ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងអ្នកជំនាញនយោបាយ បង្ហាញការយល់ឃើញថា លក្ខខណ្ឌប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ (EBA) របស់សហភាពអឺរ៉ុប ជាការជំរុញរបត់នយោបាយឱ្យដើរលើគន្លងប្រជាធិបតេយ្យ ដូចមានចែងក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស និងរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា មិនមែនរំលោភបំពានអធិបតេយ្យកម្ពុជានោះទេ។
ការលើកឡើងនេះ បន្ទាប់ពីរដ្ឋាភិបាលបញ្ជាក់ជំហរជាថ្មីទៀតនៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះថា កម្ពុជានឹងមិនយកអធិបតេយ្យរបស់ជាតិទៅដោះដូរនឹងជំនួយអនុគ្រោះពន្ធណាមួយនោះឡើយ។
នេះបើតាមការបញ្ជាក់ពីលោក អ៊ាង សុផល្លែត ជំនួយការនាយករដ្ឋមន្ត្រី ដែលបានថ្លែងប្រាប់ក្រុមអ្នកសារព័ត៌មាន នៅថ្ងៃទី៤ ខែសីហានេះ ក្រោយជំនួបរវាងនាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា និងលោក ចូសិប បូររែល ហ្វុនតេលលេស (Josep Borrll Fontelles) តំណាងជាន់ខ្ពស់ទទួលបន្ទុកកិច្ចការបរទេស និងសន្តិសុខនយោបាយ និងជាអនុប្រធានគណៈកម្មការអឺរ៉ុប នៅរាជធានីភ្នំពេញ ចំពេលកិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ាន ដែលកម្ពុជាជាប្រធានអាស៊ានប្ដូរវេន។
ប្រធានសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក នី សុខា លើកឡើងថា លក្ខខណ្ឌ EBA មិនបានបំពានលើអធិបតេយ្យភាពកម្ពុជាទេ តែបានភ្ជាប់កាតព្វកិច្ចរដ្ឋាភិបាលទៅនឹងគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ដូចមានចែងក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា រួមទាំងសេចក្តីប្រកាសជាសកលស្តីពីសិទ្ធិមនុស្សមួយចំនួនទៀត។
លោកយល់ថា ការលើកឡើងរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាអាចជាហេតុផលនយោបាយ ដើម្បីគេចចេញពីការទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា។
លោកថា៖ «បើសិនប្រជាពលរដ្ឋមើលឃើញគណបក្សនយោបាយណាមួយមិនបានផ្តល់ប្រយោជន៍ដល់ប្រទេសជាតិ ទៅដល់ប្រជាពលរដ្ឋ អាហ្នឹងប្រជាពលរដ្ឋនឹងកាត់ទោសនៅពេលបោះឆ្នោត»។
ប្រធានសហភាពការងារកម្ពុជា លោក អាត់ ធន់ លើកឡើងថា ជាការកត់សម្គាល់ លក្ខខណ្ឌ(EBA)របស់សហភាពអឺរ៉ុប មិនបានទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាកាត់ទឹកដីផ្នែកណាមួយជាថ្នូរនឹងការរក្សាទុកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះផ្នែកពាណិជ្ជកម្មនោះទេ តែថាលក្ខខណ្ឌនេះបានជំរុញដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា ដូចជាលក្ខខណ្ឌការងារ សិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយ ជាដើម ពិសេសជំរុញឱ្យការប្រកួតប្រជែងផ្នែកនយោបាយមានភាពស្មោះត្រង់តាមស្មារតីរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា។
លោកបារម្ភថា បើរបត់នយោបាយធ្វើឱ្យបាត់បង់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធរបស់សហភាពអឺរ៉ុបនេះ នោះបង្ហាញថា អ្នកនយោបាយបានជ្រើសរើសយកផលប្រយោជន៍ក្រុមខ្លួនធំជាងផលប្រយោជន៍ពលរដ្ឋជាម្ចាស់ឆ្នោត។
លោកថា៖ «ខ្ញុំដូចជាមើលមិនឃើញដូរអធិបតេយ្យអីទេ ជាបច្ចេកទេស! ប៉ុន្តែជារឿងនយោបាយនៅពីក្រោយខ្នង យើងមិនយល់ទេ ពីព្រោះមានអីនៅពីក្រោយ យើងមិនដឹង»។
យ៉ាងណា លោកគិតថា បើរដ្ឋាភិបាលធ្វើឱ្យបាត់បង់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះផ្នែកពាណិជ្ជកម្មរបស់សហភាពអឺរ៉ុបនេះ ហើយមិនអាចរកទីផ្សារការងារមកជំនួសបាន ពេលនោះបន្ទុកនឹងធ្លាក់ទៅលើរដ្ឋាភិបាលវិញ។
អំឡុងខែឧសភា ឆ្នាំ២០២២ សភាអឺរ៉ុបព្រមានដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធទាំងស្រុងក្រោយការបោះឆ្នោតជាតិ២០២៣ បើការបោះឆ្នោតនោះមិនមានគណបក្សប្រឆាំងដែលគួរឱ្យទុកចិត្តចូលរួមប្រកួត ដើម្បីធានាឱ្យបោះឆ្នោតនោះមានលក្ខណៈសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌តាមគន្លងប្រជាធិបតេយ្យនោះ។
ប្រធានក្រុមអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ផៃ ស៊ីផាន លើកឡើងថា ការលើកឡើងរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រី សំដៅការមិនជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការតុលាការ ដើម្បីធានាស្ថិរភាពនយោបាយ។
លោកថា៖ «យើងមានរបៀបចាត់ចែងការពារ ធ្វើឱ្យដំណើរសិទ្ធិមនុស្សហ្នឹងដំណើរទៅ ទី១ គោរពនូវសន្តិសុខជាតិ ទី២ គោរពនូវស្ថិរភាពនយោបាយ ទី៣ អ្វីដែលហៅថាសន្តិភាពនេះឯង»។
ការលើកឡើងរបស់អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលនេះ ស្របពេលដែលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលតុលាការបានរំលាយនៅចុងឆ្នាំ២០១៧នោះ មានអ្នកគាំទ្រជិត៥០ភាគរយ។
ចំណែកមេដឹកនាំគណបក្សនេះ គឺលោក កឹម សុខា និងលោក សម រង្ស៊ី ជាដើម កំពុងជាប់បណ្តឹងនៅតុលាការ ហើយបច្ចុប្បន្នពួកគេត្រូវបានតុលាការហាមធ្វើនយោបាយនៅឡើយ ខណៈកម្ពុជាគ្រោងរៀបចំការបោះឆ្នោតជាតិនៅឆ្នាំក្រោយនេះ។
សម្រាប់សាស្ត្រាចារ្យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា មើលឃើញថា ការជំរុញរបស់សហភាពអឺរ៉ុប ជាការចង់ឱ្យកម្ពុជាដើរលើគន្លងប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដ ដូចមានចែងក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា និងច្បាប់សកលមួយចំនួនទៀតដែលកម្ពុជាទទួលយកមកអនុវត្ត។
ប៉ុន្តែលោកថា ជាមុំនយោបាយវិញ រដ្ឋាភិបាលនឹងមិនលេងល្បែងនេះទៀតទេ ដោយបារម្ភពីភាពរង្គោះរង្គើអំណាច ពិសេសយន្តការផ្ទេរអំណាចទៅមនុស្សជំនាន់ថ្មីរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ខណៈបញ្ហាសង្គមមួយចំនួន រដ្ឋាភិបាលនៅមិនទាន់មានលទ្ធភាពដោះស្រាយបាននៅឡើយនោះ។
លោកថា៖ «បើកាលណាបើកលំហសេរីភាព បើកឱ្យពលរដ្ឋមានសិទ្ធិរិះគន់ មានសិទ្ធិតវ៉ាច្រើនហ្នឹង គឺអាចប្រឈមនឹងការរង្គោះរង្គើទៅដល់ការកាន់អំណាចរបស់ខ្លួន»។
សហភាពអឺរ៉ុប កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២០ បានសម្រេចដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ២០ភាគរយរួចហើយពីកម្ពុជា មុនកាលកំណត់ ក្រោមហេតុផលថា សិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិនយោបាយ សិទ្ធិដីធ្លី និងសិទ្ធិការងារ រងការរំលោភជាប្រព័ន្ធ ក្រោយពីមានវិធានការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលមានសំឡេងឆ្នោតគាំទ្រជាង៤៣ភាគរយ ប្រហាក់ប្រហែលនឹងគណបក្សកាន់អំណាចដែរនោះ។
ក្នុងសេចក្តីសម្រេចពេលនោះ សហភាពអឺរ៉ុបបន្តជំរុញឱ្យ៖ «អាជ្ញាធរកម្ពុជាគួរចាត់វិធានការ ដើម្បីស្តារសេរីភាពនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសនេះ បង្កើតឡើងវិញនូវលក្ខខណ្ឌចាំបាច់សម្រាប់បក្សប្រឆាំងដែលអាចជឿទុកចិត្តបាន និងតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យ និងដើម្បីចាប់ផ្តើមដំណើរការផ្សះផ្សាជាតិ តាមរយៈការសន្ទនារួម និងពិតប្រាកដ»៕
