ក្រុមអ្នកជំនាញអភិបាលកិច្ច និងគោលនយោបាយ មើលឃើញថា ការបង្កើនគណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត និងគណៈអភិបាលនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ ដែលមានចំនួនច្រើនជាងអាណត្តិមុនៗនោះ គឺជាយុទ្ធសាស្រ្តនយោបាយច្រើនជាងប្រសិទ្ធភាពការងារ ហើយក៏នាំឱ្យការចំណាយចរន្តកាន់តែមានទំហំធំជាងមុនដែរ ខណៈចំណូលសេដ្ឋកិច្ចជាតិស្ថិតក្នុងកម្រិតដែលមិនទាន់សមាមាត្រទៅនឹងតួលេខដែលរដ្ឋាភិបាលបានបង្កើនចំនួននេះនៅឡើយ។
នាយកប្រតិបត្តិ នៃអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា លោក ប៉ិច ពិសី ឱ្យដឹងថា លោកមិនជំទាស់ទៅនឹងការកែទម្រង់គោលនយោបាយ ដែលរដ្ឋាភិបាលដាក់ចេញនៅពេលនេះនោះទេ ប៉ុន្តែការបង្កើនចំនួនគណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត រហូតដល់ការបង្កើនគណៈអភិបាលនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិបន្ថែមទៀតនេះ វាប្រាកដណាស់នឹងជំរុញឱ្យការចំណាយថវិកាជាតិកាន់តែមានទំហំជាងមុន។
បើតាមលោក ប៉ិច ពិសី បើគេពិនិត្យទៅលើប្រសិទ្ធភាពការងារ ប្រហែលជាមិនអាចមានភាពជឿនលឿនប៉ុន្មានទេ ព្រោះចំនួនមន្រ្តីនៅតាមស្ថាប័នរដ្ឋបច្ចុប្បន្ននេះក៏មានចំនួនមិនតិចនោះដែរ។ ប៉ុន្តែពួកគេមានភាពមិនស្មោះត្រង់ លួចទៅធ្វើការងារក្រៅ ដោយទុកកន្លែងឱ្យនៅទំនេរ តែនៅអាចបើកប្រាក់បៀវត្សពីស្ថាប័នដែលខ្លួនកំពុងបំពេញការងារបានដដែល។
លោកបន្តថា៖ «នៅក្នុងតួលេខមន្រ្តីរាជការសរុបហ្នឹង មន្រ្តីដែលសកម្មហើយធ្វើការមានប្រសិទ្ធភាពហ្នឹងប្រហែលជានៅមានកម្រិត មានន័យថា មន្រ្តីមួយចំនួនលួចម៉ោងរដ្ឋ ហើយគាត់ទៅធ្វើការផ្សេង ប៉ុន្តែគាត់ទទួលប្រាក់ខែពេញ។ អ៊ីចឹងមានន័យថា យើងបច្ចុប្បន្ននេះ យើងប្រើប្រាស់សក្ដានុពលមន្រ្តីសាធារណៈហ្នឹងអត់គ្រប់ផងហ្នឹង។ អ៊ីចឹងយើងគួរតែបង្កើនប្រសិទ្ធភាពនៃការប្រើប្រាស់មន្រ្តីហ្នឹងឱ្យអស់សក្ដានុពល ហើយប្រើប្រាស់ពេលវេលាគាត់ឱ្យគ្រប់ ដើម្បីកុំឱ្យគាត់លួចបន្លំម៉ោងនិងពេលវេលាជាដើម »។
លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២ សម្រេចបង្កើនគណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត និងគណៈអភិបាលនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ មានក្រុង ស្រុក និងខណ្ឌបន្ថែម លើគណៈអភិបាលដែលមានស្រាប់ក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន។
តាមសំណើរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ រដ្ឋាភិបាលបានដាក់ចេញនូវអនុក្រឹត្យមួយថ្មីទៀតនៅឆ្នាំ២០២២នេះ។ អនុក្រឹត្យថ្មីនេះ គណៈអភិបាលរាជធានីខេត្តកើនចំនួន១០០នាក់ ពី១៧៥ កាលពីអាណត្តិមុន មក២៧៥នាក់សម្រាប់អាណត្តិថ្មីនេះ។ ដោយឡែក សម្រាប់គណៈអភិបាលក្រុង ស្រុក និងខណ្ឌ វិញ កើនចំនួន៤០៨នាក់ ពី១ ០២០នាក់កាលពីអាណត្តិមុន មក១ ៤២៨នាក់សម្រាប់អាណត្តិថ្មីនេះ។
សេចក្តីសម្រេចដដែលឱ្យដឹងថា សម្រាប់រាជធានីនិងខេត្ត គឺរដ្ឋាភិបាលបានបង្កើនអភិបាលរងរាជធានីនិងខេត្តចំនួន៤នាក់បន្ថែម លើតួនាទីជាអភិបាលរងដែលមានស្រាប់ក្នុងពេលបច្ចុប្បន្នចំនួន៦នាក់។ ចំណែកគណៈអភិបាលនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ មានក្រុង ស្រុក និងខណ្ឌ គឺបានបង្កើនអភិបាលរងចំនួន២រូបបន្ថែមទៀត លើតួនាទីដែលមានស្រាប់ ជាអភិបាលរងចំនួន៤នាក់។ ការបង្កើនតួលេខជាអភិបាលរងនេះបានធ្វើឱ្យចំនួនអភិបាលរងសម្រាប់រាជធានីនិងខេត្ត មានកំណើនរហូតដល់១០នាក់ ខណៈដែលអភិបាលរងសម្រាប់ក្រុង ស្រុក និងខណ្ឌ មានចំនួន៦រូប។
វីអូឌី មិនអាចស្នើសុំការបំភ្លឺជុំវិញរឿងនេះបន្ថែមពីលោក ផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល និងលោក ព្រំ សុខា រដ្ឋមន្រ្តីនៃក្រសួងមុខងារសាធារណៈ បានទេ នៅថ្ងៃអង្គារនេះ។ ប៉ុន្តែនៅក្នុងការអនុម័តសេចក្តីព្រាងច្បាប់ ស្តីពីវិសោធនកម្មមាត្រា១៤០ នៃច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រងរដ្ឋបាលរាជធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុក និងខណ្ឌ កាលពីដើមខែមេសា ឆ្នាំ២០២២ គឺច្បាប់នេះមានភាពចាំបាច់ ដើម្បីជំរុញឱ្យការបម្រើសេវាសាធារណៈកាន់តែកៀកនឹងមូលដ្ឋាន។
បើទោះជាយ៉ាងនេះក្តី អ្នកជំនាញផ្នែកវិទ្យាសាស្រ្តនយោបាយ លោក វណ្ណ ប៊ុនណា យល់ឃើញថា ការបង្កើនចំនួនអភិបាលរងបន្ថែមកាន់តែធំជាងមុននៅតាមស្ថាប័នរដ្ឋនេះ វាជាយុទ្ធសាស្រ្តខាងនយោបាយច្រើនជាងដើម្បីប្រសិទ្ធភាពការងារ។
បើតាមលោក វណ្ណ ប៊ុនណា ការសម្លឹងទៅលើគុណភាពការងារទំនងជាមិនសូវមានទេ ក្នុងពេលចំនួនមន្រ្តីដែលស្រាប់ដូចសព្វថ្ងៃនេះ វាល្មមគ្រប់គ្រាន់ដែលអាចបម្រើសេវាសាធារណៈបានហើយ។ ប៉ុន្តែអ្វីដែលជាយុទ្ធសាស្រ្តនោះ បើតាមលោក ប៊ុនណា គឺនេះជារបៀបដែលគណបក្សកាន់អំណាច រៀបចំឡើងដើម្បីគ្រប់គ្រងកម្រិតថ្នាក់រាជធានីខេត្ត រហូតដល់ព្រឹទ្ធសភា ឱ្យមានភាពរឹងមាំជាងមុនបន្ថែមទៀតប៉ុណ្ណោះ។
លោកបន្តថា៖ «ខ្ញុំមើលឃើញថា ទិដ្ឋភាពបែបនេះគឺជាការពង្រឹងកម្លាំងនយោបាយរបស់គណបក្សកាន់អំណាចច្រើនជាង ជាជាងផ្តល់សេវាកម្មសាធារណៈទៅដល់ប្រជាជន។ បើយើងឆ្លុះបញ្ចាំងពីទិដ្ឋភាពជាក់ស្តែង ប្រសិនបើធៀបនឹងបណ្តាប្រទេសផ្សេងៗ ប្រទេសដែលគេអភិវឌ្ឍមែនទែន គេមានមន្រ្តីគ្រប់គ្រងសេវារដ្ឋបាលសាធារណៈមានចំនួនតិច ប៉ុន្តែផ្តល់ប្រសិទ្ធភាពការងារឱ្យប្រជាពលរដ្ឋបានច្រើន។ ក្នុងកាលៈទេសៈបែបនេះ សម្រាប់កម្ពុជា ខ្ញុំគិតថា នេះគឺជាការពង្រឹងអំណាច និងជាការផ្តល់ប្រយោជន៍ទៅឱ្យសមាជិកគណបក្ស ដើម្បីឱ្យមានភាពស្មោះត្រង់ក្នុងការបម្រើគោលនយោបាយបក្ស ក៏ដូចជាបម្រើផលប្រយោជន៍បក្សក្នុងការបន្តការកាន់កាប់អំណាចតទៅមុខទៀត។ នេះគឺជាយុទ្ធសាស្រ្តដែលគណបក្សកាន់អំណាច គាត់ធ្វើមកជាយូរហើយ ទាក់ទងការបង្កើនចំនួនកៅអី ទាំងថ្នាក់ជាតិ និងថ្នាក់ក្រោមជាតិ រួមទាំងស្រុក ខេត្ត ខណ្ឌ និងក្រសួងនានាផងដែរ »។
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក ឈឹម ផលវរុណ ចាត់ទុកថា ការលើកឡើងរបស់អ្នកជំនាញផ្នែកអភិបាលកិច្ចនិងគោលនយោបាយនេះ គឺវាគ្រាន់តែជាសិទ្ធិនៃការបញ្ចេញមតិប៉ុណ្ណោះ។ ប៉ុន្តែសិទ្ធិនេះ វាមិនអាចមានឥទ្ធិពលណាមួយដល់ការសម្រេចចិត្តរបស់គណបក្សនយោបាយដែលដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលទេ។
លោកបន្តថា ប្រទេសនៅលើពិភពលោក រួមទាំងកម្ពុជាផង ប្រាកដណាស់គឺមានរបៀបដឹកនាំផ្សេងៗគ្នា នៅពេលណាមានអ្នកដឹកនាំថ្មីឡើងកាន់អំណាចបន្ត។ ក្នុងន័យនេះ គឺអភិបាលកិច្ចទាំងនៅថ្នាក់ជាតិ និងថ្នាក់ក្រោមជាតិ មានលក្ខណៈនិងបែបបទខុសៗគ្នា។
លោកបន្តថា៖ «ការលើកឡើងវាជាសិទ្ធិសេរី និងជាការបញ្ចេញមតិរបស់មនុស្សម្នាក់ៗ។ ប៉ុន្តែសេរីភាពហ្នឹង គាត់អត់មានកាតព្វកិច្ចក្នុងការទទួលខុសត្រូវផងហ្នឹង។ ប៉ុន្តែសម្រាប់គណបក្សណាដែលគេឈ្នះដឹកនាំឃុំ ឬសង្កាត់ ឬដឹកនាំប្រទេសទាំងមូល គេមានទាំងសិទ្ធិ និងទាំងកាតព្វកិច្ច និងភារកិច្ចនៃការទទួលខុសត្រូវ។ អ៊ីចឹងវាមិនដូចគ្នាទេ បើដូចគ្នាដដែល យើងចាំបាច់មានពហុបក្សធ្វើអី »។
បើទោះជាបែបណា សម្រាប់លោក ប៉ិច ពិសី នៅតែយល់ឃើញថា ការបង្កើនចំនួនគណៈអភិបាលរាប់ទាំងនៅថ្នាក់ជាតិ និងថ្នាក់ក្រោមជាតិនេះ វានឹងធ្វើឱ្យការចំណាយចរន្តកាន់តែរីកធំជាងមុន។ តែភាពចាំបាច់ដែលលោកមើលឃើញនៅពេលនេះ គឺរដ្ឋាភិបាលគួរបង្កើនចំណេះនិងជំនាញសម្រាប់តាមបែបថ្មី ទំនើប និងជឿនលឿន ចំពោះមន្រ្តីដែលមានស្រាប់ ទំនងជាមានប្រសិទ្ធភាពជាង។
បើគេពិនិត្យអំពីថវិកាជាតិដែលកម្ពុជាត្រូវប្រើប្រាស់ទៅលើការចំណាយចរន្តសម្រាប់ឆ្នាំ២០២២នេះ រដ្ឋាភិបាលនៅតែត្រូវចាំបាច់ក្នុងការខ្ចីបុលពីបរទេស និងអង្គការដៃគូអភិវឌ្ឍន៍បន្ថែមទៀត ដើម្បីបំពេញភាពខ្វះខាតទៅលើចំណូលពន្ធដែលរដ្ឋរកបាន។ កាលពីថ្ងៃទី២២ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២១ គណៈរដ្ឋមន្រ្តីបានចេញសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មាន បង្ហាញថា រដ្ឋាភិបាលត្រូវការខ្ចីបុលក្នុងទំហំទឹកប្រាក់ប្រមាណ២ ២០០លានដុល្លារអាមេរិកបន្ថែមទៀត ដើម្បីមកបង្គ្រប់ភាពខ្វះខាត សម្រាប់គម្រោងថវិកាជាតិ ឆ្នាំ២០២២ ដែលមានជាង៨ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក៕