អគ្គនាយក នៃអគ្គនាយកដ្ឋានគយ និងរដ្ឋាករកម្ពុជា លោក គុណ ញឹម អះអាងថា ក្នុងរយៈពេល៨ខែចុងក្រោយនេះ អាជ្ញាធរប្រមូលពន្ធពីរថយន្តគេចពន្ធជ្រកក្រោមស្លាកលេខរដ្ឋ ន.ប (នគរបាល) និងខ.ម (ខេមរភូមិន្ទ) ជាដើម បានជាង៧ ០០០គ្រឿង បើគិតជាថវិកាប្រមាណជិត៦០លានដុល្លារអាមេរិក។
ការអះអាងនេះធ្វើឡើងនៅក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មាន ស្ដីពី «វឌ្ឍនភាពនៃការអនុវត្តការប្រមូលពន្ធលើយានយន្តគ្មានពន្ធនិងអាករនាំចូលដែលមានស្រាប់ក្នុងប្រទេស» នៅថ្ងៃទី៤ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២២នេះ។
ក្នុងសន្និសីទនោះ លោក គុណ ញឹម ថ្លែងថា ការប្រមូលពន្ធរយៈពេល៨ខែនេះ គឺធ្វើឡើងចាប់ពីខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២១ ដល់ថ្ងៃទី៣០ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២២។ លោកបន្តថា ការប្រមូលពន្ធលើរថយន្តក្រោមស្លាកលេខរដ្ឋដែលមានស្រាប់ក្នុងប្រទេសហើយគ្មានពន្ធនេះ គឺបែងចែកដោយឡែករវាងរថយន្តចង្កូតឆ្វេង និងចង្កូតស្ដាំ។
លោកថា៖ «ត្រឹមតែ៤ខែ [កញ្ញា-ធ្នូ] ឆ្នាំ២០២១ គឺយើងប្រមូលបានទាំង[រថយន្ត]ឆ្វេង ប្រមាណជាង៥ ០០០គ្រឿង។ បើគិតជាប្រាក់ពន្ធអាករដែលប្រមូលបាន ហើយនិងប្រាក់កក់ហ្នឹង សម្រាប់រថយន្តចង្កូតឆ្វេង គឺបានប្រមាណជាជិត២៧លានដុល្លារ។ ហើយសម្រាប់រថយន្តចង្កូតស្ដាំ ដែលម្ចាស់កក់ប្រាក់ហ្នឹង គឺបានប្រមាណជា២០លានដុល្លារ […] ៤ខែទៀត [ពីខែមករា ដល់ខែមេសា] ឆ្នាំ២០២២ គឺយើងឃើញថា ទាំងឆ្វេង ទាំងស្ដាំ បានប្រមាណជាជិត២ ០០០គ្រឿង ហើយបើគិតជាប្រាក់ពន្ធអាករ និងប្រាក់កក់ទៅ វាបានប្រហែលជាជិត១៣លានដុល្លារ»។
លោក គុណ ញឹម បន្តថា វិធានការទប់ស្កាត់ការនាំចូលរថយន្ត និងទំនិញគ្មានពន្ធ នឹងធ្វើជាប្រចាំ ក្នុងន័យបង្ក្រាបអំពើគេចពន្ធ ដើម្បីប្រមូលចំណូល មានសមធម៌លើធុរកិច្ច គោរពច្បាប់ដោយស្មើភាព បង្កើតបរិយាកាសវិនិយោគល្អប្រសើរ ខណៈលោកថា ជនមួយចំនួនមានចេតនាទុច្ចរិត គេចវេះការបង់ពន្ធ ដែលទាមទារឱ្យអាជ្ញាធរទប់ស្កាត់ មិនថាជារថយន្ត និងទំនិញផ្សេងទៀត។
អគ្គនាយកដ្ឋានគយ និងរដ្ឋាករកម្ពុជា បានតម្រូវឱ្យរថយន្តអត់ពន្ធចង្កូតឆ្វេងនិងស្ដាំ (កែចង្កូតទៅឆ្វេង រួចបង់ពន្ធ) អាចចូលបង់ពន្ធបាន ចាប់ពីខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២១ ដល់ថ្ងៃទី៣០ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២។
ដោយឡែក ចាប់ពីថ្ងៃទី០១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២២ យានយន្តគ្មានពន្ធដែលអាជ្ញាធរបង្ក្រាប នឹងតម្រូវឱ្យបង់ពន្ធនិងអាករ រួមទាំងប្រាក់ពិន័យ តាមលិខិតបទដ្ឋានជាធរមាន។ ចំពោះរថយន្តចង្កូតស្ដាំដែលជាប្រភេទរថយន្តហាមឃាត់នាំចូល ក្នុងករណីបង្ក្រាបបាន នឹងត្រូវកម្ទេចចោល ឬដោះជាគ្រឿងបន្លាស់។
ប្រធានអង្គការសម្ព័ន្ធគណនេយ្យភាពសង្គមកម្ពុជា លោក សន ជ័យ សាទរចំពោះការប្រមូលពន្ធពីរថយន្តគេចពន្ធជ្រកក្រោមស្លាកលេខរដ្ឋនេះ ដែលជាការផ្ដល់ចំណូលដល់ជាតិ។ យ៉ាងណា លោកសង្កេតឃើញថា រថយន្តស្ថិតក្រោមស្លាកលេខរដ្ឋ ហើយគេចពីការបង់ពន្ធជូនរដ្ឋនេះ នៅតែមាន ដែលទាមទារឱ្យរដ្ឋបន្តបង្ក្រាបឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព។
លោកថា៖ «ហើយរថយន្តទំនើបៗមួយចំនួនដែលយើងមើលឃើញថា ពួកគេមិនទំនងជាសម្បត្តិរដ្ឋ ត្រូវបានប្រើប្រាស់ក្រោមស្លាកលេខ ខ.ម ន.ប និងរដ្ឋ ជាដើម។ អ៊ីចឹងវាអាចជាករណីរថយន្តគេចពន្ធនៅតែមាន ហើយឈរក្រោមស្លាកលេខនេះ។ អ៊ីចឹងសូមស្ថាប័នគយ និងសមត្ថកិច្ច គួរបន្តកិច្ចការនេះបន្ថែមទៀត»។
ប្រធានអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា លោក ប៉ិច ពិសី យល់ថា ការគេចពន្ធដោយប្រើប្រាស់រថយន្តរដ្ឋក្រោមស្លាកលេខរដ្ឋមិនមែនជារឿងថ្មីទេ ខណៈមានការលើកឡើងច្រើនពីពលរដ្ឋ និងសូម្បីថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលរបស់ជាតិ។ លោកថា រឿងនេះមិនគួរបណ្ដែតបណ្ដោយឱ្យអូសបន្លាយយូរឆ្នាំឡើយ ដោយគួរចាត់ការលើជនប្រព្រឹត្ត អ្នកកេងបន្លំ ហើយអនុវត្តឱ្យត្រឹមត្រូវ ដើម្បីកុំឱ្យបញ្ហានេះកើតឡើងដដែលៗ។
លោកថា៖ «ពលរដ្ឋដែលជាទូទៅប្រើប្រាស់រថយន្តដែលគាត់យកលុយពេញទៅទិញ គឺគាត់ប្រើប្រាស់លុយខ្លួនឯងពេញលេញ។ ទន្ទឹមនឹងគាត់បង់ពន្ធតាមកាតព្វកិច្ចដើម្បីចូលរដ្ឋ ចំណែកឯអ្នកមានសិទ្ធិអំណាចបែរទៅជាកេងបន្លំ ហើយគេចពន្ធទៅវិញ។ ខ្ញុំគិតថា បញ្ហានេះនឹងបង្កើននូវបរិយាកាសនៃការរស់នៅអត់ស្មើគ្នា»។
លោក ប៉ិច ពិសី យល់ថា មិនមែនជារឿងពិបាកទេ ក្នុងការពិនិត្យលក្ខណៈទ្រង់ទ្រាយធំលើការគេចពន្ធក្រោមស្លាកលេខរដ្ឋទាំងនោះ ព្រោះនៅក្រសួងមានទិន្នន័យទាំងអស់ ដែលគយអាចមកដាក់សម្ពាធឱ្យពួកគេទៅបង់ពន្ធ។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២២ បានចេញបញ្ជាផ្ទាល់មាត់ឱ្យមន្ត្រី និងអ្នកមានទ្រព្យមួយចំនួន បំពេញកាតព្វកិច្ចបង់ពន្ធតាមច្បាប់កំណត់ ដើម្បីបញ្ចៀសមហន្តរាយជាតិ ខណៈលោកថា ប៉ុន្មានឆ្នាំជាប់គ្នាមកនេះ រដ្ឋបានចំណាយច្រើនជាងប្រាក់ចំណូលដែលរកបាន។
លោកបន្តថា អាជ្ញាធរគ្រប់លំដាប់ថ្នាក់មិនគួរបណ្ដែតបណ្ដោយឱ្យវប្បធម៌គេចពន្ធបន្តរស់រានមានជីវិតតទៅទៀតនោះទេ។ ករណីនេះ លោកចេញបញ្ជាឱ្យអាជ្ញាធរគ្រប់លំដាប់ថ្នាក់ត្រូវរួមគ្នាធ្វើយុទ្ធនាការគាំទ្រអង្គភាពប្រមូលពន្ធ ទាំងផ្នែកគយ និងពន្ធដារ ដើម្បីទប់ស្កាត់ហានិភ័យជាតិ។
បើតាមលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី រថយន្តគេចពន្ធមានប្រមាណ ១ម៉ឺនគ្រឿង គិតជាប្រាក់ពន្ធប្រហែល១០០លានដុល្លារ តែមកពេលនេះ មានម្ចាស់រថយន្ត៥០ភាគរយហើយបានទៅបង់ពន្ធ ក្រោយពីលោកបានចេញបទបញ្ជាម៉ឺងម៉ាត់កន្លងទៅ៕