កសិករដាំម្រេចមួយចំនួននៅខេត្តត្បូងឃ្មុំ បានចាប់ផ្ដើមបោះបង់ដំណាំម្រេចជាបណ្ដើរៗ ដោយសារតម្លៃម្រេចចេះតែធ្លាក់ចុះជាបន្តបន្ទាប់ពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ និងបញ្ហាម្រេចងាប់ដើមជាហូរហែ ខណៈកសិករមួយចំនួនទៀតនៅមិនទាន់ដឹងថានឹងត្រូវដាំអ្វីជំនួសនៅឡើយទេ។
កសិករមួយរូប ដែលប្រកបមុខរបរដាំម្រេចរយៈពេលប្រមាណ១៥ឆ្នាំមកហើយ រស់នៅក្នុងភូមិបេង ឃុំដារ ស្រុកមេមត់ ខេត្តត្បូងឃ្មុំ លោក អ៊ី ចន្ធី បានប្រាប់វីអូឌីថា លោកមានចម្ការម្រេចចំនួនពីរកន្លែង ប៉ុន្តែលោកសម្រចចិត្តឈប់ថែទាំម្រេចដែលមានស្រាប់ឬឈប់ដាំន្ថែមនៅចម្ការចាស់របស់លោក ដែលមានម្រេចចំនួន៥ ០០០ជន្លង់។ លោកបញ្ជាក់ថា មូលហេតុឈប់ថែទាំនិងឈប់ដាំបន្តទៀត ដោយសារម្រេចងាប់អស់ជាង ៤ ០០០ជន្លង់រួចមកហើយ ខណៈដំណាំម្រេចនៅលើចម្ការថ្មីមាន ១ ០០០ជន្លង់ ប៉ុន្តែបានងាប់អស់ជាង១០០ជន្លង់កាលពីដើមឆ្នាំនេះ។
លោកថា៖«អត់ថែមទេ ចប់ហើយ ចប់ហ្មង់។ បើវាអត់មានទុនយើងតទៅមុខទៀត។ {….} ដកជន្លង់លក់អស់ហើយ ដាំធ្វើអីទៀត។ ដីហ្នឹងភ្ជូរហើយអីហើយដាក់ដាំវិញងាប់ ដាក់ដាំដុះបានពាក់កណ្ដាលងាប់ទៅវិញ។»
បុរសវ័យ៦១ឆ្នាំរូនេះ បានយកដីដែលឈប់ដាំម្រេចទៅដាំដំណាំហូបផ្លែផ្សេងទៀតដូចជា ក្រូចវល្លិ៍ឬផាសិន ម្នាស់ ត្របែក ទុរេន និងផ្លែឈើហូបផ្លែមួយចំនួនទៀត។ លោកបន្តថា ទិន្នផលផ្លែឈើហូបផ្លែទាំងនោះ គ្រួសារលោកក៏បានយកទៅលក់តាមបណ្ដោយដងផ្លូវជាតិលេខ៧ដែលអាចជួយឱ្យលោករកចំណូលបានជាង៥ ម៉ឺនរៀលក្នុងមួយថ្ងៃ។
កសិករដដែលបន្ថែមថា៖«អ៊ំខ្ញុំសព្វថ្ងៃនេះ លក់សន្សំៗបានសងធនាគារគេរួច(ធនាគារABAសាខាកំពង់ចាម) ២ម៉ឺន[ដុល្លារ] ថ្លៃទិញដីអត់បានដាំម្រេច។ ទិញដីផង ថាដាំថែមទៀតណា កាលនោះមួយគីឡូ៤ម៉ឺន[រៀល តម្លៃម្រេចក្នុងមួយគីឡូ]។ យើងយកលុយគេទៅទិញដីបី បួនហិកតាទៀត។ ដល់ពេលចឹងទៅមិនទាន់បានដាំផងម្រេចចុះនៅ១ម៉ឺន២ពាន់[រៀល]។ ពួកយើងមានលុយណាដាំទៀត?ជន្លង់២ម៉ឺន៧ពាន់រៀលក្នុងមួយដើម ដល់យើងដាក់ដាំទៀត យើងអត់មានលុយ។»
ចំណែកកសិកររស់នៅភូមិបេងមា្នក់ទៀត លោក អៀច ណាង បានរៀបរាប់ស្រដៀងគ្នាថា ម្រេចរបស់លោក បានងាប់ជាបន្តបន្ទាប់ អស់រយៈពេលជាង៤ឆ្នាំមកហើយ ស្របពេលក្នុងឆ្នាំនេះម្រេចរបស់លោក បានងាប់អស់ជាង ១ ០០០ជន្លង់បន្ថែមទៀត។ ប៉ុន្តែលោកនៅតែថែទាំនិងទិញកូនម្រេចថ្មីយកមកដាំជួស ដោយហេតុថា លោកមិនទាន់ដឹងថា ត្រូវដាំដំណាំអ្វីជំនួសម្រេចនេះនៅឡើយទេ។
លោកថា៖«ដំបូងថាប្រុងផ្លាស់ប្ដូរមុខរបរដែរ ប្រុងថាដាំស្អីៗផ្សេងពីហ្នឹងទៀត ប៉ុន្តែដល់ពេលហើយមិនដឹងជាដាំអី។ ឥឡូវនៅសល់ខ្លះហ្នឹងថែទាំទៅជួសបណ្ដើរបេះបណ្ដើរទៅ។ រួចឥឡូវដាំពូជថ្មីទៀត ផ្សងព្រេងសាកមើលទៀតទៅក្រែងលោថ្ងៃមុខទៅក្រែងលោវាកើត បើមិនកើតមិនដឹងយ៉ាងម៉េចទៀតទេ បាទ! ចាំគិតទៀតទៅ។»
បុរសវ័យ៥២ឆ្នាំរូបនេះ បានបញ្ជាក់ថា លោកបានលក់ដីចម្ការជិត ១ហិកតា ដើម្បីយកប្រាក់មកសងធនាគារ ដែលលោកបានជំពាក់គេក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ដោយសារយកដើមទុនមកថែទាំចម្ការម្រេចរបស់លោក។
លោកបន្ថែមថា៖«ខាតពេលវេលា ខាតការងារតែធ្វើម៉េចចេះតែទ្រាំទៅ។ បើយើងមានជន្លង់មានអីហើយ។ តិចទៀតទៅពុកបាក់អស់ទៀតហើយ ជន្លង់នោះណា៎។»
កសិករដាំម្រេចរូបនេះបន្ថែមទៀតថា តម្លៃម្រេចសព្វថ្ងៃក្នុងមួយគីឡូក្រាម តម្លៃ ១២ ០០០រៀល មិនអាចទប់ទល់នឹងថ្លៃចំណាយបានឡើយ ត្បិតត្រូវជួលគេមកបេះ ដោយកម្មករបេះម្រេច គិតជាគីឡូ ក្នុងមួយគីឡូចាប់តម្លៃ ៦០០រៀលឡើងទៅ។ បន្ថែមពីនេះ ការថែទាំផ្សេងៗដូចជាជីនិងថ្នាំជាដើម។ លោកថា តម្លៃដែលអាចឱ្យកសិករចំណេញបានខ្លះនោះគឺទាល់តែម្រេចមានតម្លៃពី ២ ៥០០០រៀលឡើងទៅ។
លោកបន្ថែមថា៖«ទីមួយយើងចំណាយសោហ៊ុយទិញជី ថ្នាំបាញ់ ខែប្រាំងបាញ់ទឹកភ្លើងគីឡូ ប្រេងសព្វបែបយ៉ាង ដល់ពេលប្រមូលផលយើងជួលគេបេះទៀតបានទាន់ ហើយដល់ពេលអ៊ីចឹងសរុបមកទូទាត់ទៅវាអត់រួចតម្លៃប៉ុណ្ណឹងទៅទៀត។»
កាលពីអំឡុងឆ្នាំ២០១៩ កសិករដាំម្រេចនៅខេត្តត្បូងឃ្មុំ ធ្លាប់បានអំពានាវសុំជំនួយបច្ចេកទេសក្នុងការថែទាំដំណាំម្រេចនេះពីរាជរដ្ឋាភិបាលនិងមន្ត្រីជំនាញ ដោយសារម្រេចងាប់ច្រើនជាងឆ្នាំមុនៗ។ ករណីនេះប្រធានមន្ទីរកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ លោក ហេង ពិសិដ្ឋ ធ្លាប់បានឆ្លើយតបវិញថា កន្លងមក ខាងមន្ត្រីកសិកម្មខេត្តក៏ធ្លាប់បានចុះណែនាំដល់កសិករអំពីបច្ចេកទេសដាំដុះ និងថែទាំ ជាដើម។
មានវ័យ ៣១ឆ្នាំ ជាកសិករដាំម្រេចមួយរូបទៀត អ្នកស្រី ញ៉ែម មករា បានរៀបរាប់ថា ដំណាំម្រេចនៅលើដីជាង ៣ហិកតារបស់អ្នកស្រី មិនសូវមានងាប់នោះទេ គឺក្នុងមួយឆ្នាំងាប់អស់ជាង១០០ជន្លង់តែប៉ុណ្ណោះ។ ប៉ុន្តែអ្វីដែលជាបញ្ហានោះគឺបញ្ហាតម្លៃម្រេចចុះថោកតែម្តង។ អ្នកស្រីចង់ឱ្យតម្លៃម្រេចបានថ្លៃខ្ពស់ជាងបច្ចុប្បន្ន ត្បិតតម្លៃបច្ចុប្បន្នអាចធ្វើឱ្យកសិករប្រឈមការខាតបង់តែម្តង។
ឆ្លើយតបបញ្ហានេះប្រធានមន្ទីរកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ ខេត្តត្បូងឃ្មុំ លោក ហេង ពិសិដ្ឋ មានប្រសាសន៍ថា បញ្ហាមេ្រចដែលចេះតែងាប់ជាបន្តបន្ទាប់នេះ ដោយសារតែមានកសិករមួយចំនួនមិនបានថែទាំដំណាំរបស់ពួកគេឱ្យបានដិតដល់។
លោកថា៖«អត់ទេ! គាត់អត់ថែ បាទ!បើអត់ថែ បើគេថែគេរស់គេរស់គ្រប់គ្នា មកពីយើងសួរចំអ្នកដាំម្រេចងាប់ អ្នកអត់ថែម្រេចណា៎។ បើយើងសួរចំអ្នកថែមើល គេលក់បានលុយរាល់ខែ រាល់រដូវហ្នឹង»។
លោកបញ្ជាក់ថា៖«ហ្នឹងហើយ អ្នកអត់ដាំ គឺអ្នកអត់ថែហ្នឹងហើយ បើនិយាយទៅទីមួយគឺថាបាក់ទឹកចិត្ត ទីពីរ គឺធ្លាប់លក់មួយគីឡូចំណេញ១ម៉ឺន ដល់ពេលលក់១គីឡូចំណេញ១ពាន់[រៀល]គាត់អត់ថែ។ ចឹងអ្នកដែលគេថែ គេប្រឹង ចុះអ្នកដែលគេប្រឹង គេចេះមានទៅ អ្នកណាដែលមិនប្រឹង ចេះតែ គេហៅថា បណ្ដោយខ្លួនណា៎។ គិតតែបណ្ដោយខ្លួនហើយមិនប្រឹង ចេះតែថាចេះថាចុះ មិនព្រមធ្វើ! ហ្នឹងធ្វើម៉េចបានលុយ?»
យ៉ាងណា លោកក៏បានបញ្ជាក់ផងដែរថា នៅក្នុងឆ្នាំ២០២២នេះ ផ្ទៃដៅដាំម្រេចបានធ្លាក់ចុះប្រហែលជា៤០% ដោយពីមុនមានជាង ២ ០០០ហិកតានៅទូទាំងខេត្តត្បូងឃ្មុំ ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្នមានជាង ១ ០០០ហិកតាប៉ុណ្ណោះ។ លោកបន្ថែមថា កត្តាដែលធ្វើឱ្យមានការថយចុះចំនួនផ្ទៃដីដាំដុះម្រេចនេះ ដោយសារតែម្រេចចុះថោក ហើយកសិករមួយចំនួនបានប្ដូរពីការដាំម្រេចទៅដាំដំណាំផ្សេងៗជំនួសវិញ។
មន្ត្រីកសិកម្មរូបនេះ ក៏បានអំពាវនាវឱ្យកសិករដែលមានដំណាំម្រេចស្រាប់ គួរថែទាំបន្តទៀត កុំបោះបង់ចោលរបរនេះ និងចុះបញ្ជីជាមួយអាជ្ញាធរខេត្ត ក៏ដូចជាចាប់ផ្ដើមចងក្រងគ្នាជាបណ្ដុំសហគមន៍ ដើម្បីមានភាពងាយស្រួលក្នុងការផ្សព្វផ្សាយឱ្យទីផ្សារអន្តរជាតិបានដឹងកាន់តែងាយស្រួល។
ប្រធានសមាគមសម្ព័ន្ធសហគមន៍កសិករកម្ពុជា ហៅកាត់ថាCCFC លោក ថេង សាវឿន យល់ឃើញថា អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចគួរតែមានទំនួលខុសត្រូវជាងនេះ ជាជាងការស្ដីបន្ទោសពលរដ្ឋថា មិនចេះមើលថែទាំដំណាំម្រេចរបស់ពួកគេបែបនេះ។ លោកមើលឃើញថា ដោយសារតែកសិករភាគច្រើនគឺប្រើប្រាស់បច្ចេកទេសដាំដុះដែលចេះតៗគ្នា និងមិនទទួលបានការពិភាក្សាជាមួយមន្ត្រីជំនាញនោះទេ។
លោកថា៖«សម្រាប់ខ្ញុំ កាលណាដែលក្រសួងឬមន្ទីរឆ្លើយថា ងាប់[ម្រេច]ដោយសារពលរដ្ឋមិនថែហ្នឹង អាហ្នឹងគឺជាចំណុចមួយដែលគាត់ទម្លាក់កំហុសទៅលើបញ្ហា។ អ្វីដែលយើងចង់បាននោះគឺ តើខាងមន្ទីរកសិកម្ម ឬអាជ្ញាធរហ្នឹងត្រូវផ្ដល់ជំនាញអ្វីខ្លះដល់គាត់ ពិសេសហ្នឹងដូចជាជំនាញក្នុងការថែទាំ ជំនាញក្នុងការត្រួតពិតនិត្យ។ ប្រសិនបើថា ម្រេចងាប់ ម្រេចក្រិនឬក៏ជំងឺរាតត្បាតអីផ្សេងៗតើត្រូវដោះស្រាយរបៀបម៉េច។»
លោក ថេង សាវឿន ក៏បានជំរុញឱ្យមន្ត្រីជំនាញផ្នែកកសិកម្មគួររៀបចំផែនការចុះទៅអប់រំផ្សព្វផ្សាយអំពីបច្ចេកទេសដាំដុះ ថែទាំ ការព្យាបាលជំងឺ និងវិចខ្ចប់ឱ្យបានត្រឹមត្រូវដល់កសិករដាំម្រេច ដើម្បីជៀសវាងធ្វើឱ្យពលរដ្ឋទាំងនោះបោះបង់ចោលមុខរបរនេះបន្ថែមទៀត។
លោកយល់ឃើញថា ប្រសិនបើកសិករបោះបង់មុខរបរនេះកាន់តែច្រើន អាចនឹងឈានដល់ការខ្វះម្រេចសម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់លើទីផ្សារជាតិ និងអន្តរជាតិ ទោះបីជាបច្ចុប្បន្នកម្ពុជាមានការនាំចេញខ្ពស់ទៅកាន់ទីផ្សារអន្តរជាតិក៏ដោយ។
យោងតាមរបាយការណ៍របស់ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ បានឱ្យដឹងថា ក្នុងអំឡុងពេល ៤ខែដើមឆ្នាំ២០២២នេះ គឺចាប់ពីខែមករា ដល់មេសា ការនាំចេញម្រេចសម្រេចបានជិត ៤ ០០០តោន(៣ ៨៣៤.៦៧)។ ចំនួននេះ មានការកើនជិត ៨០ភាគរយ(៧៩,០៣) បើធៀបរយៈពេលដូចគ្នាកាលពីឆ្នាំ ២០២១។
ក្នុងនោះការនាំចេញទៅវៀតណាមមានបរិមាណច្រើនជាងគេ គឺ ៣ ៥៤០.០១ តោន អាល្លឺម៉ង់ ២៥៥.៦០តោន ម៉ាឡេស៊ី ១៣.៦៤តោន បែលហ្ស៊ិក ៨.៨០តោន បារាំង ៨.៦១តោន សាធារណរដ្ឋឆេក ២.៣០តោន និងជប៉ុន ២.០១ តោន៕
