពដូច្នេះត្រូវបានធានារួចទៅហើយនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។
លោកបន្តថា៖ «រឿងសិទ្ធិនយោបាយហ្នឹង កាលណាហាមឃាត់អ៊ីចឹង វាប៉ះពាល់ហើយ។ វាប៉ះពាល់ត្រង់ណា? ត្រង់ថា គេនិយាយអំពីប្រជាពលរដ្ឋមានសិទ្ធិ អ៊ីចឹងការប្រើប្រាស់សិទ្ធិហ្នឹង មានន័យថា មិនគួរណាគ្រាន់តែទាក់ទង ការប្រើប្រាស់សារ ឬមានវីដេអូឃ្លីបជាមួយទណ្ឌិតហ្នឹង ក្លាយទៅជាបញ្ហា អាហ្នឹងវាមិនអាចបែបហ្នឹងទេ ព្រោះទាល់តែអ្នកទៅទាក់ទងនោះ គាត់ប្រព្រឹត្តបទល្មើស អាហ្នឹងបានទើបជាបញ្ហា។ ហើយបើអត់ទេ គ្រាន់តែទាក់ទង គ្រាន់តែជជែក មានបញ្ហាដែរ អាហ្នឹងវាអត់ត្រូវទេ»។
ឆ្លើយតបរឿងនេះ អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋសភា លោក ឡេង ប៉េងឡុង បញ្ជាក់ថា តាមគោលការណ៍ច្បាប់ ការស្នើដើម្បីតាក់តែងច្បាប់ ឬធ្វើសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ ឬធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ណាមួយទៅបាន លុះត្រាតែជាសមាជិកសភា ឬនាយករដ្ឋមន្រ្តី។ ទោះជាយ៉ាងណា លោកថា អ្នកដែលមានកង្វល់ស្ដីពីគោលការណ៍ច្បាប់ អាចធ្វើសំណើមករដ្ឋសភាបាន ប៉ុន្តែសំណើដែលស្នើឡើងនេះមិនអាចមានឥទ្ធិពលអ្វីដែលជួយឱ្យមានការកែប្រែបានឡើយ។
លោកថា៖ «ទាល់តែតំណាងរាស្រ្តគាត់ផ្ដួចផ្ដើមគំនិត បានធ្វើបាន។ អត់មានចែងក្នុងច្បាប់កើតទេ ញត្តិដាក់ចេះតែដាក់មក ប៉ុន្តែទាល់តែតំណាងរាស្រ្តលោកចាប់អារម្មណ៍ ហើយលោកយល់ថាសេចក្ដីស្នើហ្នឹង គាត់ចូលចិត្ត គាត់ចង់ធ្វើ បានធ្វើបាន។ ដូច្នេះ អ្នកស្នើច្បាប់មានតែប៉ុន្មាននាក់ហ្នឹងដែលយើងមើលឃើញក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ មានដូចជានាយករដ្ឋមន្រ្តី មានព្រះមហាក្សត្រ មានសមាជិកព្រឹទ្ធសភា និងសមាជិករដ្ឋសភា បានធ្វើសេចក្ដីស្នើច្បាប់បាន»។
ផ្ដើមចេញពីជម្លោះនយោបាយរវាងគណបក្សសង្រ្គោះជាតិដែលត្រូវបានតុលាការកំពូលរំលាយ និងគណបក្សកាន់អំណាច នៅអំឡុងឆ្នាំ២០១៣ រដ្ឋសភាបានធ្វើសេចក្ដីស្នើច្បាប់ភ្លាមៗ គឺច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយ ក្រោយពីមានប្រតិកម្មរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន។
នៅក្នុងសេចក្ដីស្នើច្បាប់ស្ដីពីវិសោធនកម្មច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយដែលរដ្ឋសភាបានអនុម័តដ៏ចម្រូងចម្រាសកាលពីថ្ងៃទី១០ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៧ ខ្លឹមសារនៃមាត្រាច្បាប់ថ្មីនេះត្រូវបានដាក់បន្ថែម ដោយមិនអនុញ្ញាតឱ្យគណបក្សនយោបាយមានការប្រាស្រ័យទាក់ទងជាមួយទណ្ឌិត សូម្បីការប្រើប្រាស់សារជាសំឡេង រូបភាព ឬសំណុំឯកសារណាមួយរបស់ទណ្ឌិតឡើយ។
ការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយនេះ ត្រូវគេមើលឃើញថា សមាជិកសភាមកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាមានបំណងបិទផ្លូវក្រុមបក្សជំទាស់ ខណៈសហស្ថាបនិកបក្សនេះ គឺលោក សម រង្ស៊ី ត្រូវរងបណ្ដឹងតាមផ្លូវតុលាការ និងកំពុងនិរទេសខ្លួន។
លោក សេក សោភ័ណ្ឌ មេធាវីនៃការិយាល័យមេធាវី អេសអេនអិល (S&L) យល់ឃើញថា ច្បាប់ស្ដីពីវិសោធនកម្មច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយថ្មីនេះ ហាក់មានភាពស្មុគស្មាញ និងមិនច្បាស់លាស់ បើធៀបទៅនឹងសាលក្រម។ លោកបន្តថា បើផ្អែកលើសាលក្រម មានន័យថា អ្នកនយោបាយ បើទោះជាមានទោស ប៉ុន្តែមិនត្រូវបានដកហូតសិទ្ធិធ្វើនយោបាយទេ។
បើតាមលោក សេក សោភ័ណ្ឌ កាលណាខ្លឹមសារនៃច្បាប់មានភាពស្រពេចស្រពិលបែបនេះ នឹងនាំឱ្យប៉ះពាល់សិទ្ធិធ្ងន់ធ្ងរដល់នីតិបុគ្គលដែលជាអ្នកបំពេញវិជ្ជាជីវៈក្នុងក្របខណ្ឌជាអ្នកនយោបាយ។
លោកបន្តថា៖ «បើបច្ចុប្បន្នហ្នឹង គឺច្បាប់ហ្នឹងចែងអ៊ីចឹង ចែងថា ប្រសិនបើប្រធាន ឬអនុប្រធាន ដូចជានៅក្នុងមាត្រា៦ថ្មី២ តាមខ្ញុំចាំ ដែលជាប់ពីបទមជ្ឈិម ឬបទឧក្រិដ្ឋដែលមិនទាន់មានការលើកលែងទោសអីហ្នឹង និងមិនទាន់មាននីតិសម្បទាអីហ្នឹង គឺបុគ្គលហ្នឹងមិនអាចធ្វើជាប្រធានបក្ស ឬជាថ្នាក់ដឹកនាំអីជាដើម។ ប៉ុន្តែបើយើងមើលនៅក្នុងសាលក្រមវិញ គាត់គ្រាន់តែជាប់ពីបទមជ្ឈិម បទអីធម្មតា ប៉ុន្តែអត់មានដាក់ទោសអីថែម ដូចជា ដកសិទ្ធិនយោបាយរយៈពេល៥ឆ្នាំ ឬប៉ុន្មានឆ្នាំអីជាដើមអ៊ីចឹងទៅណា»។
បើទោះជាបែបណា មន្រ្តីរដ្ឋាភិបាលធ្លាប់ថ្លែងការពារថា ការស្នើច្បាប់ស្ដីពីវិសោធនកម្មច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយថ្មីនេះ ធ្វើឡើងដើម្បីការពារសុខសន្តិភាពនិងស្ថិរភាពនយោបាយនៅកម្ពុជាតែប៉ុណ្ណោះ៕
