គណបក្សនយោបាយមួយចំនួនលើកឡើងថា ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ដែលបានបិទបញ្ចប់កាលពីថ្ងៃម្សិលមិញ ខ្វះភាពត្រឹមត្រូវនិងយុត្តិធម៌ តែអ្នកនយោបាយខ្លះទៀតអះអាងមានភាពល្អប្រសើរ ដែលបញ្ហានេះជំរុញឱ្យមានការព្រួយបារម្ភពីវិវាទសង្គមកើតឡើង បើគ្មានដំណោះស្រាយ។
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សភ្លើងទៀន លោក ថាច់ សេដ្ឋា ចាត់ទុកការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ដែលបានបិទបញ្ចប់ទៅនៅថ្ងៃអាទិត្យម្សិលមិញនេះ ថាមានរូបភាពគំរាមកំហែង ខ្វះភាពសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌។
ការយល់ឃើញបែបនេះ ដោយលោកសម្អាងថា អំឡុងថ្ងៃបោះឆ្នោតមានវត្តមានមេភូមិ រហូតអភិបាលស្រុក នៅជិតការិយាល័យបោះឆ្នោត និងខ្លះចែកលុយ ខ្លះអង្គុយកត់ឈ្មោះអ្នកដែលទៅបោះឆ្នោត ជាដើម។ លោកថា ទង្វើបែបនេះមានហាមនៅក្នុងនីតិវិធីបោះឆ្នោត តែថាវិធានការច្បាប់មិនត្រូវបានធ្វើចំពោះអ្នកទាំងនោះ ដែលលោកចាត់ទុកថា លទ្ធផលនេះអាក្រក់ជាងបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១២ទៅទៀត។
លោកថា៖ «ខ្ញុំឃើញថាការបោះឆ្នោតនេះ លទ្ធផលបោះឆ្នោតនេះ យើងឃើញថាអាក្រក់ វាក្រក់ជាងមុនៗ […] សូម្បីភ្នាក់ងារសង្កេតការណ៍ហ្នឹងក៏សម្លុតគ្នា ស្ទើរតែការិយាល័យមួយៗអត់មានអ្នកសង្កេតការណ៍ផង»។
តាមលទ្ធផលបោះឆ្នោតបឋមដែលប្រកាសដោយគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) គណបក្សភ្លើងទៀនទួលបានតំណែងមេឃុំចំនួន៤នៅទូទាំងប្រទេស និងអាសនៈឃុំ-សង្កាត់ចំនួនជាង២ ០០០នាក់។
បន្ថែមពីនេះ គណបក្សភ្លើងទៀន នៅថ្ងៃចន្ទនេះ បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ដោយចាត់ទុកលទ្ធផលបោះឆ្នោតនេះ ថាមិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីឆន្ទៈអ្នកគាំទ្រខ្លួននោះទេ តែសម្រេចចិត្តទទួលយកលទ្ធផលបោះឆ្នោតនេះ បើទោះបីជាគណបក្សនេះសម្អាងថា ខ្លួនបានទទួលការគាបសង្កត់ បំភិតបំភ័យ ចាប់តាំងពីការរៀបចំបញ្ជីបេក្ខជនរហូតដល់ការដាក់បញ្ជីអ្នកសង្កេតការណ៍។ លើសពីនេះ រាល់សកម្មភាពកៀរគរពលរដ្ឋ តាមរយៈការទិញសន្លឹកឆ្នោត តាមដាន សម្លុត គំរាម មានជាហូរហែ ដោយមិនមានការអង្កេតនិងហាមប្រាមពី គ.ជ.ប នោះទេ។
ចំណែកលោក មុត ចន្ថា ដែលគេស្គាល់ថាជាមនុស្សស្និទ្ធនឹងលោក កឹម សុខា ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលតុលាការបានរំលាយនោះ បានបញ្ចេញទស្សនៈថា លទ្ធផលបោះឆ្នោតនេះបានឆ្លុះបញ្ចាំងពីសាលក្រមកាត់ទោសរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរប្រឆាំងចំពោះលោក សម រង្ស៉ី និងបក្សភ្លើងទៀន ដែលបានក្បត់ដួងព្រលឹងរបស់គណបក្សសង្រ្គោះជាតិ និងក្បត់ស្មារតីនៃការរួបរួមជាមួយគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស។ លទ្ធផលបោះឆ្នោតនេះលោកថាគ្រាន់តែជាចំណែកតូចមួយដែលបក្សភ្លើងទៀន (អតីតបក្ស សម រង្ស៉ី) ទទួលបាននៅក្នុងការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់ ឆ្នាំ២០១២។
អគ្គលេខាធិការគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន លោក សាម អ៊ីន សង្កេតឃើញថា ដំណើរការបោះឆ្នោតដែលបានបិទបញ្ចប់ទៅនេះ គ្មានអំពើហិង្សាកើតឡើងនោះទេ តែខ្វះលក្ខណៈសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ ដោយសារតែមានរូបភាពគំរាមកំហែងមួយចំនួនកើតឡើង។
លោកថា៖ «អាជ្ញាធរដែនដី គាត់ទៅឈរនៅក្នុងការិយាល័យហ្នឹង ហើយអ្នកខ្លះគាត់កាន់បញ្ជីឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោត ជាផ្នែកមួយនៃការសម្លុត គំរាមកំហែង ហើយជាផ្នែកមួយដែលយើងគិតថាជារឿងមិនត្រឹមត្រូវ»។
ជាទស្សនៈ លោកថា ដើម្បីទប់ស្កាត់ភាពចម្រូងចម្រាសនៃការបោះឆ្នោត វាលុះណាតែគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតមានវិធានការទប់ស្កាត់បញ្ហានេះ។
ប្រធានគណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ លោក គង់ មុនីកា ដែលជាគណបក្សមួយបានចូលរួមការបោះឆ្នោតដែរនោះ បានសង្កេតឃើញពីវត្តមានមេភូមិនៅអង្គុយកត់ឈ្មោះអ្នកទៅបោះឆ្នោតនេះដែរ។
មួយវិញទៀត លោកថា តាមការឱ្យដឹងពីមន្ត្រីសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោតរបស់លោក ពលរដ្ឋមួយចំនួនទទួលអំណោយក្រោយពីដើរចេញពីការិយាល័យបោះឆ្នោត និងបញ្ហាមួយចំនួនទៀត គឺការិយាល័យបោះឆ្នោតមួយចំនួនបិទទ្វារពេលរាប់សន្លឹកឆ្នោត ដែលការណ៍នេះ លោកគិតថា ធ្វើឱ្យដំណើរការបោះឆ្នោតមានរូបភាពគំរាមកំហែង និងខ្វះលក្ខណៈត្រឹមត្រូវ។
លោកថា៖ «ជាការបិទទ្វារដើម្បីរាប់សន្លឹកឆ្នោត បិទបង្អួចដើម្បីរាប់សន្លឹកឆ្នោត វាកើតមានទាំងនៅក្នុងក្រុងភ្នំពេញ ទាំងនៅតាមខេត្ត។ ដូច្នេះហើយយើងមានការចាប់អារម្មណ៍ចំណុចប្លែកៗទាំងអស់នេះ ដែលវាក៏ជះឥទ្ធិពលដល់ការបោះឆ្នោតមួយដែលខ្វះភាពសេរីនិងយុត្តិធម៌ដែរ»។
តែយ៉ាងណា លោកគិតថា បញ្ហានេះនឹងមិនត្រូវបានកែតម្រូវទេ បើភាគីពាក់ព័ន្ធខ្វះឆន្ទៈក្នុងការធានាដល់ការប្រកួតប្រជែងអំណាចមួយប្រកបដោយភាពស្មោះត្រង់នោះ។
យ៉ាងណា អ្នកនាំពាក្យបក្សកាន់អំណាច លោក សុខ ឥសាន អះអាងថា ការបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ដែលបានបិទបញ្ចប់នៅល្ងាចថ្ងៃអាទិត្យម្សិលមិញ មានលក្ខណៈសេរី ត្រឹមត្រូវ និងគ្មានអំពើហិង្សាកើតឡើងនោះទេ។
លោកថា៖ «ការបោះឆ្នោតហ្នឹង វារលូន ហើយវាល្អជាងការបោះឆ្នោតមុនៗឆ្ងាយណាស់។ ហើយអាណាទៅបន្លំស្អី បើបោះឆ្នោតចប់ម៉ោង៣ ឃ្លុំបេហិបឆ្នោត? ហើយបន្ទាប់មក រាប់ឃើញនឹងភ្នែកទាំងអស់គ្នា ហើយសួរថាបន្លំយ៉ាងម៉េចបាន? យើងគិតមើល៍!»
ដាច់ដោយឡែក គណបក្សយុវជនកម្ពុជារបស់លោក ពេជ្រ ស្រស់ តាមរយៈសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ចុះថ្ងៃទី៦ ខែមិថុនានេះ បានចាត់ទុកការបោះឆ្នោតថ្ងៃទី៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២នេះ បានប្រព្រឹត្តទៅដោយរលូន ក្នុងស្ថានភាពសន្តិសុខល្អ និងបរិយាកាសសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ គ្មានរូបភាពគំរាមកំហែងកើតឡើងនោះទេ។
បន្ថែមពីនេះ ប្រធាន គ.ជ.ប លោក ប្រាជ្ញ ចន្ទ បានអះអាងក្នុងកិច្ចប្រជុំកាលពីថ្ងៃអាទិត្យម្សិលមិញ ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់អាណត្តិទី៥ បានដំណើរការទៅដោយជោគជ័យ គ្មានការគំរាមកំហែង និងសម្អាងថា «ប្រហែលជាគ្មានការបោះឆ្នោតណាត្រង់បំផុតជាងកម្ពុជា ដែលរាប់[សន្លឹកឆ្នោត]នៅការិយាល័យនោះទេ»។
យ៉ាងណា មន្ត្រីសម្របសម្រួលផ្នែកអង្កេត និងតស៊ូមតិរបស់អង្គការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោត (ខុមហ្វ្រែល) លោក កន សាវាង្ស លើកឡើងថា ភាពចម្រូងចម្រាសនៃការបោះឆ្នោតបង្កឱ្យមានបញ្ហាសង្គម និងជម្លោះនយោបាយ បើបញ្ហានេះមិនត្រូវបានដោះស្រាយទេនោះ។
បញ្ហានេះ លោកចង់ឃើញ នយោបាយរួមគ្នាពង្រឹងយន្តការធ្វើកំណែទម្រង់ប្រព័ន្ធបោះឆ្នោត ដើម្បីធានាដល់ការប្រកួតប្រជែងអំណាច និងផ្ទេរអំណាចដោយសន្តិវិធីតាមយន្តការប្រជាធិបតេយ្យ។
លោកថា៖ «កាលណាការបោះឆ្នោតមួយ វាមិនគោរពទៅតាមយន្តការសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ពេញលេញ វាធ្វើឱ្យការតវ៉ា ការមិនសុខចិត្តហ្នឹងមានមិនចេះចប់ទេ»៕
