មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សកាន់អំណាច ប្រាប់មន្ត្រីនៅក្រោមឱវាទទាំងអស់ត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ពន្លឿនដោះស្រាយរឿងអយុត្តិធម៌ដែលនៅសេសសល់ជូនប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បីកុំឱ្យបាត់បង់សំឡេងគាំទ្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបន្ថែមទៀត ខណៈការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិកាន់តែខិតជិតចូលមកដល់។
ក្នុងកិច្ចប្រជុំបូកសរុបវាយតម្លៃលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ អាណតិ្តទី៥ កាលពីចុងសប្តាហ៍មុន របស់គណៈកម្មាធិការគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ខេត្តបាត់ដំបង អនុប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ស ខេង បានថ្លែងថា ការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់ អាណត្តិទី៥នេះ គណបក្សកាន់អំណាចខេត្តនេះទទួលបានសំឡេងឆ្នោតគាំទ្រសរុប៣៤៧ ០៦២សំឡេង ស្មើនឹង៧៦,០៩ភាគរយ។ ក្នុងចំណោមអាសនៈសរុប៨២៣ បក្សកាន់អំណាចខេត្តនេះទទួលបាន៦៧៦អាសនៈ ឬស្មើនឹង៨២,១៤ភាគរយ។
បន្ថែមពីនេះ លោកថា ឃុំ-សង្កាត់ដែលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាឈ្នះអាសនៈច្រើនខ្ពស់ជាងគេ ក្នុងអត្រាសំឡេងគាំទ្រចាប់ពី៨០ភាគរយឡើង និងឈ្នះអាសនៈក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ ទាំងអស់មានចំនួន១៣ឃុំ-សង្កាត់។
យ៉ាងណា អនុប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារូបនេប្រាប់ទៅក្រុមការងារត្រូវពិភាក្សាផ្លាស់ប្ដូរយោបល់គ្នា ដើម្បីស្វែងរកចំណុចល្អៗបន្ថែមទៀតពាក់ព័ន្ធនឹងចំណុចខ្លាំង ចំណុចខ្សោយ បញ្ហាប្រឈម និងទិសដៅការងារសម្រាប់ដំណើរឈានឆ្ពោះទៅកាន់ការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្ត នីតិកាលទី៧ ឆ្នាំ២០២៣ ដោយថា លទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ នឹងមិនដូចគ្នានឹងលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិនោះទេ។
លោក ស ខេង អះអាងថា ការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្តមានចរិតនៃការតស៊ូផ្នែកនយោបាយតានតឹងជាងការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់។ ករណីនេះ លោកប្រាប់ទៅអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធត្រូវរួមគ្នាដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមនានាដែលនៅសេសសល់ជូនប្រជាពលរដ្ឋ។ បញ្ហាទាំងនោះ លោកថា មានដូចជាការរំលោភបំពានដោយអយុត្តិធម៌ ធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិសេរីភាពពួកគេ ដើម្បីកុំឱ្យបាត់បង់សំឡេងគាំទ្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបន្ថែមទៀត ខណៈការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្ត្រ នីតិកាលទី៧ នឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅឆ្នាំ២០២៣ខាងមុខនេះ។
លោក ស ខេង សង្កត់ធ្ងន់ទៀតថា៖ «តើយើងនៅមានបញ្ហាអ្វីខ្លះទៀតដែលនៅសេសសល់? នោះហើយជាបញ្ហាដែលយើងត្រូវតែមើលឱ្យឃើញ ហើយរួមគ្នាដោះស្រាយឱ្យបាន ដូចជាការរំលោភ ការបំពាន ប៉ះពាល់ទៅដល់សិទ្ធិសេរីភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។ នេះជាបញ្ហាធំធ្វើឱ្យមានភាពអយុត្តិធម៌ អាចបង្កភាពមិនសប្បាយចិត្ត ហើយមិននាំឱ្យមានការគាំទ្រ និងការបោះឆ្នោតជូនគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារបស់យើង»។
សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានស្តីពីលទ្ធផលនៃកិច្ចប្រជុំរបស់ គ.ជ.ប កាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែមិថុនា បង្ហាញថា មានគណបក្សនយោបាយចំនួន៩ ក្នុងចំណោមគណបក្សទាំង១៧ ដែលបានចូលរួមប្រកួតប្រជែងការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ សម្រាប់អាណត្តិទី៥នេះ ទទួលបានអាសនៈជាមេឃុំ-ចៅសង្កាត់ និងក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់។ ក្នុងចំណោមគណបក្សទាំង៩នោះ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងគណបក្សភ្លើងទៀន ទទួលបានសំឡេងគាំទ្រច្រើនជាងគេ។
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សភ្លើងទៀន លោក ថាច់ សេដ្ឋា យល់ថា ការលើកឡើងរបស់លោក ស ខេង គ្រាន់តែជាទ្រឹស្តីតែប៉ុណ្ណោះ។ លោកបន្ថែមថា ដើម្បីឱ្យបទបញ្ជានេះមានប្រសិទ្ធភាព លុះត្រាតែមានវិធានការច្បាប់ចំពោះមន្ត្រីទាំងឡាយណាដែលមិនដោះស្រាយរឿងអយុត្តិធម៌ទាំងនោះ ឬដោះស្រាយដែរ តែលម្អៀង មិនមានតម្លាភាព និងប្រកាន់បក្ខពួក ជាដើម។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «បើសិនជាមិនមានវិធានការតឹងរ៉ឹង ដាក់ពិន័យដល់មន្ត្រីអសកម្ម ឬមន្ត្រីដែលប្រព្រឹត្តមិនសមស្រប មិនត្រឹមត្រូវទេ វានៅតែឱ្យអ្នកហ្នឹង[មន្ត្រី]បន្តធ្វើរឿងហ្នឹង[រឿងអយុត្តិធម៌]ដដែលទៀត»។
ប្រធានវិទ្យាស្ថានប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជា លោកបណ្ឌិត ប៉ា ចន្ទរឿន មានប្រសាសន៍គាំទ្រនឹងការលើកឡើងរបស់លោក ស ខេង ដែលប្រាប់ឱ្យមន្ត្រីក្រោមឱវាទរួមគ្នាដោះស្រាយបញ្ហាអយុត្តិធម៌នានាដែលនៅសេសសល់ជូនប្រជាពលរដ្ឋ។
លោកបន្តថា នៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ គណបក្សនយោបាយដែលឈ្នះឆ្នោត ត្រូវផ្តល់សេវាជូនប្រជាពលរដ្ឋម្ចាស់ឆ្នោតប្រកបដោយតម្លាភាព មិនប្រកាន់បក្ខពួក មិនប្រកាន់និន្នាការនយោបាយឡើយ ទើបធ្វើឱ្យសង្គមជាតិរីកចម្រើន និងដើរទាន់សម័យកាលទំនើប។
ជាមួយគ្នានេះ លោកជំរុញទៅអ្នកនយោបាយទាំងអស់ត្រូវរួមគ្នាដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមជូនប្រជាពលរដ្ឋដែលរងនូវភាពអយុត្តិធម៌ ការរំលោភបំពានសិទ្ធិសេរីភាពនានា ជាជាងប្រកាន់បក្ខពួក ពីព្រោះប្រទេសជាតិស្លាប់ឬរស់អាស្រ័យលើអ្នកនយោបាយមានភាពស្មោះត្រង់ជាមួយម្ចាស់ឆ្នោត។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «គួរតែផ្ដោតការដោះស្រាយបញ្ហាជូនប្រជាពលរដ្ឋ ជាជាងបង្កើតបញ្ហា ឬបង្កបញ្ហារវាងគ្នានិងគ្នា ជាពិសេសរវាងសកម្មជន ឬក៏អ្នកនយោបាយដែលនៅក្នុងបក្សផ្សេងគ្នា។ កាលណាយើងបង្កើតបញ្ហានយោបាយ ហើយមិនរួបរួមសាមគ្គីគ្នានៅក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាចំពោះមុខរបស់ប្រជាពលរដ្ឋទេ សង្គមយើងកាន់តែមានបញ្ហា»។
កាលពីខែសីហា ឆ្នាំ២០២១ សាលាដំបូងខេត្តបាត់ដំបង បានសម្រេចកាត់ទោសបុរសម្នាក់ឈ្មោះ ងួន លី ឱ្យជាប់ពន្ធនាគារ១០ខែ ពីបទ «ញុះញង់ឱ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋជាអាទិ៍» ក្រោយពីយុវជនរូបនោះបានបង្ហោះសារលើបណ្ដាញសង្គមថា រដ្ឋាភិបាលបានឱ្យពួកគាត់កាច់ផ្លែមៀនពីចម្ការ ហើយបែរជាមិនយកផ្លែមៀនរបស់ពួកគាត់វិញ។
បើទោះបីជាការរិះគន់តាមបណ្តាញសង្គមរបស់លោក ងួន លី ពេលនោះជារឿងពិតក៏ដោយ ប៉ុន្តែសមត្ថកិច្ចខេត្តបាត់ដំបងបានចាត់ទុកការរិះគន់នោះថា ជាករណីញុះញង់ និងជេរប្រមាថដល់ក្រុមការងារអ្នកប្រមូលទិញមៀន និងរដ្ឋាភិបាលទៅវិញ។
យ៉ាងណា ក្រុមគ្រួសារនិងសង្គមស៊ីវិលចាត់ទុកការសម្រេចនោះថាជារឿងអយុត្តិធម៌មួយ និងជាការរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ។
កាលពីខែតុលា ឆ្នាំ២០២១ អង្គការគម្រោងយុត្តិធម៌ពិភពលោក (WJP) បានចេញរបាយការណ៍មួយដោយបានផ្ដល់ចំណាត់ថ្នាក់ជាប្រទេសមាននីតិរដ្ឋទាបបំផុត ដោយទទួលបានលេខ១៣៨ ក្នុងចំណោមប្រទេសចំនួន១៣៩ លើពិភពលោក។ ចំណាត់ថ្នាក់នេះបង្ហាញថា សន្ទស្សន៍នីតិរដ្ឋកម្ពុជា គឺល្អជាងប្រទេសវ៉េណេស៊ុយអេឡាតែមួយប៉ុណ្ណោះ។
ការផ្ដល់ចំណាត់ថ្នាក់នេះ គឺធ្វើឡើងតាមរយៈការសិក្សានិងវាយតម្លៃដោយផ្អែកលើសូចនាករ ៨ចំណុច រួមមាន ដែនកំណត់អំណាចរដ្ឋាភិបាល ការលុបបំបាត់អំពើពុករលួយ រដ្ឋាភិបាលបើកទូលាយ សិទ្ធិជាមូលដ្ឋាន សណ្ដាប់ធ្នាប់និងសន្តិសុខ ការអនុវត្តបទប្បញ្ញត្តិ យុត្តិធម៌ស៊ីវិល និងយុត្តិធម៌ព្រហ្មទណ្ឌ៕