អង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំនៅកម្ពុជា (UN) សម្ដែងការព្រួយបារម្ភជាខ្លាំងចំពោះការចោទប្រកាន់និងឃុំខ្លួនលើសកម្មជនព្រៃឈើ លោក ឆន ផល្លា ដោយចាត់ទុកសកម្មភាពនេះថា ជាការគំរាមកំហែង និងរំលោភលើសិទ្ធិអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សផ្នែកបរិស្ថាន។
តាមរយៈការចុះផ្សាយលើទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់ការិយាល័យទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំកម្ពុជា នៅថ្ងៃទី៥ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២២នេះ UN លើកឡើងថា លោក ឆន ផល្លា ជាសកម្មជនការពារព្រៃឈើ និងធនធានធម្មជាតិ បានចំណាយពេលជាង១០ឆ្នាំ ក្នុងការចងក្រងឯកសារពាក់ព័ន្ធនឹងការបំផ្លាញបរិស្ថាន និងដាក់ពាក្យបណ្ដឹងប្រឆាំងនឹងអាជ្ញាធរដែលខកខានមិនបានបំពេញកាតព្វកិច្ចការពារដីធ្លី ជាដើម។
UN បន្តថា ទោះបីជាប្រឈមមុខនឹងអំពើហិង្សានិងការរើសអើងក៏ដោយ លោក ឆន ផល្លា នៅតែបន្តតស៊ូមតិ ដើម្បីការពារសិទ្ធិដីធ្លីរបស់ជនជាតិដើមភាគតិច និងការពារព្រៃឈើនៅក្នុងខេត្តរតនគិរី និងខេត្តមណ្ឌលគិរី ប៉ុន្តែកាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១ លោក ឆន ផល្លា ត្រូវបានតុលាការកាត់ទោសឱ្យជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល៥ឆ្នាំ ក្រោមច្បាប់ស្តីពីព្រៃឈើ បន្ទាប់ពីលោកបដិសេធក្នុងការដកពាក្យបណ្ដឹងប្រឆាំងមន្ត្រីចំនួន៧រូប។
បើតាម UN ការកំណត់គោលដៅលើជនជាតិដើមភាគតិច និងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស តាមរយៈការគំរាមកំហែង ការបំភិតបំភ័យ និងការចោទប្រកាន់ពីបទព្រហ្មទណ្ឌ គឺជាការព្រួយបារម្ភមួយ ដែល UN ចាត់ទុកករណីនេះថា ជាការសងសឹកដោយផ្ទាល់ចំពោះសកម្មភាពស្របច្បាប់និងដោយសន្តិភាពរបស់ពួកគេ។
កាលពីខែឧសភា ឆ្នាំ២០២២ អ្នកជំនាញអង្គការសហប្រជាជាតិចំនួន៥រូប បានដាក់លិខិតរួមគ្នាមួយទៅរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាឱ្យផ្ដល់នូវមូលដ្ឋានអង្គហេតុ និងអង្គច្បាប់ឱ្យបានច្បាស់លាស់ ដែលឈានទៅដល់ការឃុំខ្លួនលោក ឆន ផល្លា រួមទាំងផ្តល់ព័ត៌មានអំពីលទ្ធផលនៃការស៊ើបអង្កេតលើការវាយប្រហារ និងការឃុំខ្លួនតាមអំពើចិត្តជាបន្តបន្ទាប់ប្រឆាំងនឹងលោក ឆន ផល្លា ផងដែរ។
ក្រុមអ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្ស បានសម្តែងការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងចំពោះការចោទប្រកាន់ ការឃុំខ្លួន និងការបៀតបៀនលោក ឆន ផល្លា ដោយអគ្គស្នងការនគរបាលជាតិ និងការខកខានក្នុងការធានាសិទ្ធិក្នុងការកាត់ក្តីដោយយុត្តិធម៌ និងមានពេលវេលាគ្រប់គ្រាន់ សម្រាប់ការរៀបចំការការពារក្តី រួមទាំងការខកខានក្នុងការស៊ើបអង្កេតពេញលេញ និងកាត់ទោសជនល្មើសនៃការវាយប្រហារដោយហិង្សាលើលោក ផល្លា ដែលបណ្ដាលឱ្យគាត់រងរបួសធ្ងន់ធ្ងរផងដែរ។
ក្រុមអ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្ស បន្តថា ដំណើរការរបស់តុលាការប្រឆាំងលោក ឆន ផល្លា ហាក់ជាចេតនាក្នុងគោលបំណងរឹតបន្តឹងការងារដោយសន្តិវិធី និងស្របច្បាប់ ក្នុងការការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងសិទ្ធិសមូហភាពក្នុងការរស់នៅដោយសេរីភាព សន្តិភាព និងសន្តិសុខ ជាពិសេសការកំណត់គោលដៅលើជនជាតិដើមភាគតិច និងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស។
ក្រុមអ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សចាត់ទុកការចោទប្រកាន់និងការឃុំខ្លួនលោក ឆន ផល្លា ថាជាការប្រមាថដល់កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់អ្នកការពារបរិស្ថាន និងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សជនជាតិដើមភាគតិច រួមទាំងប្រមាថដល់កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងអង្គការសិទ្ធិមនុស្សផ្សេងទៀត។
ក្នុងលិខិតឆ្លើយតបចុះថ្ងៃទី២០ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបញ្ជាក់ថា ការលើកឡើងរបស់ក្រុមអ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សនោះ គឺមិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីការពិត និងទិដ្ឋភាពច្បាប់នៃប្រទេសកម្ពុជានោះទេ។ លិខិតបន្តថា ការចោទប្រកាន់និងការឃុំខ្លួនលោក ឆន ផល្លា គឺមានភស្តុតាងគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ការដាក់បន្ទុក។
អ្នកស្រី ខាំ សាឡុង ភរិយារបស់លោក ឆន ផល្លា មានប្រសាសន៍នៅថ្ងៃទី០៥ ខែកក្កដានេះថា ពេលនេះ ស្វាមីរបស់អ្នកស្រីកំពុងមានបញ្ហាសុខភាពដោយកើតជំងឺលើសឈាម និងជំងឺទឹកនោមផ្អែម ខណៈជីវភាពគ្រួសារក៏កំពុងធ្លាក់ចុះជាខ្លាំងផងដែរ ដោយសារគ្មានអ្នកជួយរកស៊ីចិញ្ចឹម។ អ្នកស្រីបន្តថា សាលាឧទ្ធរណ៍ខេត្តត្បូងឃ្មុំនឹងប្រកាសសាលដីកាសំណុំរឿងស្វាមីរបស់អ្នកស្រី នៅថ្ងៃទី១៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២២នេះ។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា៖ «ខ្ញុំមិនយល់ពីតុលាការសាលាដំបូងខេត្តរតនគិរីទេ កាត់ក្តីឱ្យស្វាមីខ្ញុំជាប់ពន្ធនាគារ៥ឆ្នាំ ខណៈដែលគាត់ជាអ្នកការពារធនធានធម្មជាតិ និងការពារដីរបស់រដ្ឋ បែរជាគាត់ខុស។ ចំណែកអ្នកលក់ឬបំផ្លាញដីព្រៃរបស់រដ្ឋ បែរជាត្រូវវិញ។ អ៊ីចឹងខ្ញុំសុំឱ្យតុលាការឧទ្ធរណ៍ហ្នឹងទម្លាក់ចោលការចោទប្រកាន់លើគាត់ ព្រោះគាត់មនុស្សល្អ គ្មានកំហុសអីនោះទេ កុំឱ្យគាត់ជាប់គុកជាប់ច្រវាក់ទៀត កុំឱ្យគាត់ចោលកូនចោលចៅ។ រាល់ថ្ងៃ ខ្ញុំពិបាកខ្លាំងណាស់ អត់លុយអត់កាក់ ណាមួយកូនៗនៅតូចៗទៀត។ ខ្ញុំរស់ពឹងតែប្តីទេ ពេលអត់ប្តី ពិបាកណាស់ កូនៗគ្មានបានទៅរៀនទៅសូត្រទេ»។
លោក ឆន ផល្លា ជាសកម្មជនការពារព្រៃឈើ និងធនធានធម្មជាតិ ជាង១០ឆ្នាំមកហើយ នៅឃុំសេដា ស្រុកលំផាត់ ខេត្តរតនគិរី។ បច្ចុប្បន្ន សកម្មជនការពារព្រៃឈើរូបនេះត្រូវបានឃុំខ្លួននៅពន្ធនាគារខេត្តរតនគិរី រយៈពេលជាង៨ខែមកហើយ ក្រោមបទចោទថា «កាប់រានដីព្រៃ ឈូសឆាយ និងហ៊ុមព័ទ្ធកាន់កាប់ដីព្រៃ» តាមបញ្ញត្តិមាត្រា៩៧ ចំនុច៦ នៃច្បាប់ស្ដីពីព្រៃឈើ។
កាលពីថ្ងៃទី១០ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២២ អង្គការសង្គមស៊ីវិល សហជីព និងសហគមន៍ ចំនួន១១៣ស្ថាប័ន បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយ ដោយស្នើដល់តុលាការ និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ទម្លាក់ចោលបទចោទប្រកាន់លើលោក ឆន ផល្លា ព្រមទាំងដោះលែងលោកឱ្យមានសេរីភាពដោយឥតលក្ខខណ្ឌ ដោយថា ការឃុំខ្លួននិងចោទប្រកាន់លោក ឆន ផល្លា ធ្វើឡើងទាំងអយុត្តិធម៌ និងពុំមានភស្តុតាងរឹងមាំក្នុងការដាក់បន្ទុកទាល់តែសោះ៕