ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល ជំរុញអាជ្ញាធរបើកលំហសិទ្ធិសេរីភាពពេញលេញដល់យុវជន ដោយមិនមានការលាបពណ៌ផ្នែកនយោបាយ ដើម្បីបង្កបរិយាកាសអំណោយផលដល់ការការពារព្រៃឈើ ខណៈយុវជនជាអ្នករួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ក្នុងកិច្ចការពារនេះ។
ប្រធានកម្មវិធីផ្នែកស្រាវជ្រាវ និងតស៊ូមតិនៃសមាគមបណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា លោក ហេង គឹមហុង មានប្រសាសន៍ថា យុវជនដើរតួនាទីជាអ្នកបន្ដវេន និងជាអ្នកផ្លាស់ប្ដូរផ្នត់គំនិត ជាពិសេសពាក់ព័ន្ធនឹងការការពារធនធានធម្មជាតិ។ ក្នុងន័យនេះ លោកថា នៅពេលយុវជនយល់ពីផលប៉ះពាល់នៃការបំផ្លិចបំផ្លាញព្រៃឈើ នោះពួកគាត់នឹងចាប់ផ្ដើមផ្លាស់ប្ដូរខ្លួនឯង ដោយមិនឱ្យពាក់ព័ន្ធបទល្មើសព្រៃឈើនោះឡើយ។
ដោយមើលឃើញពីសក្ដានុពលរបស់យុវជនក្នុងការចូលរួមការពារធនធានធម្មជាតិ លោកបានជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាល ជាពិសេសអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ អនុវត្តគោលនយោបាយដែលមានស្រាប់ និងបើកលំហសិទ្ធិសេរីភាពដល់គ្រប់ភាគីទាំងអស់ រួមទាំងយុវជន ក្នុងការចូលរួមការពារព្រៃឈើ ដោយមិនមានការលាបពណ៌ផ្នែកនយោបាយ។
លោកថា៖ «ជារឿងសំខាន់ណាស់ ដែលតម្រូវឱ្យគ្រប់ភាគីចូលរួមទាំងអស់គ្នា ដោយមិនមានការលាបពណ៌គ្នាផ្នែកនយោបាយ។ មែនទែនទៅ សង្គមស៊ីវិលក៏ដោយ ក្រសួងក៏ដោយ សហគមន៍មូលដ្ឋានក៏ដោយ ឱ្យតែជាអ្នកការពារធនធានធម្មជាតិពិតប្រាកដ យើងរួមគ្នាទៅ កុំឱ្យមានការលាបពណ៌គ្នា […] ការលាបពណ៌ មិនត្រឹមតែមិនអាចការពារធនធានធម្មជាតិឱ្យមាននិរន្តរភាពបានទេ តែផ្ទុយទៅវិញ ធ្វើឱ្យកាន់តែមានភាពបាត់បង់ ហើយនិងបាត់បង់សាមគ្គីភាពសង្គមទៀត»។
បើតាមលោក ហេង គឹមហុង កន្លងមក លោកសង្កេតឃើញមានការរឹតត្បិតមួយចំនួនពីសំណាក់អាជ្ញាធរ ដោយអាជ្ញាធរតម្រូវឱ្យពលរដ្ឋសុំការអនុញ្ញាតជាមុន មុននឹងចុះល្បាតព្រៃ ជាដើម។
លោកបន្ដថា៖ «យើងឃើញថា កន្លែងមួយចំនួនដែលមិនសូវជាមានការចូលរួមពីសហគមន៍មូលដ្ឋាន ឬកន្លែងដែលមានការរឹតត្បិត មិនឱ្យមានការចូលរួមពីមូលដ្ឋាន ដូចជា ដែនជម្រកសត្វព្រៃ ព្រៃឡង់ ជាដើម យើងឃើញថានៅតែមានការកាប់បំផ្លាញ»។
នាយិកាប្រតិបត្តិមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោកស្រី ចក់ សុភាព មានប្រសាសន៍ថា រដ្ឋាភិបាលគួរតែលើកទឹកចិត្ត និងបង្កបរិយាកាសអំណោយផលដល់យុវជនដែលមានឆន្ទៈចូលរួមកិច្ចការពារធនធានធម្មជាតិឬព្រៃឈើ ខណៈលោកស្រីសង្កេតឃើញថា នៅតំបន់ខ្លះ យុវជនត្រូវប្រឈមការរឹតត្បិតសេរីភាពក្នុងការចូលរួមអភិរក្ស។
លោកស្រីថា៖ «យើងទាំងអស់គ្នាគួរតែបង្កបរិយាកាសមួយអំណោយផលសម្រាប់គាត់ចូលរួម។ ផ្ទុយទៅវិញ យើងឃើញថា ការចូលរួមរបស់គាត់បែរជាទទួលបានការរឹតត្បិត ការគំរាមកំហែង ឬការចោទប្រកាន់ ដែលនេះផ្ទុយអំពីច្បាប់ដែលយើងមាន»។
លោកស្រី ចក់ សុភាព បន្តថា កម្ពុជាមានច្បាប់និងគោលនយោបាយនានាក្នុងការលើកទឹកចិត្តពលរដ្ឋឱ្យចូលរួមការពារព្រៃឈើ តែការអនុវត្តច្បាប់របស់មន្ត្រីមួយចំនួនហាក់មានការរឹតបន្ដឹង ដែលផ្ទុយពីស្មារតីដើមនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។
លោកស្រីបន្ថែមថា៖ «ខ្ញុំគិតថា អាជ្ញាធរលោកគួរតែពិនិត្យមើលអំពីទិដ្ឋភាពច្បាប់ឡើងវិញ ហើយច្បាប់ទាំងឡាយណាដែលមានលក្ខណៈរឹតត្បិត ដែលផ្ទុយពីស្មារតីដើមនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ហើយស្មារតីនៃច្បាប់បរិស្ថានជាដើមហ្នឹង គួរតែធ្វើការកែប្រែ ដើម្បីបង្កបរិយាកាសអំណោយផល»។
លោកស្រីបន្ថែមថា៖ «នៅក្នុងច្បាប់ការពារព្រៃឈើហ្នឹង គឺមានចែងច្បាស់ថា ពលរដ្ឋគ្រប់រូបត្រូវមានកាតព្វកិច្ច ហើយអាជ្ញាធរត្រូវបង្កបរិយាកាសអំណោចផលសម្រាប់ពលរដ្ឋចូលរួម»។
ការជំរុញរបស់សង្គមស៊ីវិលបានធ្វើឡើងស្របពេលដែលពួកគេបានចូលរួមកម្មវិធីដាំកូនឈើចំនួន៦ ៥០០ដើម នៅព្រៃសហគមន៍សង្ឃរុក្ខាវ័ន ក្នុងខេត្តឧត្ដរមានជ័យ កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២២។
លោក រស់ ឥស្សរ ជាពលរដ្ឋរស់នៅតំបន់អរិយក្សត្រ ខេត្តកណ្ដាល និងជាអ្នកធ្លាប់ចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងកិច្ចការពារធនធានធម្មជាតិនាពេលកន្លងមក និងបានចូលរួមក្នុងកម្មវិធីដាំកូនឈើនេះដែរ យល់ស្របថា យុវជនជាកម្លាំងស្នូលដ៏សំខាន់មួយក្នុងការការពារនិងអភិរក្សធនធានធម្មជាតិ ដោយសារពួកគាត់មានថាមពលជាងមនុស្សចាស់ មានចំណេះដឹងទូលំទូលាយថ្មីៗក្នុងសម័យបច្ចេកវិទ្យា។
តែយ៉ាងណា លោកសង្កេតឃើញថា យុវជនមួយចំនួនហាក់មានការភ័យខ្លាចនៅពេលពួកគេបានឃើញសហគមន៍មូលដ្ឋានដែលចុះល្បាត និងបានចូលរួមសកម្មភាពនានាក្នុងការការពារព្រៃឈើ បែរជារងនូវការគំរាមកំហែងតាមរូបភាពផ្សេងៗពីសំណាក់អាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ព្រមទាំងមានការសួរនាំពីជនមិនស្គាល់មុខ ជាដើម។
លោកថា៖ «គាត់ភ័យខ្លាច ដោយគាត់មើលតាមបណ្ដាញសង្គម មានបញ្ហាច្រើនទាក់ទងទៅនឹងការរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពមួយចំនួនពីសំណាក់អាជ្ញាធរហ្នឹង ធ្វើឱ្យគាត់មានការខ្លាចរអាមួយចំនួន»។
អ្នកធ្លាប់សិក្សាផ្នែកច្បាប់រូបនេះបន្តថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់រូបមានសិទ្ធិចូលរួមក្នុងកិច្ចការពារព្រៃឈើ ហើយលោកស្នើឱ្យមានការសហការពីអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ដើម្បីធ្វើកិច្ចការនេះទាំងអស់គ្នា។
ចំណែកកញ្ញា រឿន ស្រីនាង ដែលបញ្ចប់បរិញ្ញាបត្រផ្នែកគ្រប់គ្រងអភិវឌ្ឍន៍ធនធានធម្មជាតិ នៅសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ យល់ឃើញដែរថា យុវជនជាកត្តាជំរុញដ៏សំខាន់មួយក្នុងការអភិរក្សព្រៃឈើ និងការពារព្រៃឈើឱ្យមាននិរន្តរភាព។
កញ្ញាបន្តថា បើទោះបីជាកិច្ចការពារព្រៃឈើភាគច្រើន សហគមន៍មូលដ្ឋានផ្ទាល់ជាអ្នកការពារក៏ដោយ ប៉ុន្ដែយ៉ាងណា ក៏ត្រូវតែមានការចូលរួមពីយុវជន បន្ដផ្សព្វផ្សាយពីសកម្មភាពសហគមន៍ទៅកាន់អ្នកផ្សេងទៀត។
តែយ៉ាងណា យុវតីរូបនេះសង្កេតឃើញថា យុវជនមិនទាន់មានសិទ្ធិសេរីភាពគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការការពារព្រៃឈើនោះទេ ហើយកញ្ញាស្នើដល់ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធផ្ដល់ឱកាសដល់យុវជនឱ្យបានធ្វើសកម្មភាពពេញលេញក្នុងការការពារធនធានធម្មជាតិ។
កញ្ញា រឿន ស្រីនាង និយាយថា៖ «ក្នុងនាមខ្ញុំជាយុវជនម្នាក់ ខ្ញុំចង់ស្នើសុំដល់ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ទាំងស្ថាប័នឯកជន ស្ថាប័នរដ្ឋ ឱ្យពួកគាត់គិតគូរអំពីការផ្ដល់សិទ្ធិសេរីភាព និងសកម្មភាពពេញលេញដល់យុវជន ក្នុងការចូលរួមក្នុងការការពារធនធានធម្មជាតិ និងផ្ដល់នូវភាពត្រឹមត្រូវ ផ្ដល់ឱកាសឱ្យយុវជនជំនាន់ក្រោយ គាត់បានចូលរួមឈ្វេងយល់ សិក្សា ក៏ដូចជាធ្វើការផ្សព្វផ្សាយអំពីធនធានធម្មជាតិទាំងអស់ហ្នឹង»។
យុវជនមកពីសហគមន៍ព្រៃឡង់ ខេត្តកំពង់ធំ លោក ស ឃីន ដែលចូលរួមក្នុងកម្មវិធីដាំកូនឈើ និងដើរល្បាតនៅព្រៃសហគមន៍សង្ឃរុក្ខាវ័ននេះដែរ សង្កេតឃើញថា នៅសហគមន៍សង្ឃរុក្ខាវ័ននេះ ហាក់មិនមានការរឹតត្បិតការចុះល្បាតព្រៃ ដូចនៅសហគមន៍របស់លោកនៅតំបន់ព្រៃឡង់នោះទេ។
លោកបន្តថា ចាប់តាំងពីមានការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិមក នៅតំបន់ព្រៃឡង់ អាជ្ញាធរមានការរឹតត្បិតខ្លាំងក្នុងការអនុញ្ញាតឱ្យសហគមន៍មូលដ្ឋាន និងយុវជន ចុះល្បាតព្រៃ។ លោកថា នៅពេលខ្លះ ក្រុមរបស់លោកចូលទៅឃើញបទល្មើសជាក់ស្ដែង ហើយចង់ថតផ្សព្វផ្សាយ ត្រូវបានគេចោទថាជាបក្សប្រឆាំង ជាដើម។
ក្នុងនាមជាយុវជនម្នាក់ លោកស្នើដល់អាជ្ញាធរផ្ដល់សិទ្ធិសេរីភាព និងសកម្មភាពពេញលេញដល់យុវជនក្នុងការចូលរួម និងឈប់លាបពណ៌អ្នកការពារព្រៃឈើថាជាបក្សប្រឆាំង។
លោកលើកឡើងថា៖ «ចង់ឱ្យអាជ្ញាធរឬរដ្ឋាភិបាលជួយបើកសិទ្ធិសេរីភាពឱ្យ មិនថាយុវជន និយាយទៅពលរដ្ឋទាំងមូល គាត់មានសិទ្ធិពេញលេញក្នុ្ងងការចូលរួមក្នុងការការពារព្រៃឈើ ឬក៏ការពារធនធានធម្មជាតិក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ហើយមួយទៀត ក៏សុំឱ្យគិតឡើងវិញ កុំគិតថាឱ្យតែអ្នកការពារព្រៃឈើ គឺជាបក្សប្រឆាំងអី»។
លោកបន្ថែមថា៖ «ក្នុងនាមជាយុវជន ហើយជាប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងមូល ត្រូវតែចូលរួមការពារព្រៃរបស់យើងទាំងអស់គ្នា ព្រោះព្រៃឈើមានសារៈសំខាន់ណាស់ វាអាចជាជម្រកដល់មនុស្សនិងសត្វគ្រប់គ្នា។ ដឹងស្រាប់ហើយ ព្រៃឈើអាចអត់មនុស្សបាន ប៉ុន្ដែមនុស្សមិនអាចអត់ព្រៃឈើបានឡើយ»។
ចាប់តាំងពីដើមឆ្នាំ២០២០ បណ្ដាញសហគមន៍ព្រៃឡង់ យុវជន និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល ត្រូវបានមន្ត្រីក្រសួងបរិស្ថាន និងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ហាមឃាត់ទាំងស្រុង មិនឱ្យចូលល្បាតព្រៃក្នុងតំបន់ការពារមួយនេះបន្តទៀត ក្រោមហេតុផលសហគមន៍មួយនេះមិនបានចុះបញ្ជីនៅក្រសួងមហាផ្ទៃ។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន លោក នេត្រ ភក្ត្រា មិនអាចសុំការអត្ថាធិប្បាយជុំវិញករណីនេះបានទេ។
តែយ៉ាងណា អភិបាលរងខេត្តឧត្ដរមានជ័យ លោក ហួន វ៉ាន់និត បានលើកឡើងថា រដ្ឋាភិបាលបានដាក់ចេញនូវវិធានការជាច្រើន ដើម្បីការពារព្រៃឈើ និងធនធានធម្មជាតិ ក្នុងនោះក៏មានការទប់ស្កាត់ការកាប់បំផ្លាញ រុករានដីព្រៃយកធ្វើជាកម្មសិទ្ធិដោយខុសច្បាប់ពីសំណាក់ជនខិលខូចផងដែរ។ លោកបន្តថា រដ្ឋាភិបាលក៏បានផ្ដល់ឱកាសនិងបើកទូលាយដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ក្នុងការចូលរួមការពារនិងថែរក្សាធនធានធម្មជាតិ ព្រមទាំងសហការគ្នាក្នុងការដាំដើមឈើឡើងវិញដែរ។
លោក ហួន វ៉ាន់និត គូសបញ្ជាក់ថា៖ «ការបង្កើតឡើងនូវសហគមន៍ព្រៃឈើ បានផ្ដល់ឱកាសឱ្យប្រជាពលរដ្ឋមូលដ្ឋានមានភារកិច្ចចូលរួម ការពារ ថែរក្សាធនធានធម្មជាតិ និងរួមសហការគ្នាដាំដុះព្រៃឈើឡើងវិញ ឱ្យបានជាអតិបរមា ដើម្បីកាត់បន្ថយកត្តាប្រែប្រួលអាកាសធាតុនៃភពផែនដី សម្រាប់ការរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ប្រកបដោយសេចក្ដីសុខ សុភមង្គល សម្បូរសប្បាយ និងគ្មានជំងឺបៀតបៀន»។
ច្បាប់ស្ដីពីតំបន់ការពារធម្មជាតិ មាត្រា២៩ ចែងថា៖ «ប្រជាពលរដ្ឋ ព្រះសង្ឃ សិស្សានុសិស្ស មន្ត្រីរាជការ កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ និងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន មានករណីយកិច្ចចូលរួមការពារ អភិរក្ស និងស្តារធនធានធម្មជាតិឡើងវិញ ក្នុងតំបន់ការពារធម្មជាតិ»។
គោលនយោបាយជាតិស្ដីពីការអភិវឌ្ឍយុវជន ដែលរៀបចំដោយក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា ចែងថា៖ «យុវជន ជាធនធានគន្លឹះ និងមានតម្លៃបំផុតសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច សង្គមកិច្ច វប្បធម៌ បរិស្ថាន និងការរក្សាសន្ដិភាព ទាំងបច្ចុប្បន្ននិងអនាគត»។
ឯកសារដដែលក៏បានលើកឡើងអំពីយុទ្ធសាស្រ្ដក្នុងការលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងពីបរិស្ថានដល់យុវជនផងដែរ ដោយក្នុងនោះរួមមាន ការលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងរបស់យុវជនស្ដីពីបរិស្ថាន ក្នុងការយកចិត្តទុកដាក់អភិវឌ្ឍនិងថែរក្សាបរិស្ថានប្រកបដោយចីរភាពជាដើម៕