កសិករមួយចំនួននៅស្រុកកោះធំ ខេត្តកណ្តាល លក់ដីស្រែ និងដីចម្ការជាបន្តបន្ទាប់ទាំងមិនដឹងថា ចាប់យកមុខរបរអ្វីឱ្យពិតប្រាកដនៅថ្ងៃអនាគតនោះឡើយ។ មូលហេតុនៃការលក់ដីនេះ កសិករអះអាងថា ដោយសារធ្វើកសិកម្មមិនចំនេញ ចំណាយដើមទុនច្រើនហើយបានផលវិញ មិនមានទីផ្សារច្បាស់លាស់។
អ្នកស្រី សុខ ពៅ ជាកសិករម្នាក់នៅស្រុកកោះធំ ឱ្យដឹងថា កន្លងមក គាត់ធ្វើស្រែជាង១០ហិកតា ជាដីផ្ទាល់ខ្លួនផង និងដីជួលគេផង។ តែយ៉ាងអ្នកស្រីថា ឆ្នាំនេះគាត់ធ្វើតែលើដីខ្លួនឯងប្រមាណ២ហិកតាវិញ ព្រោះកន្លងមកធ្វើស្រែខាត លង់ខ្លួនជំពាក់បំណុល។
អ្នកស្រី សុខ ពៅ និយាយថា៖ «ខ្ញុំធ្វើដីខ្លួនឯងឆ្នាំនេះ អត់ជួលគេទេ ជួលគេអត់ចំនេញ ហើយឈ្មួលថ្លៃណាស់បានអីហូប គ្រាន់តែឱ្យគេអត់គ្រាន់ផង។ ឱ្យគេអត់គ្រាន់ផង ប្រជាជនយើងងាប់ហើយមួយជាន់នេះ»។
ស្ត្រីវ័យជាង៤០ឆ្នាំរូបនេះ បញ្ជាក់ថា មិនថារូបគាត់និងអ្នកភូមិទៀតទេ គឺជួបការលំបាកខ្លាំងដោយសារកសិករមិនមានចំណូលពិតប្រាកដ ហើយមិនមានរបរអ្វីផ្សេងដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិត។ អ្នកស្រីថា រូបគាត់លក់ដីអស់ ៣ហិតតាហើយនៅឆ្នាំនេះ ដើម្បីបង់សងធនាគារ ដោយសារតែខាតបង់លើការធ្វើស្រែនៅពេលកន្លងមក។
អ្នកស្រី សុខ ពៅ និយាយបន្តថា៖ «ខ្ញុំលក់ដីអស់៣ហិកតាហើយ។ ខ្ញុំលក់យកលុយបង់រដ្ឋ យើងធ្វើស្រែយើងជំពាក់គេ ហើយពេលបានផលមកសងគេអត់រួច»។
អ្នកស្រី សុខ ពៅ បន្ថែមថា បញ្ហាធ្វើកសិកម្មខាតបង់ហើយលក់ដីសងធនាគារ ឬភាសាអ្នកភូមិហៅថា លក់ដីសងរដ្ឋនេះ មិនមែនមានតែរូបគាត់នោះទេ គឺអ្នកក្នុងភូមិផ្សេងៗទៀតក៏ជួបបញ្ហាបែបនេះដែរ។
អ្នកស្រីថា៖ «ស្រុកនេះ លក់ដីសងរដ្ឋចង់អស់ហើយ គ្រប់គ្នាហ្នឹង! ទូទៅខាតចឹងដូចតែគ្នា»។
កោះធំ គឺជាស្រុកមួយស្ថិតនៅចម្ងាយប្រមាណ ៦០គីឡូម៉ែត្រ ពីរាជធានីភ្នំពេញ បើធ្វើដំណើរតាមផ្លូវជាតិលេខ២១។ ស្រុកនេះជាប់ទន្លេបាសាក់ និងហ៊ំព័ទ្ធដោយផ្ទៃបឹង ជាភូមិសាស្ត្រមានទឹកគ្រប់គ្រាន់ និងដីមានជីជាតិក្នុងការធ្វើកសិកម្ម ប៉ុន្តែកសិករបែរជាលក់ដីទៅវិញ។
ប្រជាកសិករនៅស្រុកកោះធំម្នាក់ទៀត អ្នកស្រី សែម សុភា បញ្ជាក់ថា ដីរបស់គាត់អាចធ្វើស្រែបានជាង ២០០ប៉ាវ ប៉ុន្តែគាត់ឈប់ធ្វើ៥ឆ្នាំហើយ ដោយជួលដីឱ្យអ្នកដទៃធ្វើ។ អ្នកស្រីបន្តថា មូលហេតុនៃការឈប់ធ្វើស្រែនេះ ដោយសារតែបញ្ហាថ្លៃដើមខ្ពស់ ហើយពេលបានផលវិញលក់បានថោក ឬតម្លៃមិនពិតប្រាកដ។
អ្នកស្រី សែម សុភា និយាយថា៖ «ជីពីមុន១ប៉ាវ ៧ម៉ឺនរៀល ឥឡូវ១ប៉ាវ១៧ម៉ឺនរៀល អូនឯងគិតទៅឡើងគុណជាង២ដងជាងហើយ។ ហើយសាំង១កាន(៣០លីត្រ) ជាង១២ម៉ឺនហើយ ចំណែកស្រូវ១តៅ(១២គីឡូ)តែ១ម៉ឺន៥រយរៀលទេ»។
ស្ត្រីវ័យជិត៥០ឆ្នាំរូបនេះ បញ្ជាក់ថា ដីស្រែរបស់គាត់ ក៏មានអ្នកទាក់ទងទិញជាបន្តបន្ទាប់ដែរ គឺឈ្មួញឱ្យតម្លៃ១ហិកតា ៣ម៉ឺនដុល្លារ ប៉ុន្តែគាត់មិនទាន់សម្រេចលក់ទេ គឺស្ថិតនៅក្នុងការពិចារណានៅឡើយ ព្រោះមិនទាន់ដឹងថា ត្រូវរកមុខរបរអ្វីឱ្យច្បាស់លាស់នៅថ្ងៃអនាគតក្រោយពីលក់ដីនេះនៅឡើយ។
អ្នកស្រីសង្កេតឃើញដែរថា អ្នកលក់ដីអស់មួយចំនួន នៅមិនមានរបរអ្វីទៅថ្ងៃអនាគតនៅឡើយ ហើយពួកគេកំពុងជួបការលំបាក ព្រោះតែត្រូវស៊ីឈ្មួលគេប្រចាំថ្ងៃ ដូចជា ទៅលើកដាក់ឥវ៉ាន់នៅព្រំដែនជាមួយវៀតណាម ធ្វើជាងសំណង់ ឬធ្វើការងាររោងចក្រជាដើម ដែលធ្វើឱ្យពួកគេមានចំណូលមិនទៀងទាត់។
អ្នកស្រី សែម សុភា ថ្លែងថា៖ «អ្នកខ្លះពឹងកូនធ្វើការងាររោងចក្រ ហើយឥឡូវរោងចក្រអត់ការងារធ្វើទៀត។ ចឹងការងារដូចពេលខ្លះធ្វើពេលព្រឹក រសៀលអត់ការងារឈប់ចឹងទៅ។ ប្រាក់ខែបាន ៥០ទៅ៦០ ឬទៅ១០០ដុល្លារចឹងទៅយកមកដោះស្រាយក្នុងគ្រួសារមិនគ្រប់ទេ»។
ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងស្រុកកោះធំ រស់នៅក្បែរមាត់ទន្លេ ដែលមានចម្ងាយប្រមាណ១ ទៅ២គីឡូម៉ែត្រពីទន្លេ ជាប្រភេទដីភូមិ និងដីចម្ការ។ ដីចម្ការ មានដាំល្មុត ស្វាយ ចេក សណ្តែក ដំឡូង និងបន្លែផ្សេងទៀត។ ចំណែកផុតពីដីចម្ការ គឺជាដីស្រែដែលមានធ្វើស្រូវ។
បញ្ហាតម្លៃនេះ មិនមែនតែស្រូវទេ ផ្លែឈើហូបផ្លែជាច្រើនមុខទៀត ដូចជា ល្មុត និងស្វាយជាដើម ក៏មានបញ្ហារឿងតម្លៃនេះដែរ។ កសិករអះអាងថា បច្ចុប្បន្ន ពួកគាត់មិនចំណាយលុយក្នុងការមើលថែចម្ការស្វាយទៀតទេ ព្រោះនៅពេលប្រមូលផលមក លក់បានតម្លៃថោកពេក ពោលគឺផ្លែស្វាយលេខ១ លក់បានតែ២០០រៀលក្នុងមួយគីឡូ ខណៈស្វាយលេខ២ឬលេខ៣ បានតម្លៃទាបជាងនេះ ឬពេលខ្លះមិនមានអ្នកទិញទេ។
ក្នុងសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ បានឱ្យដឹងកាលពីថ្ងៃទី១១ ខែមករា ឆ្នាំ២០២២ថា ការប្រមូលផលស្រូវរដូវប្រាំង នឹងចាប់ផ្ដើមពីខែកុម្ភៈ ដល់ខែមេសានេះ ហើយប្រជាកសិករមានការព្រួយបារម្ភចំពោះតម្លៃស្រូវប្រាំង ដែលអាចប្រឈមនឹងការធ្លាក់ចុះតម្លៃ។ ជាមួយគ្នានេះ ក្រសួងថា តម្លៃផលិតកម្ម និងធាតុចូលកសិកម្មមានការកើនឡើង ដូចជា ប្រេងឥន្ធនៈ ជីគីមី និងថ្នាំកសិកម្ម បានហក់ឡើងថ្លៃទ្វេដង ដោយសាររោងចក្រផលិតត្រូវបានកាត់បន្ថយការផលិត និងតម្លៃដឹកជញ្ជូនកើនឡើងខ្ពស់។
ក្រសួងកសិកម្ម បញ្ជាក់ថា ដើម្បីចូលរួមលើកកម្ពស់ផលិតភាពដំណាំស្រូវ ក្រសួងអំពាវនាវទៅស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ដូចជា មន្ទីរកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទខេត្ត ត្រូវបន្តចុះណែនាំប្រជាកសិករ ក៏ដូចជាសហគមន៍កសិកម្ម អំពីបច្ចេកទេសផលិតស្រូវឱ្យទទួលបានទិន្នផលខ្ពស់ តាមរយៈការប្រើប្រាស់ធាតុចូលកសិកម្មឱ្យបានត្រឹមត្រូវតាមបច្ចេកទេស កាត់បន្ថយការចំណាយក្នុងការផលិត និងធានាបានគុណភាពស្រូវស្របតាមស្តង់ដារ។
អ្នកជំនាញផ្នែកកសិកម្មលោក យ៉ង សាំងកុមារ លើកឡើងថា កសិករលក់ដីមានការកើនឡើងគ្រប់កន្លែងមិនថាតែនៅស្រុកកោះធំនេះទេ ដោយសារតែបញ្ហាកសិផលមិនមានទីផ្សារ ហើយតម្លៃដីឡើងថ្លៃ។ ទោះយ៉ាងណា លោកថា ការលក់ដីរបស់កសិករនេះ ដោះស្រាយបានតែមួយរយៈពេលខ្លីតែប៉ុណ្ណោះ ដែលរដ្ឋាភិបាលត្រូវមានវិធានការដោះស្រាយ។
លោក យ៉ង សាំងកុមារ៖ «ដីបានថ្លៃ ចំណូលពីកសិកម្មទាប ចំណាយគ្រួសារនិងបំណុលខ្ពស់។ ចំណូលពីការលក់ដីអាចជួយដល់កសិកររយ:ពេលខ្លី តែសំខាន់បន្ទាប់មកអ្វីជាមុខរបរចិញ្ចឹមជីវិតរបស់គាត់»។
ក្នុងស្ថានភាពនេះ លោក យ៉ង សាំងកុមារ ជំរុញឱ្យមន្ត្រីជំនាញ សិក្សាឱ្យបានច្បាស់ថា ដីតំបន់ណាត្រូវទុកជាដីកសិកម្ម ហើយដីតំបន់ណាដែលត្រូវកែប្រែទៅជាតំបន់ឧស្សាហកម្ម ឬទីក្រុង ដើម្បីងាយស្រួលក្នុងការជួយដល់កសិករ។
អភិបាលស្រុកកោះធំ លោក អេង សុវិចិត្រ ថ្លែងថា វិស័យនានានៅក្នុងស្រុកកោះធំ រីកចម្រើននិងដំណើរការល្អទាំងអស់ សូម្បីតែក្នុងពេលដែលបិទព្រំដែនជាមួយវៀតណាម ក៏ទំនិញចេញចូលធម្មតាដែរ។
លោកថា៖ «កោះធំ ការនាំចេញនាំចូលអីវ៉ាន់ធម្មតា។ ត្បិតតែវៀតណាមបិទមែនប៉ុន្តែគេបិទតែមនុស្សទេ ចំពោះទំនិញឆ្លងកាត់ធម្មតា»។
ជុំវិញការលើកឡើងរបស់កសិករថា ធ្វើកសិកម្មមិនចំនេញ ហើយលក់ដីស្រែនោះ លោកអភិបាលស្រុករូបនេះថា មិនបានដឹងរឿងនេះទេ។
លោក អេង សុវិចិត្រ ថ្លែងថា៖ «អត់បានដឹងផង»។
ត្រឡប់មករកប្រជាកសិករនៅស្រុកកោះធំវិញ អ្នកស្រី សែម សុភា បញ្ជាក់ថា រូបគាត់ក៏មានជំពាក់លុយធនាគារ ហើយក៏ធ្លាប់ពិចារណាចង់លក់ដីដែរ ប៉ុន្តែបារម្ភពីរបរទៅថ្ងៃអនាគត ខណៈកូនៗបានឃាត់កុំទាន់ឱ្យលក់ ដូច្នេះអ្នកស្រីក៏ប្រឹងប្រែងដាំបន្លែផ្សេងៗ គ្រាន់នឹងបានចំណូលចិញ្ចឹមជីវិត និងសងធនាគារប្រចាំខែ។ អ្នកស្រីបន្តថា របរកសិកម្មរបស់អ្នកភូមិទៅមុខលែងរួចហើយ ខណៈមន្ត្រីពាក់ព័ន្ធក៏មិនបានចេញមុខអន្តរាគមន៍អីជួយដែរ។
អ្នកស្រី សែម សុភា និយាយថា៖ «និយាយទៅចេះតែប៉ះពាល់អ្នកធំ គេថា យើងបន្ទោស ហើយបើមិនបន្ទោសម៉េច បើគាត់ជាម៉ែឪយើង ហើយគាត់ធ្វើមើលអត់ឃើញផងហ្នឹង!»។
អ្នកស្រី សុខ ពៅ ក៏លើកឡើងប្រហាក់ប្រហែលអ្នកស្រី សែម ភា ដែរថា បញ្ហារបស់ពួកគាត់នេះមិនដែលមានមន្ត្រីជួយដោះស្រាយទេ។
អ្នកស្រីថា៖ «គេមិនដោះស្រាយឱ្យយើងទេ ចង់ងាប់ម៉េចក៏មិនដោះស្រាយឱ្យយើងដែរ។ បានប្រាក់ខែស៊ីរៀងខ្លួនហើយគេម៉េចគិតប្រជាជន»។
អ្នកស្រី សែម សុភា ថ្លែងថា ទៅថ្ងៃអនាគតមិនអាចពឹងលើការធ្វើស្រែ ឬដាំដំណាំទៀតបានទេ ខណៈបច្ចុប្បន្នកសិករជាប់បំណុលស្ទើរគ្រប់គ្នាមិនដឹងត្រូវរកមធ្យោបាយចេញច្រកណាទេ។
អ្នកស្រីថា៖ «ប្រជាជនយើងខ្ញុំ មើលឃើញចូល៩០ភាគរយហើយ ដែលវេទនាប្លង់ចូលធនាគារទាំងអស់។ យើងមិនថា ១០០ភាគរយទេ ទុក១០ភាគរយទៅក្រែងថា គេអ្នកមានក្រែងគេគ្រាន់បើ ប៉ុន្តែខ្ញុំមើលទៅស្ទើរទាំងអស់តែម្តង»៕
