គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន គណបក្សភ្លើងទៀន បក្សកែទម្រង់កម្ពុជា និងគណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ បានលើកឡើងថា ជំហានតស៊ូមតិរួមគ្នានឹងបន្តធ្វើនៅសប្ដាហ៍នេះ ដើម្បីជំរុញការកែលម្អប្រព័ន្ធបោះឆ្នោត និងសិទ្ធិនយោបាយ ដោយសម្អាងថា បើគ្មានអ្វីប្រែប្រួលទេ ប្រព័ន្ធបច្ចុប្បន្ននឹងបន្តទាញទម្លាក់ការទទួលខុសត្រូវរបស់រដ្ឋាភិបាលចំពោះមុខម្ចាស់ឆ្នោតនិងសង្គមជាតិ។
គណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាលទាំង៤នេះបានបង្ហាញជំហររួមគ្នាចំនួន៣លើករួចមកហើយ ចាប់ពីក្រោយការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ អាណត្តិទី៥ ឆ្នាំ២០២២ រួចមក។
ជំនួបទាំង៣លើកនោះ ពួកគេធ្វើសន្និសីទសារព័ត៌មានរួមគ្នាដាក់ញត្តិទៅរដ្ឋសភាជំទាស់សំណើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញលើកទី១០ និងថ្មីៗនេះ ជួបជាមួយអ្នកជំនាញកិច្ចការបោះឆ្នោតនៅអង្គការសង្គមស៊ីវិល លើជំហានបន្តស្នើកែលម្អប្រព័ន្ធបោះឆ្នោត និងលើកកម្ពស់សេរីភាពនយោបាយនៅកម្ពុជានេះ។
ប្រធានគណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ លោក គង់ មុនីកា ឱ្យដឹងនៅថ្ងៃចន្ទនេះថា ក្នុងសប្ដាហ៍នេះ ក្រុមគណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាលទាំង៤នឹងដាក់លិខិតទៅគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត រដ្ឋសភា និងក្រសួងមហាផ្ទៃ ដើម្បីស្វែងរកការជជែកគ្នាលើយន្តការស្នើកែលម្អប្រព័ន្ធបោះឆ្នោត និងកែច្បាប់គណបក្សនយោបាយ ដែលបើកផ្លូវឱ្យមានការរំលាយឆន្ទៈម្ចាស់ឆ្នោតដូចពេលកន្លងទៅនោះ។
អ្នកនយោបាយវ័យក្មេងរូបនេះយល់ថា ការប្រើប្រាស់ច្បាប់ដើម្បីគាបសង្កាត់សិទ្ធិសេរីភាពនយោបាយដែលធានាដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស វាជះឥទ្ធិពលអាក្រក់ខ្លាំងដល់ដំណើរការនៃការកសាងប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្សពិតប្រាកដនៅកម្ពុជា។
លោកគូសបញ្ជាក់ថា ក្នុងនាមជាអ្នកនយោបាយ លោកមិនចង់ឃើញបរិបទនយោបាយបន្តរំលោភច្បាប់កំពូល ដើម្បីតែប្រយោជន៍បក្ខពួក ហើយធ្វើឱ្យបាត់បង់ប្រយោជន៍ជាតិនោះទេ។
លោកបារម្ភថា បើគ្មានអ្វីប្រែប្រួលទេ បរិបទនេះនឹងបង្កើតរដ្ឋាភិបាលមួយក្រោយការបោះឆ្នោត ខ្វះទំនួលខុសត្រូវចំពោះម្ចាស់ឆ្នោត ខ្វះឆន្ទៈដោះស្រាយបញ្ហាសង្គម វិបត្តិនយោបាយ និងបើកដៃឱ្យឈ្មួញខិលខូចដើរតួនាទីជាអ្នកក្ដោបសេដ្ឋកិច្ចជាតិទាំងមូល បំផ្លាញធនធានធម្មជាតិ ហើយពលរដ្ឋជាម្ចាស់ប្រទេសជាអ្នករងគ្រោះ។
លោកថា៖ «ដូច្នេះហើយ យើងមើលឃើញអំពីភាពដែលឈានទៅរកការវិនាសហិនហោចនៃធនធានធម្មជាតិ ភាពដែលបន្តឱ្យពលរដ្ឋបន្តរងគ្រោះ ហើយធ្លាក់ទៅក្នុងភាពក្រីក្រកាន់តែច្រើនឡើងៗ។ ដូច្នេះហើយយើងចង់បានរដ្ឋាភិបាលដែលយកចិត្តទុកដាក់ពីសុខទុក្ខរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងការពារបូរណភាពទឹកដី និងការពារធនធានធម្មជាតិរបស់យើង»។
អនុប្រធានគណបក្សកែទម្រង់កម្ពុជា លោក អ៊ូ ច័ន្ទរ័ត្ន មានប្រសាសន៍ថា សម្រាប់ការតស៊ូមតិជាមួយ គ.ជ.ប គណបក្សនឹងលើកយកបញ្ហាចំនួន១២ចំណុច កែលម្អប្រព័ន្ធបោះឆ្នោត ដើម្បីទប់ស្កាត់ការគំរាមកំហែងខាងនយោបាយ ដែលរាប់ចាប់ពីអំឡុងនៃការចុះឈ្មោះបេក្ខជន ការចុះបញ្ជីបេក្ខជន រួមទាំងភ្នាក់ងារជាដើម ដំណាក់កាលឃោសនាបោះឆ្នោត ការបោះឆ្នោត ដែលបានជួបប្រទះអំឡុងពេលបោះឆ្នោតថ្មីៗនេះ។
លោកបន្តថា ទីលានប្រកួតនយោបាយនឹងមិនឆ្លើយតបទៅនឹងស្មារតីរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ពីការអនុវត្តនយោបាយប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស និងជំរុញឱ្យពលរដ្ឋចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងជីវភាពនយោបាយទេ បើកម្ពុជាមានច្បាប់រំលាយបក្សនយោបាយ និងរឹបអូសយកឆន្ទៈពលរដ្ឋទៅចែកគណបក្សផ្សេង ចំពេលប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ខ្វះភាពឯករាជ្យនោះ។
លោកថា៖ «យើងដើរតាមខេត្តតាមឃុំមួយចំនួន យើងដឹងហើយ រាស្ត្រ និងសកម្មជន អ្នកនយោបាយជាន់ក្រោមមួយចំនួននៅតែយល់ថា ទៅខំធ្វើអី បើសិនធ្វើទៅធំបន្តិចទៅ គេរំលាយដដែល។ នៅតែអ៊ីចឹងដដែលហ្នឹង ដូចជាហានិភ័យរបស់ភ្លើងទៀនអ៊ីចឹង ភ្លើងទៀនរាល់ថ្ងៃក៏នៅតែគិតអ៊ីចឹងដែរ»។
នៅចុងឆ្នាំ២០១៧ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលទទួលបានសំឡេងឆ្នោតគាំទ្រជាង៤៣ភាគរយ ត្រូវបានតុលាការកំពូលរំលាយចេញពីឆាកនយោបាយ រហូតបច្ចុប្បន្ន ដោយការរំលាយនេះជំរុញឱ្យមានប្រតិកម្មពីប្លុកលោកសេរី ដែលនាំមុខគេដោយសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុប រហូតមានវិធានការមួយចំនួនដល់កម្ពុជា។
ក្នុងនោះមានការបង្កកទ្រព្យសម្បត្តិមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ផ្នែកកងទ័ពចំនួន៤រូប និងមនុស្សស្និទ្ធជាមួយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន មួយរូបទៀត គឺលោក ទ្រី ភាព ពីសំណាក់សហរដ្ឋអាមេរិក រួមទាំងការដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA របស់សហភាពអឺរ៉ុប ២០ភាគរយ ដែលជាអំណោយផលផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចសម្រាប់កម្ពុជាផងដែរ។
ដូចគ្នានេះដែរ អគ្គលេខាធិការគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន លោក សាម អ៊ីន បញ្ជាក់មូលហេតុថា ជាបទពិសោធន៍កន្លងទៅ ការបង្កើតច្បាប់មួយ ឱ្យមានភាពងាយស្រួលក្នុងការរំលាយគណបក្សនយោបាយចេញពីឆាកនយោបាយ វាបានបង្កើតហេតុផលមិនល្អសម្រាប់ដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
បញ្ហានេះជំរុញឱ្យកម្ពុជាខាតបង់ទាំងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងមុខមាត់លើឆាកអន្តរជាតិ ដែលការណ៍នេះ លោកចង់ឃើញរដ្ឋសភាពិចារណា ដើម្បីកុំឱ្យរបត់នយោបាយរំលោភលើឆន្ទៈពលរដ្ឋដូចពេលកន្លងទៅ ដើម្បីបើកផ្លូវឱ្យក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំរដ្ឋមានពហុបក្ស ដែលអាចការពារប្រយោជន៍ពលរដ្ឋនិងប្រទេសជាតិបាន។
វីអូឌី បានព្យាយាមសុំការឆ្លើយតបពីអ្នកនាំពាក្យគណបក្សភ្លើងទៀន លោក ថាច់ សេដ្ឋា ជាច្រើនលើក ប៉ុន្តែមិនមានការឆ្លើយតបនៅឡើយទេ រហូតដល់ព្រលប់ថ្ងៃទី១៥ ខែសីហានេះ។
អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋសភា លោក ឡេង ប៉េងឡុង លើកឡើងថា បញ្ហានេះទុកជូនប្រធានគណៈកម្មាធិការជំនាញរបស់រដ្ឋសភាជាអ្នកសម្រេច នៅពេលមានលិខិតនេះជាផ្លូវការ។
ប៉ុន្តែជាទស្សនៈផ្ទាល់ខ្លួន លោកថា រដ្ឋសភាទំនងជាមិនមានពេលជួបជជែកជាមួយក្រុមអ្នកនយោបាយនៅក្រៅរដ្ឋាភិបាលទាំងនោះទេ។
ដោយឡែក អ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) លោក ហង្ស ពុទ្ធា មានប្រសាសន៍ថា ស្ថាប័នមួយនេះនឹងពិចារណាថាតើទទួលឬមិនទទួល នៅក្រោយទទួលបានឯកសារជាផ្លូវការពីក្រុមគណបក្សនយោបាយទាំងនោះ។
លោកថា៖ «យ៉ាងណាក៏ដោយ គ.ជ.ប នឹងធ្វើការពិចារណា។ ក៏ប៉ុន្តែ ក៏មិនអាចនិយាយមុន នៅពេលដែលមិនមានលិខិតជាលាយលក្ខណ៍អក្សរទេ ហើយចំណុចទី២ សម្រាប់ការបង្ហើរសូរសៀងតាមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គមអី អានោះ គ.ជ.ប គ្រាន់តែឮ ប៉ុន្តែ គ.ជ.ប មិនមានលិខិតជាអំណះអំណាង ដើម្បីលើកជាផែនការរបស់ខ្លួននោះទេ»។
ស្ថាបនិកអង្គការអភិវឌ្ឍន៍ផ្នត់គំនិត លោក សេក សុជាតិ លើកឡើងថា សំណើរបស់គណបក្សទាំង៤ ជាការជំរុញដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា ប៉ុន្តែលោកគិតថា គណបក្សកាន់អំណាចទំនងជាមិនពិចារណាលើសំណើនេះទេ បើសិនពួកគេគិតថា ប្រព័ន្ធចាស់នេះកំពុងមានប្រៀបខាងនយោបាយ ឬឈ្នះការបោះឆ្នោតបន្តបានគ្រប់គ្រងអំណាចនោះ។
ប៉ុន្តែលោកចង់ឃើញទីលានប្រកួតនយោបាយនៅកម្ពុជាវិលទៅតម្កល់ប្រយោជន៍ជាតិជាធំ ដោយមិនចាត់ទុកខ្មែរគ្រប់និន្នាការជាសត្រូវ។
យ៉ាងណា បរិបទនយោបាយនៅកម្ពុជាត្រូវបានសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុប តាមរយៈតំណាងរបស់ខ្លួន ក្នុងដំណើរមកកាន់កម្ពុជា នាកិច្ចប្រជុំអាស៊ាន កាលពីថ្ងៃទី៤ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២២ បានជំរុញជាថ្មីទៀតឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបើកលំហប្រជាធិបតេយ្យ សិទ្ធិធ្វើនយោបាយរបស់ពលរដ្ឋកម្ពុជា រួមទាំងមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង ដើម្បីឱ្យការបោះឆ្នោតជាតិ ឆ្នាំ២០២៣ ខាងមុខ ដំណើរការទៅតាមគន្លងប្រជាធិបតេយ្យ ដោយភាគីទាំងនោះ សម្តែងការព្រួយបារម្ភថា ការវិវត្តស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស និងលំហនយោបាយនៅកម្ពុជា កាន់តែរួមតូច៕
