ក្រុមអ្នកជំនាញផ្នែកគោលនយោបាយដែលមានជំហរឯករាជ្យមួយចំនួនមើលឃើញថា ជំនួបទ្វេភាគីជាមួយបណ្ដាទូតលោកខាងលិច ទំនងជាមិនអាចជួយអ្វីបានច្រើនអំពីភាពជាប់គាំងផ្នែកនយោបាយរបស់មេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងបានទេ ខណៈសំណុំរឿងដែលកំពុងក្ដីក្ដាំគ្នានៅក្នុងតុលាការនេះកំពុងស្ថិតនៅក្នុងភាពចម្រូងចម្រាស។
ទំព័រហ្វេសប៊ុកផ្លូវការរបស់លោក កឹម សុខា បានផ្សព្វផ្សាយនៅថ្ងៃសុក្រនេះ អំពីជំនួបទ្វេភាគីជាមួយឯកអគ្គរដ្ឋទូតបារាំង កាលពីថ្ងៃទី២១ ខែមេសានេះ នៅឯស្ថានទូតបារាំងប្រចាំកម្ពុជា។ តាមរយៈជំនួបនេះ លោក កឹម សុខា បានប្រាប់ដោយត្រង់អំពីស្ថានការណ៍នយោបាយ បញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស ភាពគាប់គាំង និងដំណើរការក្ដីរបស់លោកដ៏យូរនៅតុលាការ។
បើទោះបែបណា សម្រាប់ក្រុមអ្នកជំនាញផ្នែកគោលនយោបាយមើលឃើញថា ជំនួបបែបការទូតជាមួយបណ្ដាប្រទេសបស្ចិមលោករបស់មេដឹកនាំបក្សប្រឆាំង ទាំងពេលមុន និងថ្មីៗនេះ ហាក់មិនអាចជួយស្រាយចំណងអ្វីបានច្រើនទេ ចំពោះវិបត្តិនយោបាយសម្រាប់កម្ពុជានៅពេលនេះ។
សាស្រ្តាចារ្យផ្នែកវិទ្យាសាស្រ្តនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា ចាត់ទុកជំនួបរវាងលោក កឹម សុខា និងតំណាងស្ថានទូតបារាំងលើកនេះ មិនខុសពីជំនួបជាមួយបណ្ដាតំណាងទូតលោកខាងលិចផ្សេងទៀតប៉ុន្មាននោះទេ។
លោកមើលឃើញថា លទ្ធផលជាផ្លែផ្កាសម្រាប់ជាដំណោះស្រាយនយោបាយដែលអាចនឹងឈានទៅបើកផ្លូវឱ្យលោក កឹម សុខា ហក់ចូលក្នុងឆាកនយោបាយជាថ្មីទៀតនោះ វាមិនងាយទេ។ ប៉ុន្តែយ៉ាងណា ការបង្ហាញវត្តមានជាញឹកញាប់របស់បស្ចិមលោកនេះ អ្នកជំនាញផ្នែកគោលនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា ចាត់ទុកថា វាបានឆ្លុះបញ្ចាំងឱ្យឃើញពីការគាំទ្ររបស់ប្រទេសប្រកាន់គោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យនៅបន្តគាំទ្រចំពោះអ្វីដែលមេបក្សប្រឆាំងរូបនេះធ្វើក្នុងផ្លូវត្រូវ។
លោកបន្តថា៖ «ក្នុងន័យមួយ គឺថានៅរក្សា នៅគាំទ្រប្រជាធិបតេយ្យ។ ជាជំហរមួយដែលគេផ្ដល់តម្លៃថា លោក កឹម សុខា មិនទាន់មានបទចោទ ឬការចោទប្រកាន់ណាមួយដែលប្រព្រឹត្តខុសទៅនឹងគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យណាមួយទេ។ នេះដែលយើងមើលឃើញពីការគាំទ្ររបស់លោកខាងលិច។ ហើយក៏ជាស្មារតីមួយជាការដាស់តឿនទៅអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចរបស់រដ្ឋាភិបាលហ្នឹង ឱ្យងាកមកដោះស្រាយបញ្ហាហ្នឹង ពីព្រោះលោកខាងលិចនៅតែបន្តគាំទ្រនិងចាប់អារម្មណ៍»។
គេសង្កេតឃើញថា នៅក្រោយគណបក្សប្រឆាំងដ៏ធំត្រូវបានតុលាការកំពូលរំលាយកាលពីឆ្នាំ២០១៧ និងជាបន្តបន្ទាប់ទៀត អង្គការ និងស្ថាប័នសារព័ត៌មានមួយចំនួនត្រូវបិទទ្វារហើយដកខ្លួនចេញពីកម្ពុជា សម្ពាធពីសហគមន៍អន្តរជាតិបានបន្តធ្លាក់ចុះជាហូរហែ។
មិនយូរប៉ុន្មាន គណៈកម្មការអឺរ៉ុបបានសម្រេចចិត្តក្នុងការដកការលើកលែងពន្ធតាមប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ២០ភាគរយ ពីកម្ពុជា។ តែទីបំផុតទៅ រដ្ឋាភិបាលនៅតែប្រកាន់គោលការណ៍មិនចរចាដើម្បីរក្សាប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនេះ បើទោះជាគណៈកម្មការអឺរ៉ុបប្ដេជ្ញាថា ខ្លួននឹងនៅចាំបើកទ្វារចំហសម្រាប់កម្ពុជាជានិច្ច បើរដ្ឋាភិបាលស្ដារប្រជាធិបតេយ្យ ហើយជំរុញឱ្យស្ថានការណ៍បានវិលទៅរកប្រក្រតីភាពឡើងវិញ ដូចនៅមុនឆ្នាំ២០១៧។
បើទោះជាបែបណា អ្នកជំនាញផ្នែកវិទ្យាសាស្រ្តនយោបាយ លោក វណ្ណ ប៊ុនណា បញ្ជាក់ថា តាមរយៈជំនួបចុងក្រោយនេះទៀត ជាមួយឯកអគ្គរដ្ឋទូតបារាំងប្រចាំនៅកម្ពុជា នៅតែមើលឃើញថា វាមិនអាចធ្វើឱ្យមានការប្រែប្រួលទៅដល់ការសម្រេចរបស់ភ្នាក់ងាររដ្ឋទេ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ជំនួបទ្វេភាគីទាំងពេលនេះ និងក្នុងពេលកន្លងទៅ វាគ្រាន់តែជាការឆ្លុះបញ្ចាំងពីសមានចិត្តពីបណ្ដាប្រទេសបស្ចិមលោក ហើយក៏មិនអាចជួយឱ្យដំណើរការក្តីនៅតុលាការមានភាពជឿនលឿននោះដែរ។
លោកបន្តថា៖ «បើយើងគិតពីឥទ្ធិពលនៃជំនួបរបស់បណ្ដាអង្គទូតទាំងអស់ហ្នឹងមកលើរឿងក្ដីរបស់លោក កឹម សុខា ខ្ញុំគិតថា វាមិនមានសញ្ញាណាដែលថា វាជួយបានធំដុំអីទេ។ តែវាគ្រាន់តែថា នេះជាការបង្ហាញតាមបែបសីលធម៌ និងបែបការទូតតែប៉ុណ្ណឹង។ ហើយឥទ្ធិពលទាំងអស់ហ្នឹង វាមិនអាចជះផលវិជ្ជមានឬក៏ធ្ងន់ធ្ងរណាមួយទៅលើការសម្រេចចិត្តរបស់រដ្ឋាភិបាលឬតុលាការទេ»។
លោក កឹម សុខា ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចក្រុងភ្នំពេញចូលចាប់ខ្លួនកាលពីដើមខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៧ នៅគេហដ្ឋានរបស់លោកទាំងយប់ ទាំងដែលនៅមានអភ័យឯកសិទ្ធិភាពនៅឡើយផង។ ក្រោយចាប់ខ្លួន លោកត្រូវបានតុលាការក្រុងភ្នំពេញចោទប្រកាន់ពីបទ «សន្ទិដ្ឋិភាព» ឬត្រូវរ៉ូវជាមួយរដ្ឋបរទេស ចង់ផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាល។ គិតពីថ្ងៃចាប់ខ្លួនមកដល់ពេលនេះ មានរយៈពេល៤ឆ្នាំ ដែលមេបក្សប្រឆាំងដ៏ធំមួយនេះត្រូវបាត់បង់សិទ្ធិ។
នៅក្នុងជំនួបទ្វេភាគីជាមួយតំណាងស្ថានទូតបារាំង កាលពីថ្ងៃទី២១ ខែមេសា ភាគីទាំងពីរបានលើកឡើងដោយត្រង់ៗអំពីបញ្ហានយោបាយ និងសិទ្ធិមនុស្ស។ តាមរយៈសំណេរផ្លូវការរបស់ឯកអគ្គរដ្ឋទូតបារាំង លោក ស្សាក ភែលឡេតិ៍ (Jacques Pellet) លោកបានបង្ហាញការព្រួយបារម្ភ ចំពោះដំណើរការក្ដីដ៏យូរ ដែលកំពុងស្ថិតនៅក្នុងដៃតុលាការសព្វថ្ងៃនេះនៅឡើយ។
ចំណែកប្រធានវិទ្យាស្ថានប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជា លោកបណ្ឌិត ប៉ា ចន្ទរឿន យល់ឃើញថា ជំនួបប្រមុខដឹកនាំបក្សប្រឆាំងជាមួយតំណាងប្រទេសបស្ចិមលោកនេះ នឹងមិនបានជួយស្រាយចំណងនៃការជាប់គាំងផ្នែកនយោបាយទេ។
លោកមើលឃើញថា ភាពរួមរឹតនៃវិបត្តិនយោបាយនេះនឹងបន្តអូសបន្លាយតទៅទៀត ហើយតួអង្គលោក កឹម សុខា នឹងមិនអាចធ្វើអ្វីបានច្រើនដូចនៅមុនឆ្នាំ២០១៧នោះដែរ។ វិបត្តិនយោបាយ ដែលអ្នកជំនាញផ្នែកប្រជាធិបតេយ្យរូបនេះមើលឃើញថា អាចនឹងមានច្រកចេញទៅកើត លុះត្រាតែរដ្ឋាភិបាលបើកចិត្តឱ្យទូលាយ និងងាកមករកគន្លងប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ ទើបអាចមានផ្លូវខ្លះ។
លោកបន្តថា៖ «ជាការពិត រឿងការស្រាយចំណងវិបត្តិនយោបាយនៅកម្ពុជា ក្នុងរឿងគណបក្សសង្រ្គោះជាតិនេះ វាមានអ្នកស្រាយហ្នឹង៣ធំៗ ទី១ គឺរដ្ឋាភិបាល ទី២ មន្រ្តី ឬក៏អ្នកគាំទ្រគណបក្សសង្រ្គោះជាតិហ្នឹងខ្លួនឯង ហើយទី៣ គឺសហគមន៍អន្តរជាតិ»។
សម្រាប់សហមេធាវីការពារសិទ្ធិឱ្យជនត្រូវចោទប្តេជ្ញាថា ខ្លួននឹងរៀបចំលិខិតអញ្ជើញ ក្នុងពេលឆាប់ៗនេះ ទៅក្រុមប្រទេសដែលពាក់ព័ន្ធក្នុងបទចោទឱ្យមកចូលឆ្លើយបំភ្លឺនៅក្នុងសវនាការ ដូចមានក្នុងបញ្ជីនៃការចោទប្រកាន់របស់មេធាវីរដ្ឋាភិបាល បើទោះជាសវនាការនេះត្រូវមានការប្រែប្រួលបែបណាក្តី។ បើតាមមេធាវី លោក អាង ឧត្តម ការរុញសភាពការណ៍ឱ្យដល់គោលដៅបែបនេះមានន័យថា គឺដើម្បីបង្ហាញពីភាពស្អាតស្អំកូនក្តីរបស់ខ្លួន ចំពោះបទចោទប្រកាន់នេះ៕
