ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា លោកបណ្ឌិត សុខ ទូច បានជំរុញទៅអភិបាលខេត្តជាប់បឹងទន្លេសាបឱ្យពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់និងទប់ស្កាត់បទល្មើសនេសាទ ខណៈលោករកឃើញបទល្មើសទ្រង់ទ្រាយធំនៅក្នុងបឹងធម្មជាតិមួយនេះ។
ប៉ុន្មានសប្ដាហ៍មកនេះ ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា លោកបណ្ឌិត សុខ ទូច បានរកឃើញជារបាំងស្បៃមុងក្រឡាល្អិតរាប់គីឡូដីដែលគេដាក់ស្កាត់ចាប់ត្រី និងបទល្មើសឆក់ត្រីដោយប្រើប្រាស់ឧបករណ៍ទំនើបក្នុងទ្រង់ទ្រាយធំជាដើម ដែលករណីនេះ លោកបារម្ភថា ២ឆ្នាំទៀត ត្រីនៅតំបន់បឹងទន្លេសាបអាចនឹងត្រូវផុតពូជ បើគ្មានវិធានការទប់ស្កាត់បន្ទាន់នោះទេ។
ក្នុងបទសម្ភាសន៍ថ្មីមួយទៀតដែលផ្សាយលើហ្វេសប៊ុករបស់លោក កាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែមីនានេះ លោកបណ្ឌិត សុខ ទូច មានប្រសាសន៍ថា អ្នកប្រព្រឹត្តបទល្មើសនេសាទនៅតំបន់បឹងទន្លេសាប មានទាំងពលរដ្ឋវៀតណាម និងពលរដ្ឋខ្មែរ។ លោកថា អភិបាលខេត្តជាប់បឹងទន្លេសាបត្រូវតែពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ និងទប់ស្កាត់បទល្មើសក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរបស់ខ្លួនឱ្យខានតែបាន ព្រោះថា អភិបាលខេត្តមានសិទ្ធិអំណាចធំក្នុងការធ្វើកិច្ចការងារនេះ។
លោកបន្ថែមថា៖ «យើងបានដឹងទាំងអស់គ្នាហើយថា កាលពីមុន អំណាចបានផ្ដល់វិមជ្ឈការទៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ អ៊ីចឹងខេត្តមានអំណាចធំណាស់។ ខ្ញុំចង់ឃើញលោកអភិបាលខេត្តនៅជាប់បឹងទន្លេសាប បើធ្វើរឿងហ្នឹងមិនកើតទេ សុំលាលែងទៅ មិនត្រូវដូរពីខេត្តមួយទៅខេត្តមួយអ៊ីចឹងទេ អត់ចេះខ្មាសអៀនសោះ»។
លោកបណ្ឌិត សុខ ទូច បានដាក់ជាអនុសាសន៍ថា ដើម្បីទប់ស្កាត់បទល្មើស និងរក្សាធនធានមច្ឆជាតិនៅបឹងទន្លេសាបឱ្យនៅគង់វង្សយូរអង្វែង អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ ជាពិសេសអាជ្ញាធរនីមួយៗ ត្រូវពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ ដោយហាមដាច់ខាតចំពោះការនេសាទនៅរដូវត្រីពង ត្រូវកំណត់ប្រវែងរបាំងស្បៃមុងឱ្យខ្លី ហាមប្រើប្រាស់ឧបករណ៍ឆក់ និងផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារទៅលើជនល្មើសឱ្យខានតែបាន ហើយអាជ្ញាធរខេត្តត្រូវពន្យល់ប្រជាពលរដ្ឋអំពីផលប៉ះពាល់នៃការបាត់បង់ធនធានមច្ឆជាតិ។
អភិបាលខេត្តកំពង់ឆ្នាំង លោក ស៊ុន សុវណ្ណារិទ្ធិ មានប្រសាសន៍នៅថ្ងៃចន្ទនេះថា អាជ្ញាធរខេត្តកំពុងធ្វើកិច្ចការងារនេះ ដោយលោកបានឱ្យមន្ត្រីក្រោមឱវាទចុះបង្ក្រាបនិងទប់ស្កាត់បទល្មើសនេសាទក្នុងតំបន់បឹងទន្លេសាប ស្ថិតនៅភូមិសាស្ត្រខេត្ត យ៉ាងសកម្ម។
អភិបាលខេត្តរូបនេះបន្តថា ជំហានដំបូងនេះ អាជ្ញាធរប្រកាសឱ្យប្រជានេសាទទាំងអស់ត្រូវបង្ហាញខ្លួន និងប្រគល់ឧបករណ៍ឆក់បែបទំទើបទាំងអស់ទៅមន្ត្រីជំនាញ ហើយបន្តតាមដាននិងបង្ក្រាបបទល្មើសទៀត។ លោកថា រហូតមកដល់ថ្ងៃចន្ទនេះ ប្រជានេសាទចំនួន៣ស្រុក បានសហការនិងប្រគល់ឧបករណ៍ឆក់ចំនួន៣០៨គ្រឿងមកដល់មន្ត្រីជំនាញ។
លោកបន្ថែមថា៖ «ជាវិធានការដំបូងនេះ យើងបានប្រកាសឱ្យបងប្អូនគាត់ប្រគល់ឧបករណ៍ឆក់បែបត្រជាក់ហ្នឹង ហើយគាត់បានសហការជាមួយយើង ហើយបានប្រគល់ប្រដាប់ឆក់ហ្នឹងឱ្យយើងបាន៣០៨គ្រឿង។ ហើយមន្ត្រីជំនាញយើងនឹងបន្តប្រមាញ់ តាមដាន និងបន្តបង្ក្រាបទៀត ហើយយើងប្រជុំគណៈបញ្ជាក់ការឯកភាពជុំវិញរឿងនេះផងដែរ»។
អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋបាលខេត្តសៀមរាប លោក លី សំរិទ្ធ បានអះអាងថា មិនមានបទល្មើសទ្រង់ទ្រាយធំនៅបឹងទន្លេសាបក្នុងភូមិសាស្ត្រខេត្តនេះទេ គឺមានតែទ្រង់ទ្រាយតូចៗប៉ុណ្ណោះ។ តែយ៉ាងណា លោកថា អាជ្ញាធរខេត្តបានអនុវត្តនិងបង្ក្រាបបទល្មើសនៅតំបន់នេះតាំងពីយូរហើយ ព្រមទាំងចុះបង្ក្រាបជារឿយៗផងដែរ ប៉ុន្តែបទល្មើសនេះនៅតែកើតមាន ដោយបង្ក្រាបមិនចេះអស់ឡើយ។
អ្នកនាំពាក្យរូបនេះបន្តថា អ្វីដែលពិបាកក្នុងការបង្ក្រាបបទល្មើសនេសាទនោះ គឺជនល្មើសភាគច្រើនជាពលរដ្ឋក្រីក្ររស់នៅលើទឹក និងគ្មានមុខរបរអ្វីផ្សេងក្រៅពីនេសាទនេះ ខណៈជនល្មើសមានមធ្យោបាយទំនើបជាងសមត្ថកិច្ច ហើយជនល្មើសទាំងនោះមកពីតំបន់ផ្សេងៗ។
យ៉ាងណា លោកថា អាជ្ញាធរខេត្តសៀមរាបបានដាក់ចេញផែនការទប់ស្កាត់បទល្មើសនេះជាថ្មីទៀត និងកំពុងរៀបចំគម្រោងបើកវគ្គបណ្ដុះបណ្ដាលដល់ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅលើទឹក ឱ្យមានមុខរបរអ្វីផ្សេងក្រៅពីនេសាទ ដែលលោកថា បញ្ហានេះត្រូវប្រើរយៈពេលយូរឆ្នាំទៀតទើបអាចសម្រេចបាន។
លោកបន្ថែមថា៖ «ចុះបង្ក្រាបរាល់តែថ្ងៃ ចាប់បានរាល់តែថ្ងៃ ប៉ុន្តែវាមិនអាចធ្វើអស់។ ចុះទៅថ្ងៃណាក៏ឃើញដែរ ពេលខ្លះចុះទៅតាំងយប់ នៅតែឃើញទៀត។ កាប់ចោលទៅ រុះយកមក ប៉ុន្តែគាត់ [ជនល្មើស] នៅតែធ្វើអ៊ីចឹងទៀត។ ឥលូវយើងកំពុងពិចារណាបង្វែរឱ្យពួកគាត់មានមុខរបរផ្សេងដែលអាចពឹងផ្អែករស់នៅបាន។ ពួកគាត់នៅលើទឹកភាគច្រើន ក្រៅពីរបរនេសាទ គាត់មិនចេះធ្វើរបរអ្វីផ្សេងទេ»។
អភិបាលខេត្តពោធិ៍សាត់ លោក ជាវ តាយ ប្រាប់ថា ជាប់រវល់ប្រជុំ មិនអាចនិយាយបាន ខណៈអភិបាលខេត្តផ្សេងទៀត មិនអាចទាក់ទងបាន។
ប្រធានកម្មវិធីផ្នែកស្រាវជ្រាវ និងតស៊ូមតិនៃសមាគមបណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា លោក ហេង គឹមហុង មានប្រសាសន៍ថា បទល្មើលនេសាទនៅបឹងទន្លេសាបអាចកើតមានទៅបាន អាចមានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងអំពើពុករលួយជាប្រព័ន្ធ រវាងអាជ្ញាធរក្នុងដែនសមត្ថកិច្ច និងជនល្មើស។ មួយទៀតនោះ លោកថា អាចមកពីភាពអសកម្មនិងកម្សោយនៃការអនុវត្តច្បាប់របស់មន្ត្រីជំនាញ។
មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលរូបនេះស្នើដល់រដ្ឋាភិបាលពិនិត្យឡើងវិញទៅលើការធ្វើការងារ និងការអនុវត្តច្បាប់របស់មន្ត្រីថ្នាក់ក្រោមដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធ និងទទួលខុសត្រូវចំពោះធនធានជលផលនៅបឹងទន្លេសាបនេះ ព្រមទាំងត្រូវហ៊ានវះកាត់មន្ត្រីពុករលួយ ឬរុះរើប្រព័ន្ធពុករលួយនេះចេញ។
លោកបន្ថែមថា៖ «នេះជារឿងសំខាន់ណាស់ ប្រសិនបើមន្ត្រីទាំងអស់ហ្នឹងមានគ្រប់គ្រាន់ហើយ ឬក៏មានជាប់ពាក់ព័ន្ធជាមួយអំពើពុករលួយ ឬក៏មិនយកចិត្តទុកដាក់នៅក្នុងការបំពេញមុខងាររបស់ខ្លួន ក្រសួងកសិកម្ម ជាពិសេសរដ្ឋាភិបាល គួរតែធ្វើការចង្អុលបង្ហាញឱ្យមានការធ្វើកំណែទម្រង់ឡើងវិញ»។
កាលពីថ្ងៃទី២៩ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១១ រដ្ឋាភិបាលបានចេញអនុក្រឹត្យមួយស្ដីពី «ការកំណត់ដែនព្រៃលិចទឹកប្រមាណ៦៥ម៉ឺនហិកតា» ស្ថិតក្នុងខេត្តចំនួន៦ជុំវិញបឹងទន្លេសាប រួមមាន ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ពោធិ៍សាត់ បាត់ដំបង បន្ទាយមានជ័យ សៀមរាប និងកំពង់ធំ។
អាជ្ញាធរខេត្តកំពង់ឆ្នាំង កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែមីនានេះ បានបញ្ជូនជនជាតិវៀតណាមម្នាក់ទៅតុលាការ ខណៈអាជ្ញាធរខេត្តពោធិ៍សាត់បានបញ្ជូនជនជាតិវៀតណាម៨នាក់ទៅតុលាការ កាលពីថ្ងៃទី១១ ខែមីនានេះ ក្រោយពីជនជាតិវៀតណាមទាំងនោះនេសាទដោយខុសច្បាប់នៅបឹងទន្លេសាប។
មាត្រា៩៨ នៃច្បាប់ស្ដីពីជលផល ចែងថា ជនទាំងឡាយណាដែលបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសដោយប្រើឧបករណ៍ឆក់ និងស្បៃមុងគ្រប់ប្រភេទខុសពីច្បាប់កំណត់ ត្រូវផ្ដទ្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី៣ទៅ៥ឆ្នាំ ខណៈមាត្រា១០១ នៃច្បាប់នេះបានកំណត់ថា អ្នកដែលបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសដោយប្រើមងឬអួនគ្រប់ប្រភេទដែលមានក្រឡាតូចជាង១សង់ទីម៉ែត្រ ក្នុងដែនទឹកសាប ត្រូវផ្ដទ្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី១ខែទៅ១ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី១លានរៀលទៅ៥លានរៀល។
ចំណែកមាត្រា១០២នៃច្បាប់ដដែលនេះ ចែងថា ប្រសិនបើសកម្មភាពបទល្មើសនោះប្រព្រឹត្តឡើងដោយមន្ត្រីអាជ្ញាធរដែនដី មន្ត្រីនគរបាល និងមន្ត្រីអាជ្ញាធរផ្សេងទៀត ដោយបានអន្តរាគមន៍ដោយផ្ទាល់ឬប្រយោល ត្រូវផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី១ឆ្នាំទៅ៣ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់៥លានរៀលទៅ៥០លានរៀល៕
