គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ប្ដឹងអនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន ដែលចោទប្រកាន់គណបក្សកាន់អំណាចចាស់វស្សាមួយនេះថា បានគ្រប់គ្រងគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) ទាំងស្រុង តាំងពីថ្នាក់លើដល់ថ្នាក់ក្រោម និងថាលទ្ធផលបោះឆ្នោតមិនបានឆ្លុះបញ្ចាំងឆន្ទៈរបស់ពលរដ្ឋនោះទេ ខណៈស្ថាប័នជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតក៏ព្រមានប្ដឹងក្នុងកម្មវត្ថុដូចគ្នានេះប្រឆាំងលោក សុន ឆ័យ ដែរ។
នៅក្នុងបណ្ដឹងដាក់ទៅតុលាការរបស់មេធាវីតំណាងដោយអាណត្តិ គឺលោក គី តិច នៅថ្ងៃអង្គារនេះ ឱ្យដឹងថា ក្នុងនាមជាមេធាវីការពារក្តីឱ្យរដ្ឋាភិបាល គឺស្នើសុំឱ្យព្រះរាជអាជ្ញា នៃអយ្យការអមតុលាការរាជធានីភ្នំពេញ ពិនិត្យសម្រេច និងចោទប្រកាន់ប្រឆាំងលោក សុន ឆ័យ តាមបញ្ញត្តិច្បាប់។ តាមរយៈបណ្តឹងនេះបង្ហាញទៀតថា ក្នុងនាមជាដើមបណ្តឹង គឺទាមទារសំណងជំងឺចិត្ត ដែលតម្រូវឱ្យលោក សុន ឆ័យ ត្រូវបង់ការខូចខាតដល់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា នូវទឹកប្រាក់ចំនួន «៤ពាន់លានរៀល» ឬស្មើប្រមាណ «១លានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក» ថែមទៀត។
នៅក្នុងបណ្តឹងដាក់ទៅតុលាការ លោក គី តិច បានលើកឡើងថា តាមរយៈបទសម្ភាសន៍ជាមួយសារព័ត៌មាន The Cambodia Daily កាលពីថ្ងៃទី៧ ខែមិថុនា លោក សុន ឆ័យ បាននិយាយដោយចោទប្រកាន់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ថាបានត្រួតត្រា គ.ជ.ប គ្រប់កម្រិត ថែមទាំងបានចោទប្រកាន់លទ្ធផលបោះឆ្នោតថាមិនបានឆ្លុះបញ្ចាំងនូវឆន្ទៈរបស់ពលរដ្ឋថែមទៀត ជាពិសេសមានការបំភិតបំភ័យ មានការទិញ និងមានការលួចសន្លឹកឆ្នោត ជាដើម។
ជាងនេះទៅទៀត គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាចាត់ទុកការលើកឡើងរបស់លោក សុន ឆ័យ គឺជាអំពើទុច្ចរិត បំភ្លៃខុសពីការពិត ជាការផ្តល់ព័ត៌មានក្លែងក្លាយ ក្នុងចេតនាទម្លាក់កំហុសដោយអសុទ្ធចិត្ត និងមួលបង្កាច់ដែលនាំឱ្យប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់កិត្តិយសរបស់គណបក្សកាន់អំណាច។
ចំណែកអ្នកនាំពាក្យអយ្យការអមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ លោក ប្លង់ សុផល បានប្រាប់ វីអូឌី នៅថ្ងៃទី១៤ ខែមិថុនានេះថា តុលាការបានទទួលពាក្យបណ្តឹងរបស់លោក គី តិច រួចហើយ និងកំពុងដំណើរការទៅតាមនីតិវិធី។
ចំពោះរឿងរ៉ាវនៃការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់នេះដែរ ស្ថាប័នជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតឯណេះវិញ ក៏កំពុងបន្តនីតិវិធីប្តឹងផ្តល់ប្រឆាំងលោក សុន ឆ័យ ដូចគ្នាទៅនឹងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដែរ។
គ.ជ.ប បានព្រមានចាត់វិធានការតាមផ្លូវច្បាប់ចំពោះលោក សុន ឆ័យ នេះដែរ កាលពីថ្ងៃទី១៣ ខែមិថុនា។ លិខិតព្រមានរបស់ស្ថាប័នជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ធ្វើឡើងមុន១ថ្ងៃដែលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានប្ដឹងអនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀនអំពីកិច្ចការបោះឆ្នោតដូចគ្នានេះដែរ ត្រូវបាន គ.ជ.ប ហៅការិះគន់របស់លោក សុន ឆ័យ នេះថាជាការចោទប្រកាន់ដែលផ្ទុយពីការពិត។
មួយវិញទៀត គ.ជ.ប ចោទប្រកាន់ថា ការថ្លែងបែបនេះរបស់លោក សុន ឆ័យ តាមរយៈបទសម្ភាសន៍ជាមួយសារព័ត៌មាន The Cambodia Daily កាលពីថ្ងៃទី៨ ខែមិថុនា គឺជាការមាក់ងាយ និងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់តម្លៃរបស់ម្ចាស់ឆ្នោតដែលចេញទៅបោះឆ្នោតយ៉ាងច្រើនកុះករ ជាពិសេសធ្វើឱ្យប៉ះពាល់កិត្តិយសនិងសេចក្តីថ្លៃថ្នូររបស់ គ.ជ.ប ដែលជាស្ថាប័នចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។
លើសពីនេះទៅទៀត អ្វីដែលលោក សុន ឆ័យ លើកឡើងនេះ នាំឱ្យមានការភ័ន្តច្រឡំ និងបាត់ទំនុកចិត្តលើការបោះឆ្នោត ហើយច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់នេះ ក៏នឹងត្រូវផាកពិន័យចំពោះអ្នកធ្វើឱ្យបាត់ទំនុកចិត្ត ប្រមាណពី១០លានទៅ២០លានរៀល។ គ.ជ.ប បន្ថែមថា បញ្ហានេះនៅមិនទាន់គិតទៅដល់ទោសព្រហ្មទណ្ឌផ្សេងទៀតផង។
អនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន លោក ថាច់ សេដ្ឋា ឱ្យដឹងថា គិតមកដល់ពេលនេះ លោក សុន ឆ័យ បានចាកចេញពីប្រទេសកម្ពុជាទៅកាន់ប្រទេសអូស្រ្តាលីហើយ។ បើទោះបែបណា លោកមិនបានបញ្ជាក់ទេថា ការចាកចេញលើកនេះ លោក សុន ឆ័យ ទៅព្រោះតែគេចចេញពីការប្ដឹងផ្ដល់ឬយ៉ាងណានោះទេ។
បើតាមលោក ថាច់ សេដ្ឋា តាមពិតទៅ នីតិវិធីនៃការប្តឹងនេះ វាគួរអនុវត្តត្រឹមក្របខណ្ឌ គ.ជ.ប។ លោកបន្តថា ប្រសិនបើមិនចង់ឱ្យមានរិះគន់អំពីដំណើរការបោះឆ្នោត គួររៀបចំឱ្យបានល្អ ធ្វើយ៉ាងណាឱ្យគ្រប់ភាគីដែលចូលរួមក្នុងការប្រកួតប្រជែង បើចាញ់ក៏ចាញ់ឱ្យអស់ចិត្ត បើឈ្នះគឺឈ្នះដោយកិត្តិយស។
អនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀនរូបនេះយល់ឃើញថា ប្រសិនបើគ្រាន់តែរិះគន់ហើយត្រូវជាប់បណ្ដឹង ឆ្លុះញ្ចាំងឱ្យឃើញកាន់តែច្បាស់ពីរូបភាពនៃការបំភិតបំភ័យខាងនយោបាយ។
លោកបន្តថា៖ «ខ្ញុំយល់ឃើញថា ជម្រើសនៃការប្តឹងផ្តល់ទៅតាមផ្លូវតុលាការក្នុងកាលៈទេសៈនៃការបោះឆ្នោតនេះ មិនមែនជាការត្រឹមត្រូវទេ។ ជាការពិត ការបោះឆ្នោតនេះ វាជាសមត្ថកិច្ចរបស់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត បើមានបណ្តឹងអ្វីផ្សេងៗ គឺវាត្រូវដោះស្រាយត្រឹមកម្រិតរបស់ គ.ជ.ប ទី១។ ហើយទី២ វាជាធម្មតាទេ ការប្រកួតប្រជែង ពេលណាមិនសប្បាយចិត្ត តែងតែមានបញ្ចេញទស្សនៈរបស់ខ្លួនហើយ។ វាគ្រាន់តែជាវោហារសាស្ត្រប៉ុណ្ណោះ ហើយយកមកធ្វើការប្ដឹងផ្ដល់ វាមិនមែនជាការត្រឹមត្រូវទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ នេះជាការគំរាមកំហែងផ្នែកនយោបាយ»។
ជាលទ្ធផលបណ្ដោះអាសន្ននៅក្នុងការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ កាលពីថ្ងៃទី៥ ខែមិថុនា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាទទួលបានសំឡេងឆ្នោតគាំទ្រប្រមាណ៧៥ភាគរយ ខណៈបក្សភ្លើងទៀន ទទួលបានសំឡេងឆ្នោតគាំទ្រប្រមាណ២២ភាគរយនៃសំឡេងឆ្នោតសរុប។
ចំណែកអ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកអង្កេត និងតស៊ូមតិ នៃអង្គការខុមហ្វ្រែល លោក កន សាវាង្ស យល់ឃើញ ថា គ.ជ.ប គឺជាស្ថាប័នដែលឯករាជ្យនិងអព្យាក្រឹត្យដូចមានចែងនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ហើយក៏ជាស្ថាប័នដែលត្រូវប្រឈមមុខចំពោះរដ្ឋសភាដែរ។
លោកបន្តថា ប្រសិនបើ គ.ជ.ប ជ្រើសរើសយកវិធីប្តឹងផ្តល់តាមផ្លូវតុលាការនេះ បង្ហាញពីការស្រកស្រុតនៃជំនឿទុកចិត្តពីគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធក្នុងដំណើរការបោះឆ្នោត។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ស្ថាប័នជាតិដែលដើរតួនាទីដ៏សំខាន់នេះ នឹងកាន់តែធ្លាក់ចុះនូវកិត្យានុភាពរបស់ខ្លួន ព្រោះតែជ្រើសរើសផ្លូវប្តឹងផ្តល់ ប្រឆាំងការរិះគន់អំពីដំណើរការបោះឆ្នោតដែលខ្លួនរៀបចំហើយមានចំណុចខ្វះខាត ដែលគេមើលឃើញថាគួរមានការកែលម្អ។
លោកបន្តថា៖ «ប្រសិនបើទិដ្ឋភាពបែបនេះបង្កើនកាន់តែខ្លាំង គឺលំហបរិយាកាសនយោបាយកាន់តែតូច ហើយភាពមិនទុកចិត្តរបស់ស្ថាប័ន គ.ជ.ប កាន់តែកើនឡើង កាន់តែរីកខ្លាំង»។
ទោះជាយ៉ាងណា ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់សម្រាប់នីតិកាលទី៥នេះ ត្រូវបានគណបក្សភ្លើងទៀន និងគណបក្សនយោបាយមួយចំនួនទៀត ព្រមទាំងអង្គការសង្គមស៊ីវិលធ្វើការងារលើវិស័យបោះឆ្នោត រិះគន់ថា ជាការបោះឆ្នោតដែលប្រព្រឹត្តទៅដោយគ្មានភាពត្រឹមត្រូវនិងយុត្តិធម៌ពិតប្រាកដនោះទេ។
សម្រាប់អាណត្តិទី៥នេះ គេសង្កេតឃើញថាមានភាពស្មុគស្មាញនិងសាំញ៉ាំអំពីនីតិវិធីកើតឡើងច្រើន បើបៀបនឹងការបោះឆ្នោតអាណត្តិមុនៗ។ បញ្ហាប្រឈមត្រូវគេមើលឃើញថា រាប់ចាប់តាំងពីថ្ងៃដាក់បញ្ជីបេក្ខជនឈរឈ្មោះ គណបក្សនយោបាយ អ្នកសង្កេតការណ៍ និងរហូតដល់ការប្រកាសលទ្ធផលបឋម។
របាយការណ៍ពីក្រុមភ្នាក់ងារសង្កេតការណ៍ គណបក្សនយោបាយ និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល រកឃើញថា ភាពមិនប្រក្រតីបានកើតឡើងនៅថ្ងៃរាប់សន្លឹកឆ្នោតដំបូងៗ គឺនៅតាមការិយាល័យរាប់សន្លឹកឆ្នោតស្ទើរគ្រប់ការិយាល័យ ត្រូវបិទទ្វារ បិទបង្អួចរាប់។ បញ្ហាទាំងនេះ គេនៅមិនទាន់គិតដល់ការគំរាមកំហែងនិងបំភិតបំភ័យបេក្ខជននៅតាមឃុំ-សង្កាត់នៅឡើយផង៕
