សាលាឧទ្ធរណ៍ត្បូងឃ្មុំ នៅថ្ងៃពុធនេះ បានប្រកាសច្រានចោលសាលក្រមរបស់សាលាដំបូងខេត្តរតនគិរី ដែលបានផ្ដន្ទាទោសសកម្មជនព្រៃឈើ លោក ឆន ផល្លា ដាក់ពន្ធនាគារចំនួន៥ឆ្នាំ ក្រោមបទចោទ «កាប់រានដីព្រៃ ឈូសឆាយ និងហ៊ុមព័ទ្ធកាន់កាប់ដីព្រៃ» ប៉ុន្តែសកម្មជនរូបនេះនៅបន្តរងការចោទប្រកាន់មួយទៀតនៅសាលាដំបូងខេត្តរតនគិរី។
កាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១ លោក ឆន ផល្លា ត្រូវបានតុលាការនៃសាលាដំបូងខេត្តរតនគិរី កាត់ទោសឱ្យជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល៥ឆ្នាំ ក្រោមច្បាប់ស្តីពីព្រៃឈើ។ ក្រោយការប្រកាសនេះ មេធាវីរបស់លោកបានប្តឹងទៅសាលាឧទ្ធរណ៍ត្បូងឃ្មុំ ប្រឆាំងនឹងសាលក្រមរបស់តុលាការជាន់ទាបនេះ។
លោក សំ ទិត្យសីហា ជាមេធាវីការពារក្ដីឱ្យលោក ឆន ផល្លា បានឱ្យដឹងថា ក្រោយបើកសវនាការលើសំណុំរឿងនេះកាលពីអំឡុងខែមិថុនារួច នៅថ្ងៃពុធនេះ តុលាការសាលាឧទ្ធរណ៍ត្បូងឃ្មុំ បានប្រកាសសាលដីកា ដោយបដិសេធសាលក្រមរបស់សាលាដំបូងខេត្តរតនគិរី ដែលករណីនេះ លោកថា កូនក្តីរបស់លោកនឹងត្រូវដោះលែង បន្ទាប់ពីការជូនដំណឹងរបស់តុលាការសាលាឧទ្ធរណ៍។
មេធាវីរូបនេះបានសាទរចំពោះការប្រកាសសាលដីការបស់សាលាឧទ្ធរណ៍ ដោយថា ជាការផ្ដល់យុត្តិធម៌ពិតប្រាកដដល់កូនក្តីរបស់លោក ខណៈលោក ឆន ផល្លា គឺជាសកម្មជនដែលចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងការការពារបរិស្ថាន។
លោកថា៖ «ការដែលឱ្យលោក ឆន ផល្លា រួចពីបទចោទហ្នឹង គឺជាការផ្ដល់យុត្តិធម៌ដល់គាត់ពិតប្រាកដ […] ព្រោះលោក ឆន ផល្លា គឺជាសកម្មជនការពារបរិស្ថាន ហើយគាត់លះបង់ទាំងកម្លាំងកាយ កម្លាំងចិត្ត ចូលរួមជាមួយអាជ្ញាធរនិងរដ្ឋាភិបាល តែត្រូវបានរងការចោទប្រកាន់ដោយអយុត្តិធម៌»។
តែទោះជាយ៉ាងណា លោកមេធាវី សំ ទិត្យសីហា បញ្ជាក់ថា លោក ឆន ផល្លា នៅមិនទាន់អាចមានសេរីភាពនៅឡើយ ដោយសារតែលោក ឆន ផល្លា ត្រូវបានសាលាដំបូងខេត្តរតនគិរី ប្រកាសសាលក្រមកាលពីថ្ងៃទី០៧ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២២នេះ ដោយផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគាររយៈពេល៦ឆ្នាំ ក្រោមបទចោទថ្មីមួយទៀត គឺបទ «ផ្ដើមគំនិត កាប់គាស់ រុករានដីព្រៃ ឆ្ការ ដុត និងឈូសឆាយដីព្រៃ ដើម្បីយកដីជាកម្មសិទ្ធិ» តាមមាត្រា៦២ នៃច្បាប់ស្ដីពីតំបន់ការពារធម្មជាតិ។
ជុំវិញបទចោទថ្មីទៀតនេះ លោក សំ ទិត្យសីហា ចាត់ទុកសាលក្រមរបស់សាលាដំបូងខេត្តរតនគិរី ថាជារឿងអយុត្តិធម៌ ដោយសារតែលោក ឆន ផល្លា មិនមានដីនៅទីតាំងនោះ ដូចអ្វីដែលព្រះរាជអាជ្ញាបានចោទប្រកាន់នោះទេ។
លោកថា៖ «មួយវិញទៀត មានតែលោក ឆន ផល្លា ទេដែលការពារលើដី ទីតាំងដីដែលចោទប្រកាន់គាត់ទៅវិញ អ៊ីចឹងមានន័យថា ការផ្តន្ទាទោសរបស់សាលក្រម[សាលាដំបូងខេត្ត]រតនគិរី មិនបានពិចារណាឱ្យបានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយពីអង្គហេតុហើយនិងភស្ដុតាង ដែលលើសពីវិមតិសង្ស័យដើម្បីធ្វើការចោទប្រកាន់ទៅលើគាត់នោះទេ»។
ចំណែកភរិយារបស់លោក ឆន ផល្លា គឺអ្នកស្រី ខាំ សាឡុង ក៏បានសាទរចំពោះការប្រកាសសាលដីការបស់សាលាឧទ្ធរណ៍ ដែលបានសម្រេចលើកលែងទោសស្វាមីអ្នកស្រី។ ប៉ុន្តែអ្នកស្រីសោកស្តាយដែលសាលាដំបូងខេត្តរតនគិរី បានផ្តន្ទាទោសស្វាមីអ្នកស្រីឱ្យជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល៦ឆ្នាំក្នុងសំណុំរឿងថ្មីមួយទៀត ខណៈស្វាមីអ្នកស្រីមិនបានប្រព្រឹត្តដូចការចោទប្រកាន់។
អ្នកស្រី ខាំ សាឡុង បានស្នើយ៉ាងទទូចដល់តុលាការទម្លាក់ចោទបទចោទប្រកាន់ទៅលើស្វាមីអ្នកស្រី ខណៈស្ថានភាពគ្រួសាររបស់គាត់កាន់តែមានភាពលំបាក តាំងតែពីស្វាមីជាប់ពន្ធនាគារជាង៨ខែមកនេះ។
អ្នកស្រីថា៖ «ការពារព្រៃឈើហើយ មិនដែលទទួលការលើកទឹកចិត្ត មានការគំរាម រងភាពអយុត្តិធម៌ គេដេញពីភូមិផង គេដាក់ឃុំផង គ្រប់បែបយ៉ាង អ៊ីចឹងបានខ្ញុំយល់ថាអយុត្តិធម៌»។
ទោះយ៉ាងណា អ្នកនាំពាក្យសាលាឧទ្ធរណ៍ត្បូងឃ្មុំ លោក ទុំ សោភ័ណ្ឌ មិនទាន់អាចឆ្លើយតបបាននៅឡើយទេជុំវិញសំណុំរឿងនេះ ដោយលោកថា ត្រូវរង់ចាំសាលដីកាប្រកាសជាផ្លូវការរបស់តុលាការជាមុនសិន។
អ្នកនាំពាក្យសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក ស៊ឹង សែនករុណា មានប្រសាសន៍ថា ការដែលសាលាឧទ្ធរណ៍ច្រានចោលសេចក្ដីសម្រេចរបស់តុលាការជាន់ទាប គឺជាការផ្ដល់យុត្តិធម៌ដល់សកម្មជនព្រៃឈើរូបនេះ។
តែយ៉ាងណា លោកថា៖ «បើយើងពិនិត្យមើលករណីលោក ឆន ផល្លា នេះ ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធគួរតែពិនិត្យការអនុវត្តច្បាប់របស់សាលាដំបូងឱ្យបានល្អ ពីព្រោះរឿងសម្រេចសេចក្ដីដាក់ទោសលើពលរដ្ឋរូបណា ទាល់តែពួកគេប្រព្រឹត្តល្មើសច្បាប់ ប៉ុន្តែករណីលោក ឆន ផល្លា នេះ យើងឃើញហើយ មិនមានភស្ដុតាងណាឬវត្ថុតាងណាមួយចោទប្រកាន់គាត់នោះទេ»។
លោក ឆន ផល្លា ដែលមានវ័យ៤២ឆ្នាំ បានចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងការការពារព្រៃឈើ និងធនធានធម្មជាតិ នៅឃុំសេដា ស្រុកលំផាត់ ខេត្តរតនគិរី តាំងពីឆ្នាំ២០១៦មក។ មុនជាប់ពន្ធនាគារ លោក ឆន ផល្លា ក៏ធ្លាប់បានអះអាងដែរថា កន្លងមក លោកធ្លាប់បានដាក់ពាក្យបណ្តឹងចំនួន៨ករណីទៅតុលាការ ប្រឆាំងនឹងមន្ត្រីនិងពលរដ្ឋមួយចំនួនដែលបានទន្ទ្រានយកដីព្រៃរបស់រដ្ឋ ប៉ុន្តែគ្មានអ្នកជាប់បណ្តឹងណាមួយត្រូវបានតុលាការចាត់វិធានការផ្លូវច្បាប់ឡើយ។
តាមរយៈការចុះផ្សាយលើទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់ការិយាល័យទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំកម្ពុជា នៅថ្ងៃទី៥ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២២ អង្គការអន្តរជាតិមួយនេះបានសម្ដែងការព្រួយបារម្ភជាខ្លាំងចំពោះការចោទប្រកាន់និងឃុំខ្លួនសកម្មជនព្រៃឈើ លោក ឆន ផល្លា ហើយចាត់ទុកសកម្មភាពនេះថាជាការគំរាមកំហែង និងរំលោភលើសិទ្ធិអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សផ្នែកបរិស្ថាន។
តែយ៉ាងណា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា តាមរយៈលិខិតឆ្លើយតបមួយទៅកាន់អង្គការជាតិនិងអន្តរជាតិ កាលពីខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២ បានគូសបញ្ជាក់ថា ការលើកឡើងរបស់ក្រុមអ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្ស មិនបានឆ្លុះបញ្ចាំងពីការពិត និងទិដ្ឋភាពច្បាប់នៃប្រទេសកម្ពុជានោះទេ។ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបន្តថា ការចោទប្រកាន់និងការឃុំខ្លួនលោក ឆន ផល្លា គឺមានភស្តុតាងគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ការដាក់បន្ទុក៕
