អ្នកជំនាញនយោបាយមួយចំនួនបង្ហាញជាទស្សនៈថា បរិបទនយោបាយសកលនាពេលបច្ចុប្បន្នតម្រូវឱ្យកម្ពុជាប្រកាន់ខ្ជាប់នូវនយោបាយអព្យាក្រឹតដូចមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ទើបអាចការពារផលប្រយោជន៍ជាតិបាន បើពុំនោះទេ កម្ពុជានឹងគ្រោះថ្នាក់ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងវិស័យការទូត បើបន្ទាត់នយោបាយលម្អៀងទៅរកមហាអំណាចណាមួយនោះ។
ក្តីបារម្ភរបស់អ្នកជំនាញនយោបាយនៅក្រៅរដ្ឋាភិបាលនេះ បានកើតឡើងក្រោយពីរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ លោក ទៀ បាញ់ កាលពីថ្ងៃទី១០ ខែសីហានេះ បានបង្ហោះសារលើហ្វេសប៊ុករបស់លោក ដោយលើកឡើងថា៖ «ក្នុងបរិបទបច្ចុប្បន្ន និងទៅអនាគត ស្ថានភាពសន្តិសុខ នយោបាយ ក្នុងតំបន់ និងពិភពលោកមានភាពកាន់តែស្មុគស្មាញមិនច្បាស់លាស់ ដូចនេះកិច្ចសហប្រតិបត្តិការយោធាកម្ពុជា ចិន ពិតជាមានសារសំខាន់ក្នុងការលើកកម្ពស់សមត្ថភាពនាយទាហានវ័យក្មេងបន្តវេន លំហាត់ហ្វឹកហ្វឺនរួមគ្នា និងការធ្វើទំនើបកម្មហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធយុទ្ធោបករណ៍ សម្រាប់ការពារអធិតេយ្យភាព បូរណភាពទឹកដីប្រទេសជាតិយើង»។
សារនេះ ក៏ធ្វើឡើង៦ថ្ងៃ ក្រោយពីរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក លោក អែនតូនី ប្លីងខិន (Antony Blinken) បានជួបពិភាក្សាជាមួយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន មេដឹកនាំកម្ពុជាផងដែរ។
ក្នុងជំនួបនោះ លោក ប្លីងខិន ភាគីអាមេរិក បានស្នើឱ្យកម្ពុជាបង្ហាញតម្លាភាពពេញលេញពីមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាមរបស់កម្ពុជា ដែលត្រូវបានចោទប្រកាន់ថា ប្រើប្រាស់សម្រាប់បម្រើផលប្រយោជន៍យោធារបស់ចិន។
ដាច់ដោយឡែកពីនេះ ភាគីអាមេរិក ក៏បានលើកឡើងពីសារសំខាន់នៃការស្តារប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ តាមរយៈបើកចំហសិទ្ធិធ្វើនយោបាយនិងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា រួមទាំងសិទ្ធិនយោបាយមេដឹកនាំបក្សជំទាស់ លោក កឹម សុខា មុនការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០២៣ ខាងមុខ ខណៈលោក កឹម សុខា កំពុងជាប់បណ្តឹងនៅតុលាការ។
អ្នកស្រាវជ្រាវផ្នែកភូមិសាស្ត្រនយោបាយ លោក វណ្ណ ប៊ុនណា យល់ថា សាររបស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិនេះ ឆ្លុះបញ្ចាំងថា កម្ពុជាត្រូវការជំនួយពីចិនក្នុងការពង្រីកសមត្ថភាពវិស័យកងទ័ពដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងបញ្ហាអសន្តិសុខនានា និងគាំទ្រគោលនយោបាយចិនក្នុងឆាកអន្តរជាតិ រួមទាំងបង្ហាញពីភាពទោរទន់ខ្លាំងទៅរកចិន ដោយភ្ជាប់នឹងបញ្ហាសកល។
លោក វណ្ណ ប៊ុនណា ថ្លែងថា៖ «ប៉ុន្តែជំហរហ្នឹងយើងមើលឃើញថា នៅក្នុងការប្រកួតប្រជែងភូមិសាស្ត្រនយោបាយប្រទេសមួយ ជាពិសេសប្រទេសតូច [ដូចកម្ពុជា] មិនអាចពឹងទៅលើមហាអំណាចតែមួយបានទេ ពឹងតែមហាអំណាចតែមួយវាអាចមានគ្រោះថ្នាក់ៗត្រង់ថា ប្រសិនបើជា អនាគតទៅប្រទេសមហាអំណាចនោះមើលឃើញថា កម្ពុជាលែងមានប្រយោជន៍ វានឹងធ្វើឱ្យកម្ពុជានៅក្នុងគំនាប ឬសម្ពាធរបស់មហាអំណាចនោះទាំងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចនិងផ្នែកយោធា»។
លោកគិតថា បរិបទបែបនេះ កម្ពុជាគួរតែពង្រីកទំនាក់ទំនងដៃគូជាមួយមហាអំណាចផ្សេងទៀតទាំងសហរដ្ឋអាមេរិក និងជប៉ុនផងដែរ ដើម្បីជួយគាំទ្រផ្នែកកសាងសមត្ថភាពយោធាទាំងផ្នែកជំនាញនិងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធយោធា។
លោកបារម្ភថា បើរបត់នយោបាយមិនឈរលើអព្យាក្រឹតភាព វានឹងជំរុញឱ្យមហាអំណាចសហរដ្ឋអាមេរិក និងសម្ព័ន្ធមិត្ត មើលឃើញកម្ពុជាក្នុងក្រសែភ្នែកមិនល្អថា គ្រាន់តែជាកូនជឹងរបស់ចិន បម្រើមហិច្ឆតានយោបាយឱ្យចិន ដែលបញ្ហានេះ វានឹងបង្កជាហានិភ័យសម្រាប់សន្តិសុខកម្ពុជា ប្រសិនជាមានវិបត្តិសកល ឬសង្គ្រាមមហាអំណាចកើតឡើងនោះ។
លោកថា៖ «កម្ពុជាអាចមានផលលំបាកបន្តិចក្នុងការសម្រេចចិត្ត ក៏ប៉ុន្តែកម្ពុជាត្រូវឆ្លុះបញ្ចាំងពីប្រវត្តិសាស្ត្រខ្លួនចាប់តាំងពីក្រោយសម័យអាណានិគមនិយមបារាំងមានន័យថា នៅពេលដែលយើងទទួលបានឯករាជ្យមក គឺកម្ពុជាមានកំហុសមួយធ្ងន់គឺ នៅពេលកម្ពុជាចាប់យកមហាអំណាចណាមួយកម្ពុជាតែងទទួលរងគ្រោះគឺ ចាប់យកទាំងចិនក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម ចាប់យកសហរដ្ឋអាមេរិកក៏ដោយក្នុងសម័យ លន់ នល់ កម្ពុជាទទួលរងគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងមែនទែន»។
ជាទស្សនៈ លោក វណ្ណ ប៊ុនណា គិតថា ដើម្បីបញ្ចៀសការប្រើឥទ្ធិពលពីមហាអំណាចណាមួយ កម្ពុជាខ្លួនឯងត្រូវគោរពរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងផ្សះផ្សាបញ្ហាផ្ទៃក្នុងឱ្យបានរឹងមាំ ពិសេសការស្តារស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ធានាឱ្យការបោះឆ្នោតឆ្លុះបញ្ចាំងពីឆន្ទៈពលរដ្ឋ អាចទទួលយកបានពីខ្មែរគ្រប់និន្នាការ។ មាត្រា៥៣នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញចែងថា៖ «ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាប្រកាន់ខ្ជាប់ជានិច្ចនូវនយោបាយអព្យាក្រឹតអចិន្ត្រៃយ៍និងមិនចូលបក្សសម្ព័ន្ធ។ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា រួមរស់ដោយសន្តិសហវិជ្ជមានជាមួយប្រទេសជិតខាង និងប្រទេសដទៃទៀតទាំងអស់នៅលើសកលលោក»។
មាត្រាដដែលចែងដែរថា កម្ពុជាមិនចងសម្ព័ន្ធយោធា មិនចូលក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងយោធាណាមួយដែលមិនស្របនឹងអព្យាក្រឹតភាពរបស់ខ្លួន មិនអនុញ្ញាតឱ្យមានមូលដ្ឋានយោធាបរទេសនៅលើទឹកដីរបស់ខ្លួន តែកម្ពុជារក្សាសិទ្ធិទទួលយកជំនួយបរទេសជាសម្ភារយោធា អាវុធគ្រាប់រំសេវ ការហ្វឹកហ្វឺនកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ និងជំនួយផ្សេងៗទៀត ដើម្បីការពារខ្លួននិងធានាសណ្តាប់ធ្លាប់ និងសន្តិសុខសាធារណៈផ្ទៃក្នុងប្រទេស។
អតីតតំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រឆាំងដែលបច្ចុប្បន្នជា អនុប្រធានបណ្តោះអាសន្នគណបក្សកែទម្រង់កម្ពុជា លោក អ៊ូ ច័ន្ទរ័ត្ន មើលឃើញថា សារនេះអាចនឹងជំរុញឱ្យកម្ពុជាខាតបង់ ដែលការណ៍នេះ លោកចង់ឃើញរដ្ឋាភិបាលបង្ហាញជំហរអព្យាក្រឹត ក្នុងបរិបទបច្ចុប្បន្ន ដើម្បីការពារសន្តិសុខ សន្តិភាព និងធានាផលប្រយោជន៍របស់កម្ពុជា។
លោកថា៖ «និន្នាការបែបហ្នឹងវាខាតទាំងនយោបាយនិងសេដ្ឋកិច្ចចំពោះកម្ពុជាហ្នឹង ហើយវាអាចនាំកម្ពុជាចូលទៅក្នុងភាពគ្រោះថ្នាក់ បើសិនជាមានវិវាទរវាងមហាអំណាចទាំងពីរនេះកើតឡើង តើម្ពុជាទៅខាងណា? ដូច្នេះឱ្យច្បាស់លាស់មែនទែន»។
វីអូឌី មិនអាចសុំការបញ្ជាក់បន្ថែមពីរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ លោក ទៀ បាញ់ បានទេ នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះ។
តែយ៉ាងណា សាស្ត្រាចារ្យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា យល់ថា សាររបស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិនេះ មិនប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់ទំនាក់ទំនងការទូតរវាងកម្ពុជា អាមេរិកទេ តែថា សារនេះគ្រាន់តែធ្វើឱ្យគេមើលឃើញថា មានទំនោរខ្លាំងទៅរកភាគីចិន។
លោកថា៖ «ខ្ញុំគ្រាន់តែមានទស្សនៈមួយថា នៅក្នុងក្របខណ្ឌដែលកម្ពុជាប្រឈមនឹងបញ្ហាសន្តិសុខក្នុងតំបន់ បញ្ហាសន្តិសុខសកលហ្នឹង សារនយោបាយទាំងឡាយ គួរតែជៀសវាងកុំឱ្យមានភាពលម្អៀង ឱ្យយើងរក្សាបាននូវជំហររបស់យើង កុំឱ្យគេមើលឃើញថា សាររបស់យើងលម្អៀងទៅរកខាងនេះ ទៅរកខាងនោះ ធ្វើឱ្យយើងពិបាកកសាងជំនឿទុកចិត្ត ជួនកាលសារតែមួយហ្នឹង យើងខំធ្វើកិច្ចការហ្នឹងអស់ច្រើនឆ្នាំហើយ ដល់សារហ្នឹងមួយមកវាបាត់អស់រលីង អាហ្នឹងគឺវាខាតប្រយោជន៍យើង»។
ប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ពោលគឺចាប់ពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ធ្លាប់ទទួលបានសំឡេងឆ្នោតជាង ៤៣ភាគរយ ហើយគណបក្សនេះក៏ ត្រូវបានតុលាការរំលាយផាត់ចេញពីឆាកនយោបាយ រួមទាំងចាប់មេដឹកនាំបក្សនេះដាក់ពន្ធនាគារ ទំនាក់ទំនងកម្ពុជាអាមេរិក ហាក់មិនសូវរលូនល្អដូចទំនាក់ទំនងកម្ពុជា ចិន ដែលកម្ពុជាចាត់ទុក ចិនជាមិត្តដែកថែបនោះទេ។
ភាពរកាំរកូសនេះ ភាគច្រើនកើតចេញពីការដែលអាមេរិករិះគន់ទៅលើដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យ ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងសេរីភាពបញ្ចេញមតិ របស់កម្ពុជាដែលដឹកនាំដោយ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន។
បន្ថែមពីនេះ អាមេរិកក៏តែងចោទប្រកាន់កម្ពុជាថា លម្អៀងទៅរកប្រទេសចិនដែលជាគូប្រជែងភូមិសាស្រ្តនយោបាយរបស់ខ្លួននៅក្នុងតំបន់។
មួយវិញទៀត មហាអំណាចលោកសេរីមួយនេះ ក៏ចោទប្រកាន់កម្ពុជាផងដែរថា បានអនុញ្ញាតឱ្យចិនប្រើប្រាស់មូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាម សម្រាប់បម្រើផលប្រយោជន៍ផ្តាច់មុខរបស់ចិន ដែលអាមេរិកចាត់ទុកបញ្ហានេះអាចបង្កឱ្យមានអស្ថិរភាព និងអសន្តិសុខនៅក្នុងតំបន់ បើទោះបីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានច្រានចោលច្រើនដងក្តី៕
