ជនជាតិដើមភាគតិចពូនង នៅខេត្តមណ្ឌលគិរី បារម្ភពីការបាត់បង់ដីអាស្រ័យផល ក្រោយដីសមូហភាពជាង២៥០ហិកតារបស់ពលរដ្ឋជិត១០០គ្រួសារ នៅភូមិពូរ៉ាង ឃុំសែនមនោរម្យ ស្រុកអូររាំង ខេត្តមណ្ឌលគិរី ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលលក់ទៅឱ្យឧកញ៉ា។
កាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២២ រដ្ឋាភិបាលបានចេញអនុក្រឹត្យកាត់ដីរដ្ឋចំនួន២ទីតាំង ដោយទីតាំងទី១ មានដីជាង៧៩ហិកតា នៅភូមិពូតាំង សង្កាត់រមនា ក្រុងសែនមនោរម្យ និងទីតាំងទី២ មានដីទំហំ២៥៥ហិកតា ស្ថិតក្នុងភូមិពូរ៉ាង ឃុំសែនមនោរម្យ ស្រុកអូររាំង លក់ផ្ដាច់មុខទៅឱ្យបុគ្គលឈ្មោះ ជឹង ធាងសេង និងចេញបណ្ណកម្មសិទ្ធិ ទៅតាមសំណើរបស់ក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់។ ប៉ុន្តែអ្នកភូមិជនជាតិដើមភាគតិចពូនង អះអាងថា ករណីរដ្ឋាភិបាលកាត់ដីលក់ទៅឱ្យឈ្មោះ ជឹង ធាងសេង ដែលមានងារជាឧកញ៉ានេះ បានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ដីអាស្រ័យជាសមូហភាពរបស់ពួកគេ។
អ្នកស្រី បើក រើប ជាជនជាតិដើមភាគតិចពូនង នៅភូមិពូរ៉ាង ឃុំសែនមនោរម្យ ប្រាប់វីអូឌីនៅថ្ងៃសុក្រនេះថា អ្នកភូមិកំពុងពិបាកចិត្ត និងបារម្ភពីការបាត់បង់ដីអាស្រ័យផលរបស់ពួកគេ ក្រោយរដ្ឋាភិបាលចេញអនុក្រឹត្យកាត់ដីនោះឱ្យទៅឈ្មោះ ជឹង ធាងសេង ដែលមានងារជាឧកញ៉ា។
អ្នកស្រីបន្តថា ករណីរដ្ឋាភិបាលកាត់ដីធ្លីរបស់ពួកគាត់លក់ទៅឱ្យឯកជននេះ គឺមិនបានជូនដំណឹង ឬសហការជាមួយពលរដ្ឋម្ចាស់ស្រុកនោះទេ។ អ្នកស្រីថា កាលពីថ្ងៃម្សិលមិញនេះ ពលរដ្ឋប្រមាណជិត៤០នាក់បានប្រមូលផ្ដុំតវ៉ាលើដីកំពុងមានជម្លោះ ដើម្បីទាមទារទៅអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធដោះស្រាយជូនពលរដ្ឋ។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា៖ «ប៉ះពាល់ដូចថាប្រជាពលរដ្ឋអត់មានកន្លែងឃ្វាលគោក្របី អត់មានកន្លែងអាស្រ័យផលធ្វើចម្ការជាដើមហ្នឹង។ ការដែលរដ្ឋាភិបាលធ្វើអ៊ីចឹង ដូចមិនស្រឡាញ់ប្រជាពលរដ្ឋ ដូចស្អប់ប្រជាពលរដ្ឋ ហើយយកដីពួកយើងលក់ឱ្យក្រុមហ៊ុន។ គាត់ទុកពលរដ្ឋជាអ្វី? ប្រជាពលរដ្ឋគាត់មានកំណើតកើតជានៅហ្នឹងតាំងពីដូនតាមក មិនមែនទើបមកនៅថ្មីឯណា! ប្រជាពលរដ្ឋនិយាយថា បើយកដីហ្នឹងលក់ឱ្យគេហើយ ម៉េចមិនសម្លាប់ប្រជាពលរដ្ឋសិនទៅ?»
លោក ជើស ម្រើង អាយុ៥៩ឆ្នាំ ជាពលរដ្ឋរស់នៅភូមិពូរ៉ាងម្នាក់ទៀត និយាយថា ពួកគាត់ធ្លាប់បានដាក់សំណើទៅក្រសួងមហាផ្ទៃ ក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ និងក្រសួងពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត សុំចុះបញ្ជីដីធ្លីជាកម្មសិទ្ធិសមូហភាពដែរ ប៉ុន្តែរហូតពេលនេះ នៅមិនទាន់មានការឆ្លើយតបបែបណាមួយពីស្ថាប័នទាំងនោះឡើយ។
ជនជាតិដើមភាគតិចពូនងរូបនេះ បន្តថា រូបលោក ក៏ដូចជាអ្នកភូមិផ្សេងទៀត បានទាមទារទៅរដ្ឋាភិបាលឱ្យដោះស្រាយ ដោយកាត់ឆ្វៀលដីអាស្រ័យផលរបស់ពួកគាត់ចេញដីក្រុមហ៊ុនឬដីឯកជន និងចេញបណ្ណកម្មសិទ្ធិជាសមូហភាពជូនពួកគាត់ជាជនជាតិដើមភាគតិចផងដែរ។
លោកបន្ថែមថា៖ «យើងបានបាត់បង់ដីកប់សព ដីអារក្ខអ្នកតា ដីតំណម ដីចម្ការវិលជុំ ដីឃ្វាលគោក្របីជាដើមហ្នឹង។ ឥលូវនេះ ពួកខ្ញុំអំពាវនាវដល់រដ្ឋាភិបាលជួយអន្តរាគមន៍កាត់ឆ្វៀលដីពួកខ្ញុំចេញឱ្យពីដីរដ្ឋឬដីកសិកម្ម ដីដែនជម្រក ដើម្បីងាយស្រួលពួកខ្ញុំគ្រប់គ្រងនិងអាស្រ័យផលតាមបែបប្រពៃណីរបស់ពួកខ្ញុំ។ បើបានអ៊ីចឹង ពួកខ្ញុំបានសុខហើយ»។
យោងតាមញត្តិរបស់ពលរដ្ឋជនជាតិដើមភាគតិចពូនង ដែលបានដាក់ទៅក្រសួងមហាផ្ទៃ កាលពីថ្ងៃទី៩ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២២ បញ្ជាក់ថា ពួកគាត់ជិត១០០គ្រួសារ បានអាស្រ័យផលជាសមូហភាពលើផ្ទៃដីទំហំ៧២៧ហិកតា ស្ថិតភូមិពូរ៉ាង ឃុំសែនមនោរម្យ ស្រុកអូររាំង ខេត្តមណ្ឌលគិរី តាំងពីឆ្នាំ១៩៨៦ រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ដោយបានដាំដំណាំចម្រុះតាមបែបប្រពៃណីជាច្រើនប្រភេទ ដូចជា ដាំស្រូវ ពោត ម្ចាស់ ដំឡូង ប័រ ខ្នុរ ស្វាយចន្ទី និងជាកន្លែងចិញ្ចឹមសត្វ ជាដើម។
ញត្តិដដែលនេះបញ្ជាក់ថា ករណីរដ្ឋាភិបាលកាត់ដីចំនួន២ទីតាំងសរុបជាង៣៣៤ហិកតា លក់ទៅឱ្យឧកញ៉ា ជឹង ធាងសេង គឺក្នុងនោះផ្ទៃដី២៥៥ហិកតាបានប៉ះពាល់លើដីអាស្រ័យផលនិងកាន់កាប់ជាក់ស្ដែងរបស់ជនជាតិដើមភាគតិច ដូចជា ចម្ការវិលជុំ និងដីព្រៃតំណម ដីកប់សព និងដីអារក្ខ ជាដើម។
ញត្តិនោះបញ្ជាក់ថា៖ «ដូច្នេះ ការលើកហេតុផលថា យើងខ្ញុំបានកាន់កាប់ដីរដ្ឋដោយខុសច្បាប់ ហើយប្រឈមនឹងការដកហូតនោះ គឺស្មើនឹងការផាត់យើងខ្ញុំជាជនជាតិភាគតិចចេញពីសង្គមយ៉ាងអយុត្តិធម៌បំផុត»។
មេឃុំសែនមនោរម្យ អ្នកស្រី ថ្វាន់ ត្រែល មានប្រសាសន៍ថា អ្នកស្រីមិនទាន់បានទទួលព័ត៌មានជុំវិញរឿងពលរដ្ឋតវ៉ាករណីរដ្ឋាភិបាលចេញអនុក្រឹត្យកាត់ដីលក់ឱ្យឧកញ៉ានេះនៅឡើយទេ ដោយថា អ្នកស្រីជាប់រវល់ទៅសិក្ខាសាលា។
វីអូឌី មិនអាចសុំការឆ្លើយតបពីអភិបាលស្រុកអូររាំង លោក សៀក មន្នី និងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ លោក សេង ឡូត បានទេ នៅថ្ងៃសុក្រនេះ។
អ្នកសម្របសម្រួលជនជាតិដើមភាគតិចពូនងនៅខេត្តមណ្ឌលគិរី អ្នកស្រី ផ្លឹក ភីរុំ មានប្រសាសន៍ថា នៅខេត្តមណ្ឌលគិរី ករណីអ្នកមានលុយមានអំណាយរំលោភយកដីរបស់ជនជាតិដើមភាគតិច បានកើតមានស្ទើរគ្រប់កន្លែង ខណៈជនជាតិដើមភាគតិចមិនលូវយល់ដឹងច្បាស់អំពីផ្លូវច្បាប់ និងនីតិវិធី នៃការចុះបញ្ជីដីធ្លីជាប្រព័ន្ធ និងជាសមូហភាពជាដើមនោះ។
តំណាងជនជាតិដើមភាគតិចរូបនេះ បន្តថា បញ្ហានេះកើតឡើងដោយសារតែមានការគប់គិតគ្នា និងការប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយជាប្រព័ន្ធ រវាងអាជ្ញាធរ និងអ្នកមានលុយមានអំណាច។ អ្នកស្រីថា ប្រសិនបើបញ្ហានេះមិនត្រូវបានដោះស្រាយ ហើយការរំលោភបំពានដីធ្លីរបស់ពលរដ្ឋនៅតែបន្តកើតមាន នឹងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិច និងវប្បធម៌ប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់របស់ពួកគេជាដើម ហើយពលរដ្ឋនឹងរងទុក្ខលំបាកដោយការបាត់បង់ដីធ្លីអាស្រ័យផល។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា៖ «ប្រសិនជារដ្ឋាភិបាលមិនមានចំណាត់ការដោះស្រាយនិងទប់ស្កាត់ទេ វានឹងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់និងរំលោភទៅដល់សិទ្ធិរបស់ជនជាតិដើមភាគតិច ជាពិសេសការអាស្រ័យផលរបស់បងប្អូនជនជាតិដើមភាគតិច ដូចជា ដីព្រៃជំនឿ និងកន្លែងផ្សេងទៀត ហើយនឹងធ្វើឱ្យមានជម្លោះដីធ្លីមិនចេះចប់»។
មាត្រា២៥ នៃច្បាប់ភូមិបាលឆ្នាំ២០០១ ចែងថា ដីសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច មិនមែនមានតែដីដាំដុះជាក់ស្ដែងនោះទេ ប៉ុន្តែពួកគេត្រូវមានដីបម្រុងទុកជាចាំបាច់ក្នុងការដូរវេនដំណាំ និងដីប្រើប្រាស់តាមបែបប្រពៃណីផ្សេងៗទៀត។
កាលពីឆ្នាំ២០០៩ រដ្ឋាភិបាលបានចេញអនុក្រឹត្យមួយ ស្តីពី នីតិវិធីនៃការចុះបញ្ជីដីសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច ដោយអនុក្រឹត្យនេះមានគោលដៅកំណត់គោលការណ៍នីតិវិធី និងយន្តការសម្រាប់ការចុះបញ្ជីដីសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចជាកម្មសិទ្ធិសមូហភាព។
អនុក្រឹត្យនេះក៏មានគោលបំណងផ្ដល់សិទ្ធិស្របច្បាប់ក្នុងការកាន់កាប់ដីធ្លីដល់សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច ដើម្បីធានាសុវត្ថិភាពនៃការកាន់កាប់ដីធ្លី និងការពារសិទ្ធិសមូហភាព ដោយរក្សានូវអត្តសញ្ញាណ វប្បធម៌ ទំនៀមទម្លាប់ និងប្រពៃណីល្អរបស់សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចផងដែរ។
មាត្រា៦នៃអនុក្រឹត្យនេះបានបញ្ជាក់ថា ដីដែលត្រូវចុះបញ្ជីជាកម្មសិទ្ធិជាសមូហភាពរបស់សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច រួមមាន ដីលំនៅឋាន ដីដែលសហគមន៍ប្រកបរបរធ្វើកសិកម្មតាមប្រពៃណី មានដីដាំដុះជាក់ស្ដែង ដីស្រែចម្ការ ដីបម្រុងទុកចាំបាច់ក្នុងការដូរវេនដំណាំ ដីព្រៃអារក្ខ និងដីកប់ខ្មោច ជាដើម៕
