ក្រុមយុវជនចលនាមាតាធម្មជាតិ បានស្នើសាជាថ្មីតាមរយៈវីដេអូមួយទៅកាន់រដ្ឋាភិបាល ដើម្បីដកហូតគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍នៅកោះកុងក្រៅ ក្នុងខេត្តកោះកុង ពីសមាជិកព្រឹទ្ធិសភាមកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា គឺឧកញ៉ា លី យ៉ុងផាត់។
ក្នុងឃ្លីបវីដេអូដែលមានរយៈពេលជាង២នាទីដែលបង្ហោះលើទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់ចលនាមាតាធម្មជាតិ នៅថ្ងៃទី០៤ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២២នេះ សកម្មជនបរិស្ថានចលនាមាតាធម្មជាតិ កញ្ញា ភួន កែវរស្មី បានលើកឡើងថា «កោះកុងក្រៅ» ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលប្រគល់សិទ្ធិឱ្យក្រុមហ៊ុនកោះកុង SEZ ដែលជារបស់ឧកញ៉ា លី យ៉ុងផាត់ នៅថ្ងៃទី១៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៩ ប៉ុន្តែក្រុមហ៊ុនមួយនេះមិនទាន់មានការអភិវឌ្ឍណាមួយអស់រយៈពេលជាង១ឆ្នាំមក។ កញ្ញាបន្តថា ការមិនទាន់អភិវឌ្ឍជាង១ឆ្នាំមកនេះ គឺផ្ទុយពីច្បាប់ភូមិបាលមាត្រា៦២ ដែលបានចែងថា រាល់ក្រុមហ៊ុនដែលទទួលបានដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច និងខកខានមិនបានធ្វើអាជីវកម្មក្នុងរយៈពេល១២ខែនោះ នឹងត្រូវចាត់ទុកជាមោឃៈ។
ករណីនេះ កញ្ញាស្នើថា៖ «ដូច្នេះ នាងខ្ញុំស្នើទៅរដ្ឋាភិបាលឱ្យដកសិទ្ធិអភិវឌ្ឍន៍ពីក្រុមហ៊ុនកោះកុង SEZ ប្រគល់ឱ្យរដ្ឋគ្រប់គ្រង និងដាក់កោះកុងក្រៅជាឧទ្យានជាតិសមុទ្រវិញ។ ម៉្យាងវិញទៀត នាងខ្ញុំមានសំណួរទៅកាន់គណៈកម្មាធិការត្រួតពិនិត្យការអភិវឌ្ឍកោះកុងក្រៅ ថាស្នាមដែលនាងខ្ញុំឃើញក្នុងផ្កាយរណបនោះ ថាជាការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើមែនឬទេ ហើយគេកាប់វាក្នុងគោលបំណងអ្វី?»
សកម្មជនបរិស្ថានចលនាមាតាធម្មជាតិម្នាក់ទៀត លោក លី ចាន់ដារ៉ាវុធ បានលើកឡើងថា ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលនៅបន្តឱ្យក្រុមហ៊ុនធ្វើការអភិវឌ្ឍនៅតំបន់កោះកុងក្រៅនោះ នឹងធ្វើឱ្យធនធានធម្មជាតិដ៏សម្បូរបែបនៅតំបន់នោះបាត់បង់។
លោកបន្តថា ហេតុផលមួយទៀតដែលសកម្មជនបរិស្ថានស្នើរដ្ឋាភិបាលដកហូតដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចពីក្រុមហ៊ុនរបស់លោកឧកញ៉ា លី យ៉ុងផាត់ វិញនោះ ដោយសារតែក្រុមហ៊ុនរបស់គាត់ធ្លាប់មានប្រវត្តិមិនល្អពាក់ព័ន្ធនឹងការរំលោភដីធ្លីប្រជាពលរដ្ឋនៅខេត្តកំពង់ស្ពឺ នៅពេលដែលក្រុមហ៊ុននោះអភិវឌ្ឍដាំដំណាំស្ករអំពៅជាដើម។ ករណីនេះហើយដែលធ្វើឱ្យសកម្មជនបរិស្ថានរូបនេះបារម្ភខ្លាចគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍របស់ក្រុមហ៊ុនកោះកុង SEZ នៅតំបន់កោះកុងក្រៅ នឹងបង្កផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់ធនធានធម្មជាតិនៅតំបន់នោះ។
លោក លី ចាន់ដារ៉ាវុធ និយាយថា៖ «លោកឧកញ៉ា លី យ៉ុងផាត់ ហ្នឹងគឺជាមនុស្សមិនល្អ ជាពិសេសពាក់ព័ន្ធនឹងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងស្ករអំពៅ ការរកស៊ីដែលមិនសុចរិត ការរកស៊ីដែលគ្មានតម្លាភាព ហើយយើងសង្ស័យថា អាចពាក់ព័ន្ធនឹងអំពើពុករលួយចំពោះការផ្ដល់កោះឱ្យលោកឧកញ៉ា លី យ៉ុងផាត់ ហ្នឹង»។
ទោះជាយ៉ាងណា សកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិនៅពុំទាន់បានដឹងពីទំហំដីដែលរដ្ឋាភិបាលបានផ្ដល់សិទ្ធិទៅឱ្យក្រុមហ៊ុនកោះកុង SEZ ធ្វើការអភិវឌ្ឍនៅតំបន់កោះកុងក្រៅនេះនៅឡើយទេ។
វីអូឌី មិនទាន់អាចសុំការឆ្លើយតបពីលោកឧកញ៉ា លី យ៉ុងផាត់ បានទេ នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះ។
អភិបាលខេត្តកោះកុង និងជាសមាជិកគណៈកម្មាធិការត្រួតពិនិត្យការអភិវឌ្ឍកោះកុងក្រៅ លោកស្រី មិថុនា ភូថង មានប្រសាសន៍ថា គណៈកម្មាធិការកំពុងសិក្សាពីគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍របស់ក្រុមហ៊ុនកោះកុង SEZ ទើបក្រុមហ៊ុននៅមិនទាន់មានសកម្មភាពអភិវឌ្ឍន៍ណាមួយនៅតំបន់នេះនៅឡើយ។ លោកស្រីបញ្ជាក់ថា ការយឺតយ៉ាវក្នុងការពិនិត្យទៅលើគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍នេះ ដោយសារតែមានការរាតត្បាតជំងឺកូវីដ-១៩នាពេលកន្លងមក។
អភិបាលខេត្តរូបនេះបន្តថា រដ្ឋបាលខេត្តកោះកុងមានតែជំរុញឱ្យមានការអភិវឌ្ឍនៅតំបន់កោះកុងក្រៅនេះ ដើម្បីឱ្យប្រជាពលរដ្ឋនៅមូលដ្ឋានមានមុខរបរ ហើយភ្ញៀវទេសចរអាចចំណាយថវិកាតិចសម្រាប់ដំណើរកម្សាន្តនៅទីនោះ និងមានសុវត្ថិភាព ជាដើម។
លោកស្រី មិថុនា ភូថង ថ្លែងថា៖ «រដ្ឋបាលខេត្តមានតែជំរុញឱ្យមានការអភិវឌ្ឍ ដើម្បីឱ្យប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងស្រុកមានការងារធ្វើ មានកន្លែងកម្សាន្តដែលតម្លៃថោកជាងមុន […] ជាជាងការអភិវឌ្ឍមិនត្រឹមត្រូវ អ្នកទៅលេងកម្សាន្តក៏មិនមានការពារ»។
ចំណែកការចោទសួររបស់សកម្មជនបរិស្ថាន ថាតើមានការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើនៅតំបន់នោះដែរឬទេ? អភិបាលខេត្តរូបនេះឆ្លើយតបថា លោកស្រីក៏នៅមិនទាន់ដឹងរឿងនេះដែរ។ តែយ៉ាងណា លោកស្រីនឹងធ្វើការសាកសួរទៅមន្ត្រីក្រោមឱវាទ ព្រោះថាតំបន់កោះកុងក្រៅក៏ជាតំបន់ការពារធនធានសមុទ្រផងដែរ។
លោកស្រីថ្លែងថា៖ «ចាំមើលខ្ញុំឆែកមើល! ខ្ញុំអត់ទាន់បានព័ត៌មានពីមន្ទីរបរិស្ថាន មិនទាន់ដឹងថាកាប់ទៅប្រើក្នុងអីដែរ ព្រោះទីនេះត្រូវបានអភិរក្សក្នុងធនធានសមុទ្រដែរ»។
អ្នកសម្របសម្រួលនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ (Licadho) ប្រចាំខេត្តកោះកុង លោក ហួរ អ៊ីន បានស្នើរដ្ឋាភិបាលពិចារណាឡើងវិញលើគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍នេះ ព្រោះការអភិវឌ្ឍនេះអាចបំផ្លិចបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិនៅតំបន់កោះកុងក្រៅ ខណៈកន្លងមក លោកសង្កេតឃើញមានកោះជាច្រើនបានបាត់បង់ធនធានធម្មជាតិ បន្ទាប់ពីការអភិវឌ្ឍ។
លោកថា៖ «អ្វីដែលអាចមានធនធានធម្មជាតិ មានភាពស្រស់ស្អាតខ្លាំងហើយ ទៅជាមានការអភិវឌ្ឍទៅ វាបណ្ដាលឱ្យមានការប៉ះពាល់ អាហ្នឹងគួរតែពិចារណាឡើងវិញ»។
បើតាមមន្ទីរទេសចរណ៍ខេត្តកោះកុង កោះកុងក្រៅ គឺជាកោះធំទី១របស់ប្រទេសកម្ពុជា ដែលមានទំហំសរុប១០៣គីឡូម៉ែត្រការ៉េ ហើយក៏ជាកោះខ្ពស់ជាងគេក្នុងតំបន់ឈូងសមុទ្រថៃផងដែរ។ ប្រភពដដែលបន្តថា កោះនេះស្ថិតក្នុងភូមិជ្រោយប្រស់ ឃុំជ្រោយប្រស់ ស្រុកកោះកុង ខេត្តកោះកុង មានចម្ងាយប្រមាណ៣០គីឡូម៉ែត្រ ពីក្រុងខេមរភូមិន្ទ។ កោះនេះសម្បូរដោយសក្ដានុពលផ្នែកធនធានធម្មជាតិ និងជីវចម្រុះនៅបាតសមុទ្រ ព្រមទាំងមានឆ្នេរខ្សាច់ល្អស្រស់ស្អាត ស្ថិតនៅលើផ្ទៃទឹកសមុទ្រដ៏ធំល្វឹងល្វើយដែលមានពណ៌ខៀវស្រងាត់។
កាលពីឆ្នាំ២០២០ ក្រុមសង្គមស៊ីវិល និងសហគមន៍មួយចំនួន ក៏បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍មួយដោយបង្ហាញពីការព្រួយបារម្ភជាខ្លាំង ក្រោយពេលរដ្ឋាភិបាលបានផ្ដល់សិទ្ធិអភិវឌ្ឍន៍កោះកុងក្រៅទាំងមូលទៅឱ្យក្រុមហ៊ុន «កោះកុង អេស អ៊ី ហ្ស៊ិត ខូអិល ធីឌី (KOH KONG SEZ CO., LTD.)»។ ពួកគេថា ការអភិវឌ្ឍនេះនឹងអាចជាការគំរាមកំហែងយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់ធនធានធម្មជាតិនៅលើកោះ និងជីវចម្រុះក្នុងសមុទ្រ ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ ការបរបាញ់សត្វព្រៃ ការសាងសង់អាគារលើឆ្នេរសមុទ្រ ការបង្ហូរទឹកកខ្វក់ចូលសមុទ្រ ការបាត់បង់សោភ័ណភាពធម្មជាតិនៃកោះ និងការបាត់បង់ប្រយោជន៍សម្រាប់ប្រជាជនខ្មែរទាំងមូល៕
