នៅចំថ្ងៃព្រឹត្តិការណ៍ ដោយការផ្ទុះអាវុធកណ្ដាលទីក្រុងភ្នំពេញ នៅថ្ងៃអង្គារនេះ អ្នកដែលមានភក្ដីភាពចំពោះគណបក្សរាជានិយមហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច នៅតែបន្តចាត់ទុកថា ព្រឹត្តិការណ៍កាលពី២៥ឆ្នាំមុន គឺជាការធ្វើរដ្ឋប្រហារដោយលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន ដើម្បីទម្លាក់សម្ដេចក្រុមព្រះចេញពីអំណាច ក្នុងរដ្ឋាភិបាលចម្រុះកាលណោះ។
ធ្លាប់ជាអតីតអ្នកនាំពាក្យគណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច លោក ប៉ែន សង្ហា បានបង្ហោះសារនៅលើទំព័រហ្វេសប៊ុកផ្ទាល់ខ្លួន នៅថ្ងៃទី៥ ខែកក្កដានេះ ដោយហៅការផ្ទុះអាវុធកាលពី២៥ឆ្នាំមុននោះ ថាមិនមែនជាព្រឹត្តិការណ៍ថ្ងៃ៥-៦កក្កដាទេ ប៉ុន្តែករណីនោះជាអំពើរដ្ឋប្រហារបង្ហូរឈាមសុទ្ធសាធ ដែលបង្កឡើងដោយជនល្មោភអំណាច។
លើសពីនេះទៀត ប្រភពដដែលក៏លើកឡើងដែរថា អ្នកដែលពលីជីវិតនៅក្នុងព្រឹត្តិការណ៍រដ្ឋប្រហារកាលណោះ គឺមានមន្រ្តីយោធាជាន់ខ្ពស់មួយចំនួន ដែលគាំទ្រគណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច ហើយត្រូវបានកម្លាំងដែលស្មោះស្ម័គ្រនឹងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បាញ់សម្លាប់ក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ។ បើតាមលោក ប៉ែន សង្ហា ចាត់ទុកអ្នកដែលបានស្លាប់ក្នុងព្រឹត្តិការណ៍ថ្ងៃ៥-៦កក្កដានោះថា ជាអ្នកដែលបានបូជាជីវិតប្រកបដោយភាពក្លាហាននិងស្មោះត្រង់ ដើម្បីបុព្វហេតុជាតិ ការពារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងជំរុញឱ្យមានយុត្តិធម៌សង្គម។
ដោយឡែក លោក គឹម សុខ អ្នកវិភាគសង្គមនិងនយោបាយ ឯកភាពថា អំពើរដ្ឋប្រហារនេះ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាមិនមានជាប់ពាក់ព័ន្ធមែន ប៉ុន្តែអ្នកដែលបញ្ជាឱ្យមានការរំលោភអំណាចដោយការបង្ហូរឈាមកាលណោះ គឺលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន។ លោក គឹម សុខ ចោទប្រកាន់ថា ប្រសិនបើលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី មិនចង់ក្ដោបអំណាចតែម្នាក់ឯង ដោយផាត់សម្ដេចក្រុមព្រះ នរោត្តម រណឫទ្ធិ ចេញពីសហនាយករដ្ឋមន្រ្តីទេ ម្ល៉េះអំពើរដ្ឋប្រហារបង្ហូរឈាមនឹងមិនកើតឡើងទេ។
លោកបន្តថា៖ «ថ្ងៃទី៥-៦ កក្កដា ឆ្នាំ១៩៩៧ ពិតជាមិនមែនជារដ្ឋប្រហាររបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាមែន ប៉ុន្តែនេះគឺជារដ្ឋប្រហាររបស់លោក ហ៊ុន សែន ដណ្តើមអំណាចពីនាយករដ្ឋមន្រ្តីទី១ ព្រះអង្គម្ចាស់ នរោត្តម រណឫទ្ធិ នៃគណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច។ ដែលថាជារដ្ឋប្រហាររបស់លោក ហ៊ុន សែន ពីព្រោះលោក ហ៊ុន សែន ខ្លួនឯងបានប្រើកម្លាំងឯកជនផ្ទាល់ខ្លួន ដើម្បីដណ្តើមអំណាច មិនមានការចូលរួមពីមេទ័ពសំខាន់ៗនៃគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ព្រមទាំងថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាឯទៀតទេ»។
បន្ថែមពីលើនេះ លោក គឹម សុខ ក៏បានលើកឡើងនៅលើបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុក ដោយចោទប្រកាន់ថា ដោយសារអំពើរដ្ឋប្រហារថ្ងៃ ៥-៦ កក្កដា ឆ្នាំ១៩៩៧ នេះហើយបានធ្វើឱ្យដែនសមុទ្រខ្មែរត្រូវធ្លាក់ទៅប្រទេសជិតខាងកម្ពុជាអស់ជាច្រើនគីឡូមែត្រការ៉េ។ ជាការឆក់ឱកាសពីការប្រទាញប្រទង់គ្នាដោយជម្លោះផ្ទៃក្នុងកម្ពុជានេះ ប្រទេសវៀតណាមយកបានដែនសមុទ្រខ្មែរចំនួន៣ម៉ឺនគីឡូម៉ែត្រការ៉េ ខណៈដែលប្រទេសថៃយកបានចំនួន៣ម៉ឺនគីឡូម៉ែត្រការ៉េដែរ។
បើតាមលោក គឹម សុខ លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីធ្លាប់ឡើងតវ៉ាជាមួយប្រទេសថៃអំពីដែនសមុទ្រខ្មែរដែលបាត់ដោយជម្លោះយោធាខ្មែរនិងខ្មែរនេះ ប៉ុន្តែលោក ហ៊ុន សែន មិនហ៊ានទៅតវ៉ាជាមួយប្រទេសវៀតណាមម្តងណានោះឡើយ។
វីអូឌី មិនអាចស្នើសុំការប្រតិកម្មជុំវិញរឿងនេះពីលោក សុខ ឥសាន អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានទេ នៅថ្ងៃអង្គារនេះ។
យ៉ាងនេះក្តី សម្រាប់លោក ភុន ភាព ដែលគេស្គាល់ថាជាកម្លាំងខ្មែរក្រហម ហើយក្រោយមកបានចុះចូលជាមួយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាកាលណោះ អះអាងនៅកាលណោះថា តាមពិតទៅ អំពើបង្ហូរឈាមគ្នានេះ គឺសម្តេចក្រុមព្រះ នរោត្តម រណឫទ្ធិ ទេជាអ្នកបង្កហេតុឡើង។ បើតាមលោក ភុន ភាព ដើមឡើយ ខ្លួនគេផ្ទាល់ ត្រូវបានកម្លាំងរបស់លោក ញឹក ប៊ុនឆៃ អូសទាញមកទេ ដើម្បីផ្តួលរំលំកម្លាំងយោធារបស់លោក ហ៊ុន សែន ជានាយករដ្ឋមន្រ្តីទី២។ ប៉ុន្តែដោយមើលឃើញពីអំពើព្រៃផ្សៃរបស់គណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច ទើបរូបគេនិងមនុស្សដទៃទៀតសម្រេចជួយជ្រោមជ្រែងកម្លាំងយោធាដែលគាំទ្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាវិញ។
លោកបន្តថា៖ «ទិសដៅតែមួយទេ ខ្ញុំប្រាប់អស់លោក គឺខ្មែរក្រហម និងហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច គឺតែមួយទេ។ អ៊ីចឹងបានចង់ជម្រាបអស់លោកថា កម្លាំងពួកខ្ញុំគេឱ្យនៅឈរជើងនៅបន្ទាយតាំងក្រសាំង គឺការគាបសង្កត់របស់គេ គឺគេអត់ឱ្យចេញពីបន្ទាយ គឺគេឱ្យត្រៀមតែប្រយុទ្ធ។ ដូច្នេះ នេះជាការបំបិទសិទ្ធិសេរីភាព ដូច្នេះបើមានការជិះជាន់ចលនាតស៊ូនៅក្នុងអង្គភាពរបស់ខ្ញុំ មិនអាចឱ្យគាបសង្កត់បានទេ។ កម្លាំងរបស់ពួកខ្ញុំ គឺជាកម្លាំងផ្តាច់ខ្លួន កម្លាំងពួកខ្ញុំមិនមែនមកចូលគណបក្សណាទេ។ កម្លាំងកងទ័ព គឺជាកម្លាំងអព្យាក្រឹត្យ។ ខ្ញុំផ្តាច់ខ្លួនហើយ ខ្ញុំដើរគ្រប់ខេត្ត»។
លោក ញឹក ប៊ុនឆៃ បានប្រាប់អ្នកកាសែតក្រោយរដ្ឋប្រហារបានបញ្ចប់ទៅថា ដើមហេតុដែលនាំឱ្យផ្ទុះអាវុធនៅទីក្រុងភ្នំពេញ និងកន្លែងផ្សេងទៀតនេះ ដោយសារភាគីនីមួយៗមិនទុកចិត្តគ្នា។ លោកបញ្ជាក់ថា មានហេតុផលមួយចំនួនដែលនាំឱ្យរដ្ឋាភិបាលចម្រុះពេលនោះចាប់ផ្តើមសង្ស័យ រហូតឈានដល់ការផ្ទុះអាវុធឡើង គឺដោយសារបញ្ហាការធ្វើឱ្យមានតុល្យភាពអំណាចរៀងៗខ្លួននៅក្នុងរដ្ឋាភិបាលចម្រុះ។ ជាអគ្គសេនាធិការរងទី១ នៃកងយោធពលខេមរភូមិន្ទនៅពេលនោះ លោក ញឹក ប៊ុនឆៃ អះអាងថា គណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច មិនបាននាំកម្លាំងខ្មែរក្រហមចូលទីក្រុងភ្នំពេញ ដូចការចោទប្រកាន់ទេ ហើយគណបក្សរាជានិយមក៏មិនបានធ្វើរដ្ឋប្រហារដើម្បីអំណាចដែរ។
លោកបន្តថា៖ «ខ្លួនខ្ញុំផ្ទាល់ ខ្ញុំអត់ដែលបានទៅយកកម្លាំងខ្មែរក្រហមចូលមកភ្នំពេញម្នាក់ណាក៏មានដែរ។ មានការបន្ថែមកម្លាំងខ្លះតិចតួច ដែលយកមកពីកងទ័ពជាតិសីហនុនិយមរបស់ហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិចនោះមកខ្លះ ដោយសារថាកងអង្គរក្សសម្តេចក្រុមព្រះនៅពេលនោះ មិនមានអ្នកដែលធ្លាប់ប្រយុទ្ធទេ សុទ្ធតែអ្នកធ្លាប់នៅការិយាល័យភាគច្រើនដែលបានមកធ្វើការនៅភ្នំពេញ»។
បើតាមលោក ញឹក ប៊ុនឆៃ មានហេតុផលខ្លះដែលនាំឱ្យគណបក្សរាជានិយមត្រូវសម្រេចចិត្តធ្វើតុល្យភាពអំណាច ក្នុងពេលដែលយោធានៅក្នុងកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា មានចំនួន១២ម៉ឺនាក់ ខណៈដែលបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច មានតែជាង២ម៉ឺន៤ពាន់នាក់។
នៅក្នុងរបាយការណ៍របស់អង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំកម្ពុជា បង្ហាញថា នៅក្នុងព្រឹត្តិការណ៍បង្ហូរឈាមកាល២៥ឆ្នាំមុននោះ គឺមានជនរងគ្រោះរាប់រយនាក់បានស្លាប់ ដោយការប្រយុទ្ធគ្នា។ ដោយឡែក មានមន្រ្តីគណបក្សនយោបាយដែលស្មោះស្ម័គ្រនឹងគណបក្សរាជានិយមហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច ប្រមាណ ៦០នាក់ផ្សេងទៀត ត្រូវបានគេសម្លាប់ក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ។ របាយការណ៍បន្ថែមថា ជនរងគ្រោះភាគច្រើន គឺជាមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់និងជាយោធាដែលមានភក្តីភាពចំពោះគណបក្សរាជានិយម ដូចជា លោកឧត្ដមសេនីយ៍ ហូ សុខ, ក្រូច យឿម, ជា ឫទ្ធី ,ឈុត លី, សេង ហុង, ចៅ សម្បត្តិ និង ម៉ែន ប៊ុនថន ជាដើម។
បើទោះបែបណា សម្រាប់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន ដែលកាលណោះជានាយករដ្ឋមន្រ្តីទី២ ចោទប្រកាន់ថា អំពើប្រយុទ្ធគ្នានេះ គឺសម្តេចក្រុមព្រះមានផែនការត្រឹមត្រូវ ដោយសារមុនហេតុការណ៍កើតឡើង សម្តេចក្រុមព្រះ នរោត្តម រណឫទ្ធិ បានចេញចេញពីកម្ពុជាមុន១ថ្ងៃ នៃព្រឹត្តិការណ៍ផ្ទុះឡើង ខណៈដែលរូបលោកសុំច្បាប់ទៅវិស្សមកាលនៅក្រៅប្រទេសចំនួន៥ថ្ងៃរួចទៅហើយ។
លោកបន្តថា៖ «អ្វីដែលខ្ញុំសូមបញ្ជាក់នៅទីនេះ រណឫទ្ធិ បានរត់ចេញពីប្រទេសក្នុងពេលដែលខ្ញុំអត់នៅក្នុងប្រទេស។ ខ្ញុំកំពុងតែសម្រាកបានជួបជុំកូនប្រពន្ធរបស់ខ្ញុំមកពីញូវយ៉ក មកពីបារាំង មកពីសិង្ហបរុី ទៅសុំសម្រាក។ ខ្ញុំសុំច្បាប់ រណឫទ្ធិ ៥ថ្ងៃ។ ខ្ញុំចេញដំណើរពីថ្ងៃទី១ ហើយខ្ញុំគ្រោងត្រលប់នៅថ្ងៃទី៦។ អ៊ីចឹងជាទម្លាប់ធម្មតា នាយកទាំងពីរ បើនិយាយទៅ នាយករដ្ឋមន្រ្តី១ទៀតត្រូវចាត់ការទាំងអស់។ ពេលហ្នឹងសិទ្ធិអំណាច គឺស្ថិតនៅក្នុងដៃ រណឫទ្ធិទាំងអស់ ទាំងផ្នែករដ្ឋ និងផ្នែកកងទ័ព»។
ផ្ទុយទៅវិញ សម្តេចក្រុមព្រះ នរោត្តម រណឫទ្ធិ ជានាយករដ្ឋមន្រ្តីទី១ កាលដែលទ្រង់មិនទាន់យាងសោយទិវង្គត ធ្លាប់លើកឡើងថា អ្នកដែលធ្វើរដ្ឋប្រហារនៅពេលនោះមិនមែនជាទ្រង់ទេ គឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដែលចង់ដណ្តើមអំណាចតែម្នាក់ឯង។
សម្រាប់ក្រុមគ្រួសារលោក ហូ សុខ ធ្លាប់អះអាងថា ពួកគេទន្ទឹងរង់ចាំយុត្តិធម៌អស់រយៈពេលច្រើនឆ្នាំមកហើយ ប៉ុន្តែការរង់ចាំនេះនៅតែមិនទាន់មានតម្រុយដដែល។ ចំណែកគណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច ដែលជាតួអង្គសំខាន់ក្នុងរឿងនេះ មិនដែលបានទាមទាររកយុត្តិធម៌ចំពោះអ្នកដែលពលីកម្មក្នុងព្រឹត្តិការណ៍ថ្ងៃ ៥-៦ កក្កដានេះដែរ។ គេសង្កេតឃើញថា គណបក្សសង្រ្គោះជាតិ នៅមុនតុលាការកំពូលរំលាយ តែងធ្វើពិធីរម្លឹកខួបចំពោះអ្នកស្លាប់ដោយការបង្ហូរឈាមនេះជាទៀងទាត់។ ប៉ុន្តែសម្រាប់ឆ្នាំនេះ ព្រឹត្តិការណ៍រម្លឹកខួបនេះ ទំនងជាមិនមានបក្សនយោបាយណាមួយហ៊ានប្រារព្ធទៀតនោះទេ។
អ្នកជំនាញផ្នែកវិទ្យាសាស្រ្តនយោបាយ លោក វណ្ណ ប៊ុនណា យល់ឃើញថា ដើម្បីកុំឱ្យប្រវត្តិសាស្រ្តដ៏សោកសៅនេះកើតឡើងជាថ្មីទៀត គ្រប់អ្នកនយោបាយគួរចាត់ទុកព្រឹត្តិការណ៍នោះជាមេរៀនដ៏ជូរចត់ ហើយកត្តានេះក៏ទុកជាបទពិសោធន៍មួយគួរចៀសវាង កុំឱ្យវិនាសកម្មបែបនេះកើតមានជាថ្មី៕
