សកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិ (Mother Nature Cambodia) ឬសកម្មជនបរិស្ថាន ចំនួន៦រូប បានចេញវីដេអូទាមទារឱ្យតុលាការទម្លាក់បទចោទប្រកាន់ទាំងឡាយប្រឆាំងពួកគេ ដោយអះអាងថា រាល់សកម្មភាពដែលពួកគេធ្វើកន្លងមកគ្រាន់តែដើម្បីចូលរួមការពារធនធានធម្មជាតិតែប៉ុណ្ណោះ និងមិនបានប្រព្រឹត្តដូចអ្វីដែលតុលាការចោទប្រកាន់នោះទេ។
ក្នុងវីដេអូឃ្លីបជាង២នាទីដែលចេញផ្សាយនៅថ្ងៃអង្គារនេះបង្ហាញថា សកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិទាំងនោះរួមមាន លោក ថុន រដ្ឋា, កញ្ញា ឡុង គន្ធា, កញ្ញា ភួន កែវរស្មី, លោក យឹម លាងហ៊ី, កញ្ញា ស៊ុន រដ្ឋា និង លោក លី ចាន់ដារ៉ាវុធ។
ការចេញផ្សាយវីដេអូនេះ ពួកគេអះអាងថា ដើម្បីទាមទារឱ្យតុលាការទម្លាក់ការចោទប្រកាន់ទាំងឡាយ ពិសេសបទចោទ «រួមគំនិតក្បត់» ដែលអាចធ្វើឱ្យពួកគេប្រឈមជាប់ពន្ធនាគារចន្លោះពី៥ឆ្នាំទៅ១០ឆ្នាំ។
ទោះបីជាតុលាការបានដោះលែងឱ្យពួកគេបាននៅក្រៅឃុំបណ្ដោះអាសន្នកាលពីថ្ងៃទី១២ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១ក៏ដោយ ប៉ុន្តែពួកគេអះអាងថា ត្រូវស្ថិតក្រោមលក្ខខណ្ឌរបស់តុលាការ រួមមាន មិនត្រូវផ្លាស់ប្ដូរលំនៅឋានដោយគ្មានការអនុញ្ញាត។ បន្ថែមពីនេះ មិនត្រូវចាកចេញពីប្រទេសដោយគ្មានការអនុញ្ញាត ត្រូវចូលមកបង្ហាញខ្លួននៅពេលមានការកោះហៅពីតុលាការ និងតម្រូវឱ្យសកម្មជនគោរពនូវកាតព្វកិច្ចដទៃទៀត។
តាមរយៈវីដេអូឃ្លីបដដែល សកម្មជនបរិស្ថានទាំងនោះបានលើកឡើងថា ការដែលប្រជាពលរដ្ឋចូលរួមការពារបរិស្ថានមិនមែនជាបទល្មើសនោះទេ ហើយពួកគាត់នៅតែទាមទារឱ្យតុលាការទម្លាក់ការចោទប្រកាន់ដោយឥតលក្ខខណ្ឌ។
យុវតីចលនាមាតាធម្មជាតិ កញ្ញា ភួន កែវរស្មី បានលើកឡើងក្នុងវីដេអូនោះថា រាល់សកម្មភាពដែលសកម្មជនបរិស្ថានធ្វើឡើងកន្លងមក ដើម្បីស្វែងរកឱ្យឃើញពីបញ្ហាបរិស្ថាន និងស្វែងរកដំណោះស្រាយតែប៉ុណ្ណោះ។ តែយ៉ាងណា កញ្ញាថា សកម្មជនបរិស្ថានបែរជាត្រូវបានធ្វើទុក្ខបុកម្នេញពីសំណាក់អាជ្ញាធរ ព្រមទាំងប្រព័ន្ធតុលាការ រហូតដល់សកម្មជនបរិស្ថានត្រូវបានជាប់ពន្ធនាគារម្នាក់ៗជាងមួយឆ្នាំថែមទៀត។
កញ្ញា ភួន កែវរស្មី ថា៖ «មិនត្រឹមតែមិនបានលើកទឹកចិត្តដល់សកម្មភាពរបស់ពួកយើងនោះទេ ប៉ុន្តែពួកយើងត្រូវបានគាបសង្កត់គ្រប់រូបភាព ព្រមទាំងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញតាមប្រព័ន្ធតុលាការផងដែរ។ ជាក់ស្ដែង យើងបានជាប់គុកយ៉ាងអយុត្តិធម៌ជាងមួយឆ្នាំ»។
ចំណែកឯកញ្ញា ស៊ុន រដ្ឋា បានលើកឡើងថា រាល់ការចោទរបស់តុលាការមិនមានមូលដ្ឋានច្បាប់នោះទេ រួមទាំងភស្ដុតាងណាមួយដែលបញ្ជាក់ថា សកម្មភាពរបស់ពួកគេបានរួមគំនិតក្បត់នោះឡើយ។ កញ្ញាបន្តថា រាល់សកម្មភាពដែលសកម្មជនធ្វើ គឺគ្រាន់តែទាមទារឱ្យមានការបកស្រាយពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាល ដើម្បីថែរក្សាធនធានធម្មជាតិ និងធ្វើឱ្យបរិស្ថានស្អាតប៉ុណ្ណោះ។
កញ្ញាបន្តថា៖ «ក្នុងផេករបស់ចលនាមាតាធម្មជាតិដែលបានផុសកន្លងមក គ្រាន់តែនិយាយពីបញ្ហាទឹកលូ បញ្ហាសំរាម បញ្ហាការអភិវឌ្ឍដែលបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិ ប៉ុន្តែនៅពេលដែលយើងទទួលបានបទចោទរហូតដល់រួមគំនិតក្បត់ ហើយយើងមានអារម្មណ៍ថា អយុត្តិធម៌សម្រាប់ពួកយើង ក្នុងពេលដែលយើងព្យាយាមការពារធនធានធម្មជាតិ»។
យុវជនចលនាមាតាធម្មជាតិមួយរូបទៀត លោក ថុន រដ្ឋា ឱ្យដឹងថា មូលហេតុសកម្មជនបរិស្ថានទាមទារឱ្យតុលាការទម្លាក់បទចោទប្រកាន់ចំពោះបទ «រួមគំនិតក្បត់» ដោយថាជាបទល្មើសធ្ងន់ធ្ងរ ខណៈពួកគាត់មិនបានប្រព្រឹត្តដូចការចោទប្រកាន់ឡើយ។
លោក រដ្ឋា បន្តថា ការចោទប្រកាន់មកលើសកម្មជនបរិស្ថានទាំង៦នាក់នេះ គឺជារឿងដែលមិនអាចទទួលយកបាន ត្បិតសកម្មភាពរបស់ពួកគេគឺជាការរួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការការពារធនធានធម្មជាតិ។ លោកអះអាងថា ការពារបរិស្ថានមិនមែនជាបទល្មើសឡើយ និងត្រូវបានការពារដោយច្បាប់ជាតិនិងអន្តរជាតិថែមទៀតផង។
លោកថា៖ «ប៉ុន្តែជាក់ស្ដែង សកម្មភាពរបស់យើងត្រូវបានធ្វើបាប ចោទពួកយើងរហូតរួមគំនិតក្បត់ ដែលជាបទឧក្រិដ្ឋ ប្រឈមរហូតដល់ជាប់ពន្ធនាគាររហូតដល់១០ឆ្នាំ។ ហ្នឹងគឺជារឿងដ៏មហាឃោរឃៅមួយដែលធ្វើមកកាន់យុវជន ហើយពិសេសយុវជនដែលខ្វល់ខ្វាយលើធនធានធម្មជាតិ»។
បញ្ហានេះ យុវជនស្រឡាញ់បរិស្ថានដដែល ទាមទារឱ្យតុលាការទម្លាក់ចោលរាល់ការចោទប្រកាន់មកលើពួកគេដោយឥតលក្ខខណ្ឌ។
វីអូឌី មិនអាចទាក់ទងសុំការឆ្លើយតបពីអ្នកនាំពាក្យអយ្យការអមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ លោក ប្លង់ សុផល និងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន បានទេ នៅថ្ងៃទី១២ ខែកក្កដានេះ។
អ្នកនាំពាក្យសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក ស៊ឹង សែនករុណា បានលើកឡើងថា នៅពេលតុលាការមិនទាន់ទម្លាក់បទចោទ និងបន្តដាក់បម្រាមទៅលើសកម្មជនបរិស្ថានទាំងនេះ បានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សេរីភាពជាមូលដ្ឋានធ្ងន់ធ្ងររបស់ពួកគេ។ បន្ថែមពីនេះ ប៉ះពាល់ដល់ការបំពេញភារកិច្ចរបស់យុវជនទាំងនោះ ស្របពេលអង្គការសង្គមស៊ីវិលបានចាត់ទុកថា សកម្មភាពការពារធនធានធម្មជាតិមិនមែនជាបទល្មើសតាំងតែពីដំបូងមកម៉្លេះ។
លោកថា៖ «បាទ! តាំងពីខាងដើមហើយថាអង្គការសង្គមស៊ីវិល ហើយមិនមែនតែខ្ញុំលើកឡើងទេ ដែលយើងបានចាត់ទុកថាជាករណីមួយដែលថា កិច្ចការមួយដែលធ្វើការសម្រាប់ផលប្រយោជន៍សង្គមជាតិយើងហ្នឹងឯង។ ដោយឡែក ការចោទប្រកាន់របស់តុលាការនេះ យើងឃើញថា ហាក់បីដូចជាផ្ទុយពីការពិត ក្នុងការអនុវត្តការងាររបស់ពួកគាត់»។
ក្នុងចំណោមសកម្មជនមាតាធម្មជាតិទាំង៦នាក់ ក្នុងនោះ៣នាក់ រួមមាន លោក ថុន រដ្ឋា កញ្ញា ភួន កែវរស្មី និងកញ្ញា ឡុង គន្ធា ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួន និងជាប់ពន្ធនាគារជាង១ឆ្នាំ ក្រោមបទប្រកាន់ «ញុះញង់បង្កឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម»។ អ្នកទាំង៣ត្រូវបានចៅក្រមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ចោទប្រកាន់លើពួកគេមួយករណីទៀត គឺបទ «រួមគំនិតក្បត់»។
ការចោទប្រកាន់នេះធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីសមត្ថកិច្ចចាប់ឃុំខ្លួនយុវជនបរិស្ថានចលនាមាតាធម្មជាតិ ៣រូបផ្សេងទៀត ក្នុងនោះមាន កញ្ញា ស៊ុន រដ្ឋា លោក យឹម លាងហ៊ី និងលោក លី ចាន់ដារ៉ាវុធ ក្រោមបទចោទប្រកាន់ «រួមគំនិតក្បត់» និង «ប្រមាថអង្គព្រះមហាក្សត្រ» ហើយពួកគេត្រូវបានតុលាការឃុំនៅពន្ធនាគារអស់រយៈពេល៥ខែ។
សកម្មជនបរិស្ថានទាំង៦នាក់នោះត្រូវបានដោះលែងឱ្យនៅក្រៅឃុំបណ្ដោះអាសន្នកាលពីថ្ងៃទី១២ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១។ ការដោះលែងពេលនោះ គឺអ្នកខ្លះបានអនុវត្តទោសចប់តាមការកំណត់របស់តុលាការ ហើយអ្នកខ្លះទៀតត្រូវបានដោះលែងនៅក្រៅឃុំបណ្ដោះអាសន្ន ដោយទោសនៅសល់ត្រូវព្យួរសាកល្បងប៉ុណ្ណោះ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ ក្រោយដោះលែងពួកគេពីពន្ធនាគារមិនបានប៉ុន្មានថ្ងៃផង សកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិកម្ពុជា ទទួលបានពានរង្វាន់ជួរមុខលើសកម្មភាពការពារបរិស្ថានប្រចាំនៅតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកក្នុងឆ្នាំ២០២១។
ពានរង្វាន់ដែលសកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិទទួលបានពី អង្គការអន្តរជាតិហ្រ្វាន់ឡាញ ឌីហ្វិនឌឺ (Frontline Defenders) កាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១ ចំពោះភាពក្លាហាននិងការហ៊ានប្រថុយគ្រោះថ្នាក់ ដើម្បីការពារបរិស្ថាននិងធនធានធម្មជាតិនៅប្រទេសកម្ពុជា៕
