ពលរដ្ឋ និងសិស្សនិស្សិតមួយចំនួននៅក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ មានក្តីព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងពីផលប៉ះពាល់ដោយផ្ទាល់និងប្រយោល ទាក់ទងនឹងព័ត៌មានមិនពិតស្តីពីជំងឺកូវីដ-១៩ នៅកម្ពុជា។
គ្រូបង្រៀនភាសាអង់គ្លេសនៅសាលាឯកជនមួយនៅរាជធានីភ្នំពេញ កញ្ញា ថាន់ថាញ់ញ៉ា រត្ន័ យល់ឃើញថា ព័ត៌មានក្លែងក្លាយទាក់ទងទៅនឹងជំងឺកូវីដ-១៩ មានច្រើននៅលើបណ្ដាញសង្គម។ ជាក់ស្ដែងនៅលើទំព័រហ្វេសប៊ុក (Facebook) មួយចំនួនបានបង្ហោះសារអំពីការលក់ថ្នាំបំបាត់ជំងឺកូវីដ-១៩ ជាដើម។
កញ្ញាបញ្ជាក់ថា៖ «ចំពោះការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានក្លែងក្លាយទាក់ទងនឹងជំងឺកូវីដ-១៩ នឹងនាំឲ្យប្រជាជនទូទៅមានការភ័ន្តច្រឡំ នឹងត្រូវបានជនមិនស្គាល់មុខមួយចំនួនបោកប្រាស់ក្នុងការទិញលក់ថ្នាំដើម្បីព្យាបាលជំងឺកូវីដ-១៩។ ការបំភ្លៃព័ត៌មានមិនពិតនេះ ក៏នាំឲ្យពលរដ្ឋបាត់បង់ទំនុកចិត្តទៅលើក្រសួងសុខាភិបាល ព្រោះពួកគេគិតថា ក្រសួងមិនអាចជួយសម្រាលភាពភ័យខ្លាចរបស់ពួកគេបាន»។
ប្រភពដដែលបន្តទៀតថា ដូច្នេះហើយដើម្បីទប់ស្កាត់នូវការទទួលព័ត៌មានក្លែងក្លាយទាំងអស់នេះ ប្រជាជនទូទៅត្រូវស្វែងរកព័ត៌មានពីបណ្ដាស្ថាប័ន និងក្រសួងពាក់ព័ន្ធ ដូចជា ក្រសួងសុខាភិបាល ក្រសួងព័ត៌មាន ឬទទួលព័ត៌មានពីវេជ្ជបណ្ឌិតដែលមានក្របខណ្ឌច្បាស់លាស់។
កញ្ញាបានបន្ថែមទៀតថា៖ «គ្រប់គ្នាទាំងអស់ត្រូវជូនដំណឹងទៅឲ្យក្រសួងនិងរាជរដ្ឋាភិបាលចាត់វិធានការលើម្ចាស់គណនី (account) ដែលផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានមិនពិតទាក់ទងជាមួយកូវីដ-១៩។ បន្ថែមពីនោះរាជរដ្ឋាភិបាល និងប្រជាពលរដ្ឋទូទៅត្រូវរួមសហការគ្នាដើម្បីទទួលបាននូវការអប់រំចំណេះដឹង និងការការពារពីជំងឺកូវីដ-១៩ ឱ្យបានច្បាស់លាស់»។
ចំណែកព្រះតេជគុណ យិន ឧត្តម សមណនិស្សិតនៅសាកលវិទ្យាល័យបញ្ញាសាស្ត្រកម្ពុជាឆ្នាំទី៣ ផ្នែកទំនាក់ទំនងធុរកិច្ច និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ យល់ឃើញថា ព័ត៌មានក្លែងក្លាយ ក៏ជាហេតុចម្បងធ្វើឱ្យសង្គមមួយមានភាពចលាចល ពលរដ្ឋនីមួយៗមានការភ័យខ្លាច តក់ស្លុត ក្នុងការរស់នៅ និងទំនាក់ទំនងរវាងគ្នានឹងគ្នាផងដែរ។ ព្រះអង្គជំរុញឱ្យពលរដ្ឋ និងក្រសួងស្ថាប័ននានាចូលរួមទប់ស្កាត់ទាំងអស់គ្នា។
ព្រះអង្គមានសង្ឃដីកាថា៖ «ក្នុងនាមយើងជាប្រជាពលរដ្ឋនីមួយៗ ត្រូវដឹងច្បាស់អំពីប្រភពព័ត៌មាន អំពីទន្នន័យជាក់លាក់ ដែលចេញពីក្រសួងសុខាភិបាល ពីនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងក្រសួងពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត»។
ដោយឡែកពលរដ្ឋម្នាក់ទៀត លោក ឈីម វណ្ណៈ រស់នៅភូមិអរិយក្សត្រ ឃុំអរិយក្សត្រ ស្រុកល្វាឯម ខេត្តកណ្តាល បានផ្តល់បទសម្ភាសន៍ឱ្យវីអូឌី (VOD)ថា ព័ត៌មានក្លែងក្លាយមានការផ្សព្វផ្សាយលឿន និងឆាប់ទទួលចំណាប់អារម្មណ៍ពីមហាជន ដោយសារអ្នកចែករំលែក (Share) មិនបានត្រួតពិនិត្យកាលបរិច្ឆេទច្បាស់លាស់ និងប្រភពត្រឹមត្រូវ ហើយផ្សារភ្ជាប់នឹងពលរដ្ឋមិនមានចំណោះដឹងអំពីការប្រើបាស់បច្ចេកវិទ្យាផង ជាហេតុបង្កឱ្យមានបញ្ហាក្នុងសង្គម។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ពេលមនុស្សឃើញ (ព័ត៌មាន) ភ្លាមមិនបានពិនិត្យកាលបរិច្ឆេទណាមួយត្រឹមត្រូវអីចឹងទៅ!។ ចេះតែ(Share) ពីមួយទៅមួយ ធ្វើឱ្យបុគ្គលម្នាក់ទៀត មិនបានពិនិត្យដែរ ក៏យកព័ត៌មានហ្នឹង ធ្វើដូចជាព័ត៌មានការពិតអីចឹង ក៏ (Share) តទៀត ជាហេតុធ្វើឱ្យពលរដ្ឋមានការភិតភ័យ»។
លោកបន្តថា លោកក៏ធ្លាប់ទទួលការភិតភ័យដោយឃើញព័ត៌មានក្លែងក្លាយនេះផងដែរ ដូច្នេះលោកជំរុញឱ្យពលរដ្ឋមានការប្រុងប្រយ័ត្ន និងពិនិត្យឱ្យច្បាល់លាស់មុននឹងចែករំលែក(Share) ឬជឿទៅលើព័ត៌មានណាមួយ។
លោកបន្ថែមថា៖ «កាលណាយើងទប់ស្កាត់បានខ្លួនឯងមួយ វាអាចទប់ស្កាត់ទៅលើអ្នកដទៃមួយទៀតបាន»។
យោងតាមក្រសួងព័ត៌មានបានពន្យល់ថា ព័ត៌មានក្លែងក្លាយ ឬ ភាសាអង់គ្លេសថា (Fake News) គឺជាព័ត៌មានដែលមិនមានភាពត្រឹមត្រូវ ឬខ្វះប្រភពច្បាស់លាស់ ដោយសារអ្នកសរសេរមានគោលបំណងបំភ័ន្តមតិសាធារណៈ។
ដោយឡែកកាលពីថ្មីៗនេះ មានដំណឹងចចាមអារ៉ាម ក្នុងបណ្ដាញទំនាក់ទំនងសង្គម ថាការចាក់វ៉ាក់សាំងច្រើនដូសអាចនាំឱ្យកើតជំងឺមហារីក។ ជាហេតុធ្វើឱ្យអ្នកនាំពាក្យក្រសួងសុខាភិបាល លោកស្រី ឱ វណ្ណឌីន កាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែមីនា ចេញមុខបដិសេធនូវដំណឹងចចាមអារ៉ាមនេះ។
លោកស្រីថា៖ «ក្រសួងបានច្រានចោលទាំងស្រុងនូវព័ត៌មានដែលថា ការចាក់វ៉ាក់សាំងបង្ការជំងឺកូវីដ-១៩ នាំឱ្យកើតជំងឺមហារីក»។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មានលោក មាស សុភ័ណ្ឌ បានទទួលស្គាល់ថា ពលរដ្ឋ គឺជាកត្តាសំខាន់ដែលរួមចំណែកក្នុងការទប់ស្កាត់ការរីកសាយភាយព័ត៌មានក្លែងក្លាយក្នុងកំឡុងពេលសង្គមកម្ពុជាកំពុងប្រយុទ្ធនឹងជំងឺកូវីដ-១៩។ លោកបន្តថា ពលរដ្ឋគ្រប់រូបជាពិសេស អ្នកប្រើប្រាស់បណ្ដាញសង្គម ត្រូវពង្រឹងចំណេះដឹងផ្នែកឌីជីថលឲ្យខ្លាំង នោះទើបអាចរួមគ្នាបន្សាបឥទ្ធិពលព័ត៌មានប្រឌិតបាន។
លោកថា៖ «ចឹងហើយបើយើងយល់ដឹងស៊ីជម្រៅពាក់ព័ន្ធនឹងការប្រើប្រាស់បណ្ដាញសង្គមនេះ វាក៏ជាផ្នែកនៅក្នុងការចូលរួមកាត់បន្ថយ ឬលុបបំបាត់ព័ត៌មានក្លែងក្លាយ ឬព័ត៌មានប្រឌិតនៅក្នុងស្គមរបស់យើង»។
លោកសង្កត់ធ្ងន់ថា ភាគច្រើនអ្នកប្រើប្រាស់បណ្ដាញសង្គម គឺជាយុវជន ដូច្នេះអ្នកដែលរងគ្រោះក៏អាចជាយុវជនដែរ។ ដូច្នេះពលរដ្ឋគ្រប់រូបជាពិសេសយុវជនត្រូវប្រើប្រាស់ដោយទំនួលខុសត្រូវខ្ពស់ ពិនិត្យពិចារណា មើលប្រភពព័ត៌មាន ស្ថាប័នព័ត៌មានឲ្យច្បាស់លាស់ ជៀសវាងក្លាយជាភ្នាក់ងារបំពុលសង្គមដោយពុំដឹងខ្លួន៕
អត្ថបទដោយ ម៉ា វិឆាយ និង ពក ពន្លឺ៖
