សហរដ្ឋអាមេរិកជំរុញមេដឹកនាំកម្ពុជាឱ្យបើកលំហនយោបាយសម្រាប់លោក កឹម សុខា ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលតុលាការបានរំលាយ ព្រមទាំងលំហសេរីភាពពលរដ្ឋកម្ពុជា និងប្រជាធិបតេយ្យ មុនការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០២៣ ដោយភ្ជាប់នឹងអត្ថប្រយោជន៍មួយចំនួនសម្រាប់កម្ពុជាទៀតផង។
ការជំរុញនេះធ្វើឡើងតាមរយៈជំនួបទល់មុខរវាងរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក លោក Blinken និងមេដឹកនាំកម្ពុជា លោក ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃម្សិលមិញ ចំពេលភាគីអាមេរិកមកចូលរួមប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ាននៅកម្ពុជា ដែលកម្ពុជាធ្វើជាប្រធានអាស៊ានប្ដូរវេន។
តាមសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ក្រសួងការបរទេសអាមេរិក ចុះថ្ងៃទី៤ ខែសីហា អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសអាមេរិក លោក ណែត ប្រាយ (Ned Price) ឱ្យដឹងថា ក្នុងជំនួបនោះ លោក Blinken បានសម្តែងការព្រួយបារម្ភអំពីការវិវត្តស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនិងលំហនយោបាយនៅកម្ពុជាដែលកាន់តែរួមតូច។
បញ្ហានេះ អាមេរិកជំរុញមេដឹកនាំកម្ពុជាឱ្យបើកចំហជាថ្មីនូវលំហនយោបាយនិងពលរដ្ឋ នៅមុនការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្តឆ្នាំ២០២៣ខាងមុខ និងធ្វើឱ្យមានភាពជឿនលឿនលើការគោរពសិទ្ធិមនុស្សនិងប្រជាធិបតេយ្យ ដោយត្រូវធានាថា ពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់រូប រួមទាំងលោក កឹម សុខា ប្រធានគណបក្សសង្រ្គោះជាតិដែលត្រូវបានតុលាការរំលាយ អាចចូលរួមដោយសេរីនៅក្នុងជីវភាពនិងដំណើរការនយោបាយ។
លោក កឹម សុខា ត្រូវបានតុលាការដកសិទ្ធិធ្វើនយោបាយជាង៥ឆ្នាំមកហើយ ក្រោយសមត្ថកិច្ចឆ្មក់ចូលចាប់ខ្លួននៅរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី៣ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៧ ទាំងមានអភ័យឯកសិទ្ធិសភា ដោយចោទថា «គប់គិតជាមួយបរទេសចង់ផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាល» ប៉ុន្តែសំណុំរឿងនេះត្រូវបានគេមើលឃើញថាជារឿងនយោបាយ។
ក្រៅពីនេះ អាមេរិកក៏ទទូចឱ្យមេដឹកនាំកម្ពុជាដោះលែងកញ្ញា សេង ធារី មេធាវីខ្មែរសញ្ជាតិអាមេរិក ដែលត្រូវបានសមត្ថកិច្ចកម្ពុជាចាប់ឃុំខ្លួន និងដែលអាមេរិកចាត់ទុកថាជាការចាប់ឃុំខ្លួនក្រោមហេតុផលនយោបាយ។
បន្ថែមពីនេះ ក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មាននៅក្នុងស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជា នាថ្ងៃសុក្រនេះ លោក អែនតូនី ប្លីងខិន (Antony J. Blinken) បានគូសបញ្ជាក់ថា អាមេរិកចង់ឃើញកម្ពុជាបើកចំហដោយតម្លាភាព ហើយអនុញ្ញាតឱ្យមានការចូលរួមពេញលេញពីប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូប។
នៅថ្ងៃនេះ លោក អែនតូនី ក៏បានជួបលោក កឹម សុខា ផងដែរ ដោយលោកថា លោក កឹម សុខា ជាបុគ្គលសំខាន់របស់បក្សប្រឆាំង។
លោកថា៖ «ជាថ្មីម្តងទៀត ខ្ញុំចង់ប្រាប់ថា គោលដៅរបស់យើង [សហរដ្ឋអាមេរិក] គឺមិនមែនគាំទ្របុគ្គលណាមួយទេ ប៉ុន្តែគាំទ្រលើគោលការណ៍នៃតម្រូវការចាំបាច់សម្រាប់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស ការបើកលំហ តម្លាភាព និងការចូលរួម ដែលជាប្រពន័្ធមួយនឹងពង្រឹងកម្ពុជា ហើយការពង្រឹងនេះ គឺពង្រឹង[កម្ពុជា]ផង និងពង្រឹងពិភពលោកផង»។
ទោះជាយ៉ាងណា ប្រធានអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា លោក ផៃ ស៊ីផាន អះអាងថា កម្ពុជាមិនអាចធ្វើអ្វីរំលងសេចក្ដីសម្រេចរបស់តុលាការបានទេ។
លោកថា៖ «សម្តេច [ហ៊ុន សែន] លោកតែងតែលើកឡើងថា ករណីឯកឧត្តម កឹម សុខា ជាករណីនៅក្នុងដំណាក់កាលយុត្តិធម៌របស់តុលាការ ដែលរដ្ឋាភិបាលមិនមានសិទ្ធិអំណាចណាទៅលូកលាន់ក្នុងសាច់រឿងហ្នឹងទេ»។
រដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសអាមេរិក ក៏បានបញ្ជាក់ប្រាប់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន ពីការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់អាមេរិកចំពោះពលរដ្ឋកម្ពុជា និងក្តីប្រាថ្នារបស់ពួកគេ ដែលចង់ឃើញកម្ពុជាក្លាយជាប្រទេសមានវិបុលភាព ប្រជាធិបតេយ្យ និងឯករាជ្យ ដែលសំឡេងរបស់ពលរដ្ឋមិនត្រូវបានរឹតត្បិត និងគោរព ហើយឯករាជភាពរបស់កម្ពុជាត្រូវបានការពារផងដែរ។
ក្រៅពីបញ្ហារសើបទាំងនេះ លោក Blinken ក៏បានលើកឡើងនូវបញ្ហាមួយចំនួនផ្សេងទៀតក្នុងទំនាក់ទំនងដែលជាផលប្រយោជន៍រួមរវាងកម្ពុជា និងអាមេរិក។ បញ្ហាទាំងអស់នោះមានដូចជា វិស័យសុខាភិបាល កិច្ចប្រតិបត្តិការក្នុងការអនុវត្តច្បាប់ ភាពជាដៃគូរវាងអាមេរិកនិងប្រទេសទន្លេមេគង្គ និងតួនាទីជាប្រធានអាស៊ានរបស់កម្ពុជា ជាដើម។
អ្នកនាំពាក្យសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក ស៊ឹង សែនករុណា លើកឡើងថា ការជំរុញរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ដូចគ្នាទៅនឹងស្មារតីរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែលកម្ពុជាត្រូវចាប់យកឱកាសនេះ ដើម្បីផលប្រយោជន៍ជាតិ។ ប៉ុន្តែផ្ទុយទៅវិញ លោកយល់ថា បើរបត់នយោបាយគ្មានការប្រែប្រួលទៅរកគន្លងប្រជាធិបតេយ្យវិញនោះទេ ពលរដ្ឋនឹងមើលឃើញថា អ្នកនយោបាយបច្ចុប្បន្នចាប់យកតែផលប្រយោជន៍ក្រុម ធ្វើឱ្យបាត់បង់ផលប្រយោជន៍ជាតិ។
លោកថា៖ «អ៊ីចឹងក្នុងដំណាក់កាលនេះ ខ្ញុំគិតថា គួរតែមានការបញ្ចប់ភាពតានតឹងផ្នែកនយោបាយនេះហើយ»។
ចំណែក នាយកប្រតិបត្តិអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា លោក ប៉ិច ពិសី យល់ថា ការជំរុញរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកភ្ជាប់នឹងផលប្រយោជន៍សម្រាប់កម្ពុជានេះ បង្ហាញថា ប្រទេសដែលប្រកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅតែចង់ជួយពលរដ្ឋកម្ពុជា ទាំងផ្នែកទីផ្សារការងារ និងសេដ្ឋកិច្ចជាតិ។ មួយវិញទៀត លោកមើលឃើញថា សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជានៅមានភាពល្អប្រសើរដូចបច្ចុប្បន្ន មិនមែនជារឿងចៃដន្យទេ តែមានការជ្រោមជ្រែងទីផ្សារពីសហភាពអឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិក។
បញ្ហានេះ លោកបារម្ភថា បើកម្ពុជាមិនប្ដូរជំហរក្នុងការបើកលំហសិទ្ធិសេរីភាពសង្គម សិទ្ធិនយោបាយឱ្យបានពេញលេញ និងជំរុញដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដទេ នោះវិធានការខាងសេដ្ឋកិច្ចអាចនឹងកើតឡើង ហើយអាចនឹងជំរុញឱ្យមានវិបត្តិសង្គម ដែលលោកថា ជាស្ថានភាពធ្ងន់ធ្ងរមួយដែលកម្ពុជាគួរចៀសវាង។
លោកថា៖ «បើសិនជាកម្ពុជាមានសម្ពាធច្រើន ទៅដល់ការមានវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច ខ្ញុំគិតថា ឥរិយាបថកម្ពុជា ពិសេសគឺពលរដ្ឋហ្នឹងអាចមានការប្រែប្រួល ប្រហែលចំណុចនេះជាចំណុចមិនល្អទេសម្រាប់កម្ពុជា»។
យ៉ាងណា លោកផ្តល់ជាយោបល់ថា ការធានាបាននូវស្ថិរភាពសង្គមយូរអង្វែង មុំនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច សិទ្ធិសេរីភាព សិទ្ធិមនុស្ស និងយុត្តិធម៌សង្គម រួមទាំងការចូលរួមពេញលេញរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅគ្រប់វិស័យ រួមទាំងវិស័យនយោបាយ ត្រូវផ្សារភ្ជាប់គ្នាជាចាំបាច់ ដែលមិនអាចអត់មុំណាមួយបាននោះទេ៕
