អនុប្រធានគណបក្សកាន់អំណាច និងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ស ខេង អំពាវនាវដល់គ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធ ត្រូវគោរពសិទ្ធិនយោបាយឱ្យបានពេញលេញតាមគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ បើទោះជាគណបក្សនយោបាយដែលឈ្នះការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់ និងឈានទៅដឹកនាំរដ្ឋបាលនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ មកពីកូតាគណបក្សប្រឆាំងក្ដី។
ការអំពាវនាវនេះបានធ្វើឡើងនៅចំពោះមុខអ្នកគាំទ្ររបស់ខ្លួន ក្នុងស្រុកស៊ីធរកណ្ដាល ខេត្តព្រៃវែង កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២២។
បើតាមលោក ស ខេង ប្រទេសដែលប្រកាន់គោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ ការមិនគោរពសិទ្ធិខាងនយោបាយជាទង្វើផ្ទុយនឹងច្បាប់ បើទោះជាខ្លួនមិនបានបោះឆ្នោតគាំទ្របក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាលឱ្យដឹកនាំយ៉ាងណាក្ដី។ តែយ៉ាងណា លោកថា តាមរយៈការបោះឆ្នោត គណបក្សដែលឈ្នះនូវការគាំទ្រ គឺមានសិទ្ធិពេញលេញក្នុងការដឹកនាំតាមអាណត្តិរបស់ខ្លួន ហើយគណបក្សដែលចាញ់ការបោះឆ្នោត បើទោះជាគណបក្សនោះស្ថិតនៅក្នុងអំណាចក្ដី ត្រូវផ្ដល់តម្លៃចំពោះអ្នកឈ្នះ។
លោកបន្តថា៖ «ប្រជាពលរដ្ឋមិនបញ្ចេញមតិតាមរយៈសន្លឹកឆ្នោត? អ៊ីចឹងអ្នកណាឈ្នះឆ្នោត អ្នកដែលធ្លាប់ប្រឆាំងពីមុនមកហ្នឹង ក៏ត្រូវតែគោរពគាត់ដែរ ហើយត្រូវតែដើរតាមគាត់ដែរ ពីព្រោះគាត់ឈ្នះឆ្នោត។ អាហ្នឹងគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ មិនមែនថា “អូ! ខ្ញុំអត់បោះឆ្នោតឱ្យអ្នកឯង អ្នកឯងឈ្នះក៏ឈ្នះទៅ ខ្ញុំអត់គោរព” អាហ្នឹងមិនមែនអ៊ីចឹងទេ ខុសច្បាប់ហើយធ្វើអ៊ីចឹងនោះ។ អាម៉េចដែលគេហៅថាលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ គឺអ៊ីចឹងយើងប្រឆាំងៗ ប៉ុន្តែដល់ពេលបោះឆ្នោត អ្នកណាឈ្នះ គេគោរពអ្នកហ្នឹងហើយ។ គេកាន់អំណាចធ្វើម៉េច អាហ្នឹងវារឿងអ៊ីចឹង ប្រជាធិបតេយ្យនៅត្រង់ហ្នឹង វាអត់មែនដូចថា “ហ្អេ! សមរភូមិ១ បើខ្ញុំវាយចាញ់ថ្ងៃហ្នឹង ស្អែកខ្ញុំវាយយកវិញ” វាអត់មែនអ៊ីចឹងទេ។ បោះឆ្នោតថ្ងៃហ្នឹងចាញ់ ស្អែកអត់ឱ្យបោះឆ្នោតឡើងវិញបានទេ»។
ការអំពាវនាវរបស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃនេះ ក៏បានទទួលការសាទរពីមន្ត្រីគណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាលផងដែរ។
អនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន លោក សុន ឆ័យ អះអាងនៅថ្ងៃចន្ទនេះថា លោកពេញចិត្តចំពោះការលើកឡើងរបស់លោក ស ខេង ដែលផ្ដល់តម្លៃទៅលើការផ្ទេរអំណាចនៃការគ្រប់គ្រងរដ្ឋបាលតាមរយៈការបោះឆ្នោត។
លោកបន្តថា ប្រសិនបើកម្ពុជាពិតជាអនុវត្តបានដូចអ្វីដែលរដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងមហាផ្ទៃបញ្ជាក់នេះ កម្ពុជានឹងលែងមានទំនាស់ព្រោះតែការអើសអើងផ្នែកនយោបាយនេះតទៅទៀតហើយ។
លោកបន្តថា៖ «ខ្ញុំមានសេចក្ដីរីករាយមែនទែន ខ្ញុំថាប្រសិនបើប្រសាសន៍របស់សម្តេច ស ខេង ហ្នឹងវាជាការពិត ចេញពីចិត្តពីថ្លើម ប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជានឹងរីកលូតលាស់ ហើយយើងនឹងសហការគ្នាបំពេញតួនាទីបម្រើពលរដ្ឋជាមួយគ្នា»។
មិនខុសគ្នាទេ ស្ថាបនិកគណបក្សកម្ពុជានិយម លោក យ៉ែម បុញ្ញឫទ្ធិ យល់ឃើញថា ដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យនឹងលែងជាបញ្ហាចោទទៀតហើយ ប្រសិនបើទាំងថ្នាក់ជាតិ និងថ្នាក់ក្រោមជាតិ ធ្វើបានដូចសារនយោបាយរបស់លោក ស ខេង។ ក៏ប៉ុន្តែអ្នកនយោបាយចាស់វស្សារូបនេះនៅតែចាត់ទុកថា ភាពចាស់ទុំខាងនយោបាយនៅកម្ពុជានេះមិនទាន់អាចទទួលយកបាននៅឡើយទេ ក្នុងពេលមន្រ្តីនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ តែងតែអុកឡុក និងរំខានការបំពេញការងារគណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាលមិនឈប់ឈរ។
លោកបន្តថា៖ «យើងនៅសង្កេតឃើញ ដូចបញ្ហាតាំងពីការលើកស្លាកគណបក្សនយោបាយកន្លងទៅ សង្កាត់រលួស! ទាល់តែមានការអន្តរាគមន៍ពីក្រសួងមហាផ្ទៃ ទើបយើងអាចលើកស្លាកសញ្ញាបាន។ ការរៀបចំដាក់បញ្ជី ដូចជានៅកន្សោមអក ស្រុកកំពង់ត្របែក ជាក់ស្តែងដែលទាក់ទិននឹងបេក្ខជនឱ្យធ្វើនេះធ្វើនោះ ហើយហៅបេក្ខជនឱ្យទៅជួបជាដើម។ ដូច្នេះ កិច្ចការទាំងអស់នេះ យើងយល់ឃើញថា ជាការមិនទាន់គោរពសិទ្ធិនយោបាយ និងសិទ្ធិសេរីភាពពេញលេញនៅឡើយ»។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការអភិវឌ្ឍន៍ផ្នត់គំនិត លោក សេក សុជាតិ យល់ឃើញថា សារនយោបាយរបស់លោក ស ខេង ធ្វើឡើងស្របតាមគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ ហើយក៏ជាផ្នែកមួយដ៏សំខាន់ដែលគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធតែងតស៊ូមតិឱ្យមានយន្តការប្រជាធិបតេយ្យនេះអនុវត្តបានទូលំទូលាយដែរ។
បើទោះជាបែបណា សម្រាប់លោក សេក សុជាតិ សង្កេតឃើញថា អាជ្ញាធរនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ តែងអនុវត្តលើសពីផែនការ ក្នុងករណីមេដឹកនាំរបស់ខ្លួនតម្រូវឱ្យធ្វើ។ លោកបន្តថា សកម្មភាពដូច្នេះ គឺកំពុងតែកើតឡើងញឹកញាប់នៅក្នុងសង្គមបច្ចុប្បន្ន ហើយក៏ជារឿងផ្ទុយគ្នាស្រឡះពីអ្វីដែលមេដឹកនាំអំពាវនាវឱ្យមានភាពចាស់ទុំខាងនយោបាយផងដែរ។
លោកបន្តថា៖ «យើងឃើញថា រាល់បទបញ្ជា ឬក៏ប្រកាស ឬអនុសាសន៍របស់ថ្នាក់ដឹកនាំ ត្រូវបានថ្នាក់ក្រោមរបស់គាត់ទាត់ចោល ហើយមិនអនុវត្តទេ។ ប៉ុន្តែពួកគាត់ចូលចិត្តយកមុខយកមាត់ណាស់ ប្រសិនបើមេដឹកនាំថាឱ្យគាត់ធ្វើមួយ គាត់អាចធ្វើទៅដល់ប្រាំ ជួនកាលគាត់អាចធ្វើទៅដល់ដប់ក៏មានដែរ។ គាត់ធ្វើយ៉ាងណាក៏ដោយដើម្បីបំពេញនូវអ្វីដែលគេហៅថា រូបភាពឱ្យបានជាប្រយោជន៍ដល់ខ្លួន ហើយដើម្បីបានមេសរសើរជាដើម»។
នៅមុនការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់មកដល់ គេសង្កេតឃើញទាំងលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន និងលោក ស ខេង បានអំពាវនាវកុំឱ្យមានអំពើហិង្សាផ្នែកនយោបាយកើតឡើង នៅក្នុងការបោះឆ្នោតអាណត្តិទី៥នេះ។
បើទោះជាមានការអំពាវនាវបែបក្តីនេះ គណបក្សនយោបាយនៅក្រៅរដ្ឋាភិបាលចោទប្រកាន់ថា អាជា្ញធរមូលដ្ឋានកូតាគណបក្សកាន់អំណាច តែងធ្វើទុក្ខបុកម្នេញនិងរើសអើងខាងនយោបាយជាបន្តបន្ទាប់ ដែលសកម្មភាពទាំងនោះមានដូចជា អាជ្ញាធររារាំងការលើកស្លាកសញ្ញាគណបក្សនៅលើទីតាំងសាធារណៈ ផ្តួលរំលំស្លាកសញ្ញាគណបក្ស បេក្ខជនមេឃុំចៅសង្កាត់ត្រូវរងការគំរាមកំហែង និងប្ដឹងរំលាយបញ្ជីបេក្ខភាព ជាដើម។
ចំណែកគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតបានបង្ហាញពីទិន្នន័យថា ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ក្នុងអាណត្តិទី៥នេះ គ.ជ.ប ទទួលបានបណ្តឹងប្រមាណជាង៣០បណ្តឹង ហើយបណ្តឹងភាគច្រើន គឺតំណាងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាប្តឹងតំណាងគណបក្សភ្លើងទៀន។
លោក សេក សុជាតិ ចាត់ទុកភាពមិនប្រក្រតីទាំងនេះឆ្លុះបញ្ចាំងឱ្យឃើញថា កម្ពុជានៅមិនទាន់មានភាពចាស់ទុំខាងនយោបាយ ដូចអ្វីដែលមេដឹកនាំគណបក្សកាន់អំណាចតែងលើកឡើងឱ្យគោរពសិទ្ធិនយោបាយ និងអនុវត្តតាមគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យនោះទេ៕
