សកម្មជនការពារព្រៃឈើ និងបរិស្ថានម្នាក់ នៅខេត្តរតនគិរី បានស្នើដល់តុលាការទម្លាក់ចោលបទចោទប្រកាន់ ក្រោយពីលោករងបណ្ដឹងរបស់អាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ពាក់ព័ន្ធនឹងបទ «កាប់គាស់ រុករានដីព្រៃ ឆ្ការ ដុត និងឈូសឆាយដីព្រៃ ដើម្បីយកដីជាកម្មសិទ្ធិ»។
ការស្នើនេះបានធ្វើឡើងក្រោយពីតុលាការខេត្តរតនគិរី កាលពីថ្ងៃទី២៧ ខែកក្កដា ម្សិលមិញ បានបើកសវនាការជំនុំជម្រះលើសំណុំរឿងរបស់លោក ខាំ និន សកម្មជនបរិស្ថាន និងជាជនជាតិដើមភាគតិចទំពូន រស់នៅភូមិកែវសាន់ ឃុំសេដា ស្រុកលំផាត់ ដែលមានដើមបណ្ដឹងជាអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន។ លោក ខាំ និន បានរងបណ្ដឹងនៅតុលាការ បន្ទាប់ពីរូបលោក និងតំណាងជនជាតិដើមភាគតិចចំនួន៣នាក់ទៀត បានដាក់ពាក្យបណ្ដឹងទៅតុលាការ ដោយប្ដឹងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានថាបានលក់ដីព្រៃឱ្យឈ្មួញ និងបង្កឱ្យមានការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ ជាដើម ប៉ុន្តែលោកត្រូវបានមន្ត្រីទាំងនោះប្ដឹងបកវិញ។
សកម្មជនព្រៃឈើនិងបរិស្ថាន លោក ខាំ និន មានប្រសាសន៍នៅថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២២ ថា ក្នុងសវនាការកាលពីថ្ងៃម្សិលមិញ លោកបានស្នើដល់តុលាការទម្លាក់ចោលបទចោទប្រកាន់ទៅលើរូបលោក ខណៈលោកអះអាងថាពុំបានប្រព្រឹត្តដូចការចោទប្រកាន់នោះទេ ហើយសកម្មភាពដែលលោកធ្វើកន្លងមក ដើម្បីការពារព្រៃឈើក្នុងសហគមន៍ឱ្យបានគង់វង្សប៉ុណ្ណោះ។
លោកថា៖ «តាមខ្ញុំយល់ហ្នឹង គាត់ចោទខ្ញុំហ្នឹង អត់មានយកអីមកសម្អាងទេ។ គាត់យកមាត់ប្រើ ដើម្បីដោះបន្ទុកថាខ្លួនគាត់ស្អាតស្អំ ពេលខ្ញុំប្ដឹងគាត់ហ្នឹង គាត់សារភាពទាំងអស់តើ! ទាំងប្រជាពលរដ្ឋផង ទាំងអាជ្ញាធរហ្នឹងផង ថាគាត់បានធ្វើលិខិតផ្ទេរសិទ្ធិឱ្យឈ្មោះនេះឈ្មោះនោះអ៊ីចឹង»។
លោកបន្ថែមថា៖ «ខ្ញុំសំណូមពរឱ្យគាត់ [តុលាការ] ឈប់ចោទប្រកាន់លើរូបខ្ញុំទៅ គ្រាន់តែខ្ញុំជាពលរដ្ឋសាមញ្ញទេ! ក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញចែងថា ប្រជាពលរដ្ឋមានសិទ្ធិផ្ដល់ព័ត៌មាន ឬដាក់ពាក្យ ដើម្បីឱ្យអាជ្ញាធរចុះទប់ស្កាត់ ព្រោះទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ។ អ៊ីចឹងគាត់គួរទម្លាក់ការចោទប្រកាន់លើរូបខ្ញុំទៅ ព្រោះធ្វើមិនមែនផលប្រយោជន៍ខ្ញុំទេ»។
លោក ខាំ និន បានគូសបញ្ជាក់ទៀតថា លោកបានចូលរួមការពារព្រៃសហគមន៍នៅតំបន់ដែលគាត់រស់នៅតាំងពីឆ្នាំ២០១៤មក ដែលពេលនោះ មេភូមិ និងមេឃុំ ក៏ជាអ្នកចូលរួមដែរ តែក្រោយមក បែរជាអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានទាំងនោះគប់គិតគ្នាប្រគល់ដីព្រៃទៅឱ្យឈ្មួញ បង្កើតឱ្យមានឧក្រិដ្ឋកម្មព្រៃឈើទៅវិញ។
អ្នកសម្របសម្រួលនៃសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្ស អាដហុក ប្រចាំខេត្តរតនគិរី លោក ឌិន ខន្នី ដែលបានតាមដានសវនាការនេះ បានឱ្យដឹងដែរថា ក្នុងសវនាការនាថ្ងៃម្សិលមិញនេះ តុលាការបានលើកយកសំណុំរឿងដែលសកម្មជនបរិស្ថានទាំង៤រូប ក្នុងនោះមានលោក ខាំ និន ប្ដឹងមេឃុំ និងមនុស្ស៧នាក់ផ្សេងទៀត កាលពីឆ្នាំ២០១៧ និងករណីដែលមេឃុំ និងមនុស្ស៧នាក់នោះ ប្ដឹងបកទៅលោក ខាំ និន វិញ កាលពីឆ្នាំ២០១៩ មកជំនុំជម្រះ។
លោកបន្តថា៖ «តាមរយៈការសួរដេញដោល វាអត់មានភស្តុតាងណាដាក់បន្ទុកលើជនរងគ្រោះរបស់អាដហុក [លោក ខាំ និន] ហ្នឹងទេ ពីព្រោះការចោទប្រកាន់បទល្មើសទាំងអស់នោះផ្អែកលើចម្លើយភាគីដែលត្រូវបានជនរងគ្រោះអាដហុកប្ដឹងទេ។ អ៊ីចឹងវាអត់មានភស្តុតាង គ្រាន់តែជាចម្លើយ ហើយការឆ្លើយចោទនោះ គ្រាន់តែជាការឆ្លើយតបតាមកំហឹងរបស់ជនត្រូវចោទ [មេឃុំ និងមនុស្ស៧នាក់ទៀត]»។
អ្នកនាំពាក្យសាលាដំបូងខេត្តរតនគិរី លោក កែវ ពិសុទ្ធ បានឱ្យដឹងថា ចៅក្រមសាលាដំបូងខេត្តរតនគិរី គ្រោងនឹងប្រកាសសាលក្រមលើសំណុំរឿងនេះ នៅថ្ងៃទី២៣ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២២ ខាងមុខនេះ។
វីអូឌី មិនអាចសុំការបញ្ជាក់ពីមេឃុំសេដា លោក អង់ អង់ប៉ុនធៀង ដែលរងការចោទប្រកាន់ និងជាដើមបណ្ដឹងដែលប្ដឹងបកទៅសកម្មជនបរិស្ថាននោះបានទេ នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះ។
បើតាមតំណាងប្រជាសហគមន៍ភូមិកែងសាន់ លោក ខាំ និន កន្លងទៅ ពួកគាត់ធ្លាប់បានដាក់ភស្តុតាងនិងឯកសារជាច្រើនទៅតុលាការ ពាក់ព័ន្ធនឹងករណីដែលអាជ្ញាធរភូមិនិងឃុំ លក់ដីព្រៃអភិរក្សរបស់សហគមន៍ទៅឱ្យឈ្មួញដោយខុសច្បាប់ ប៉ុន្តែករណីនេះ តុលាការមិនមានចំណាត់ការណាមួយទៅលើអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានទាំងនោះទេ។ តែផ្ទុយទៅវិញ លោកថា អាជ្ញាធរភូមិ-ឃុំបែរជាប្ដឹងបកមកលើក្រុមប្រជាពលរដ្ឋវិញ និងបានចាប់ខ្លួនសកម្មជនការពារព្រៃឈើម្នាក់ គឺលោក ឆន ផល្លា។
កាលពីថ្ងៃទី១០ ខែវិច្ឆិកា សាលាដំបូងខេត្តរតនគិរី បានប្រកាសសាលក្រមផ្ដន្ទាទោសសកម្មជនការពារព្រៃឈើ លោក ឆន ផល្លា ដាក់ពន្ធនាគាររយៈពេល៥ឆ្នាំ ពីបទ «កាប់គាស់ រុករាន ដីព្រៃ ធ្វើជាកម្មសិទ្ធិ» ហើយលោក ឆន ផល្លា បានប្ដឹងទាស់ទៅសាលាឧទ្ធរណ៍។
នៅថ្ងៃទី១៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២២នេះ ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះសាលាឧទ្ធរណ៍ត្បូងឃ្មុំ បានប្រកាសសាលដីកាដោយច្រានចោលសេចក្ដីសម្រេចនេះ ហើយសម្រេចឱ្យលោក ឆន ផល្លា រួចទោសក្នុងសំណុំរឿងនេះ ប៉ុន្តែសកម្មជនព្រៃឈើរូបនេះនៅជាប់បណ្ដឹងមួយករណីទៀត ពីបទ «ផ្ដើមគំនិតកាប់គាស់ រុករានដីព្រៃ ដើម្បីយកដីជាកម្មសិទ្ធិ»៕
