អ្នកឃ្លាំមើលមួយចំនួនបង្ហាញការព្រួយបារម្ភថា ព្រៃការពារភ្នំតាម៉ៅ ខេត្តតាកែវ នឹងបន្តរងការគំរាមកំហែងដូចព្រៃការពារផ្សេងទៀតដែរ បើរដ្ឋាភិបាលខ្វះឆន្ទៈចាត់វិធានការកាត់ផ្ដាច់ឫសគល់អំពើពុករលួយ និងបក្ខពួកនិយមនោះ។
ក្តីបារម្ភនេះកើតឡើងស្របពេលព្រះមហាក្សត្រចេញព្រះរាជក្រឹត្យដាក់ «តំបន់ភ្នំតាម៉ៅ» ជាឧទ្យានការពារសត្វព្រៃ និងសត្វព្រៃកម្រ តាមសំណើរបស់រដ្ឋាភិបាល ដែលការណ៍នេះ ចំពេលព្រៃនៅតំបន់ការពារមួយចំនួនត្រូវបានរកឃើញថាកំពុងរងការគំរាមកំហែង ក្រោមរូបភាពធ្វើអាជីវកម្មឈើខុសច្បាប់ និងទន្ទ្រានយកធ្វើជាកម្មសិទ្ធិផ្ទាល់ខ្លួន។
ប្រធានកម្មវិធីផ្នែកស្រាវជ្រាវ និងតស៊ូមតិ នៃសមាគមបណ្តាញយុវជនកម្ពុជា (CYN) លោក ហេង គឹមហុង យល់ថា ការដាក់តំបន់ភ្នំតាម៉ៅជាតំបន់ការពារ នឹងធ្វើឱ្យពលរដ្ឋកាន់តែមានទំនុកចិត្ត ដែលការណ៍នេះ លោកចង់ឃើញរដ្ឋាភិបាលពង្រឹងវិធានការទប់ស្កាត់កុំឱ្យមានការរំលោភបំពានទៅថ្ងៃអនាគត ដូចករណីតំបន់អភិរក្សមួយចំនួន។
លោកកត់សម្គាល់ទៀតថា កិច្ចការពារធនធានធម្មជាតិកន្លងទៅ ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា មានតំបន់ការពារជាង៨០កន្លែងត្រូវបានបង្កើតឡើង លើគម្របដីព្រៃជាង៧លានហិកតា ប្រមាណជាង៤០ភាគរយនៃផ្ទៃប្រទេស រួមទាំងតំបន់ការពារព្រៃព្រះរការ នៅខេត្តព្រះវិហារ និងតំបន់ព្រៃឡង់ ជាដើម។
ប៉ុន្តែអ្នកឃ្លាំមើលរូបនោះអះអាងថា តំបន់ព្រៃការពារមួយចំនួនត្រូវបានគេរកឃើញថា កំពុងរងការគំរាមកំហែងធ្ងន់ធ្ងរ ដោយការកាប់យកឈើប្រណិត ការធ្វើអាជីវកម្មឈើខុសច្បាប់ រួមទាំងការទន្ទ្រានយកដីមកធ្វើជាកម្មសិទ្ធិផ្ទាល់ខ្លួនពីសំណាក់ពលរដ្ឋ និងមន្ត្រីខិលខូច ធ្វើឱ្យតំបន់ព្រៃការពារខ្លះ ដូចតំបន់បឹងពែ ព្រំប្រទល់ខេត្តព្រះវិហារ ដែលបច្ចុប្បន្នបានក្លាយជាដីកសិកម្មរបស់ឧកញ៉ាមួយចំនួនរួចទៅហើយ។
បញ្ហានេះ លោកគិតថា ដើម្បីពង្រឹងប្រសិទ្ធភាពការពារព្រៃនៅតំបន់អភិរក្ស រដ្ឋាភិបាលត្រូវបើកឡើងវិញឱ្យមានការចូលរួមឃ្លាំមើលនិងទប់ស្កាត់ពីគ្រប់ភាគី រួមទាំងក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងសហគមន៍ ដោយត្រូវហ៊ានវះកាត់មន្ត្រីពុករលួយ រួមទាំងក្រុមហ៊ុនកែច្នៃនៅជិតតំបន់ការពារ ដែលថា បញ្ហានេះជាការគំរាមកំហែងធ្ងន់ធ្ងន់ដល់បទល្មើសកាប់ឈើប្រណិត។
លោកថា៖ «តំបន់ការពារទាំងអស់សុទ្ធសឹងបង្កើតឡើងដោយព្រះរាជក្រឹត្យ ហើយនឹងអនុក្រឹត្យ ហើយយើងឃើញថា តំបន់ទាំងអស់ហ្នឹងកំពុងតែរងការគំរាមកំហែងធ្ងន់ធ្ងរដែរ ដែលត្រូវពង្រីកវិសាលភាពការពារ។ ហើយយើងឃើញថា កន្លងមក មានអង្គការសង្គមស៊ីវិលអន្តរជាតិមួយចំនួនក៏បានលើកឡើងអំពីការព្រួយបារម្ភ ដោយសារតែអំពើពុករលួយ ទើបធ្វើឱ្យមានការថយចុះនៃគម្របព្រៃឈើអីទាំងអស់នេះ»។
អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ (Amnesty International) ក្នុងឆ្នាំ២០២១ បានរកឃើញថា ព្រៃឈើជាង៦ ០០០ហិកតា ក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃធំៗចំនួន២ គឺព្រៃឡង់ និងព្រៃព្រះរការ ត្រូវបានកាប់បំផ្លាញ តាមរយៈការទទួលសំណូក និងការប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយរបស់អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ។
ព្រៃឡង់ ដែលរដ្ឋាភិបាលបញ្ជាក់ថា មានផ្ទៃដីជាង៤៣ម៉ឺនហិកតា (៤៣១ ៦៨៣ហិកតា)នោះ ត្រូវបានបង្កើតជាដែនជម្រកសត្វព្រៃ តាមរយៈអនុក្រឹត្យចុះថ្ងៃទី២៨ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៦ តាមសំណើរបស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងបរិស្ថាន។
ប្រការ២នៃអនុក្រឹត្យនោះបានបញ្ជាក់ថា ដើម្បីធានាឱ្យមានការថែទាំទីជម្រកសត្វព្រៃ និងប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី ព្រមទាំងធានាឱ្យមានការបំពេញលក្ខខណ្ឌចាំបាច់សម្រាប់ប្រភេទណាមួយនៃសត្វ រុក្ខជាតិ និងជីវចម្រុះ រួមទាំងលើកកម្ពស់ការចូលរួមរបស់សហគមន៍មូលដ្ឋាន ក៏ដូចជាសាធារណជនក្នុងការចូលរួមចំណែកដល់ការគ្រប់គ្រង ការពារ និងអភិវឌ្ឍន៍ជីវចម្រុះ និងធនធានធម្មជាតិក្នុងតំបន់។
ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ និងសន្តិភាព លោក យង់ គិមអេង មើលឃើញថា ឫសគល់នៃបញ្ហានេះកើតឡើងពីកង្វះឆន្ទៈនយោបាយ ដើម្បីបង្កើតយន្តការតាមដាននិងវះកាត់មន្ត្រីពុករលួយ ហើយជំនួសមកវិញដោយមន្ត្រីគិតពីប្រយោជន៍ជាតិ ដូចមានចែងនៅក្នុងច្បាប់។
លោកថា៖ «ប្រសិនបើយើងមានវិធានការតឹងរ៉ឹង ច្បាស់លាស់ហ្មត់ចត់មែនទែន ពួកមន្ត្រីអស់ហ្នឹងក៏មិនហ៊ានដែរ ហើយអ្នកតូចអ្នកធំណា អ្នកមានអំណាចណា ដែលតែងតែសម្លឹងមើលពីផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួនហ្នឹង ក៏មិនហ៊ានធ្វើអ៊ីចឹងដែរ អាហ្នឹងគឺយើងអាចការពារបានហើយ»។
អ្នកសម្របសម្រួលបណ្តាញព្រៃឡង់ លោក ហឿន សុភាព លើកឡើងថា ប្រជាសហគមន៍ រួមទាំងសកម្មជនព្រៃឈើ ត្រូវក្រសួងបរិស្ថានហាមចូលល្បាតក្នុងតំបន់ការពារនេះចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០២០មក។ លោកបន្តថា បើគេធ្វើដំណើរទៅដល់មាត់ព្រៃឡង់ គេនឹងឮសំឡេងម៉ាស៊ីនអារឈើ និងការដឹកឈើចេញពីតំបន់ការពារនេះ ដែលការណ៍នេះ លោកគិតថា បទល្មើសព្រៃឈើនៅតំបន់ព្រៃឡង់មិនថយចុះទេ ដោយគ្រាន់តែប្តូររូបភាព បើទោះបីក្រសួងបរិស្ថានបានដាក់ពង្រាយមន្ត្រីឧទ្យានុរក្សប្រចាំការនៅតាមច្រកចេញចូលព្រៃឡង់ក្តី។
លោកថា៖ «គោយន្តគេដឹកចេញពីព្រៃមកទេ ហើយអាផ្លូវធំ គេលើកដាក់បន្ត អាឡានធំៗគេដឹកដំឡូងអីហ្នឹង គេគ្របតង់ គ្របក្រណាត់អីពីលើទៅ គេដឹកទៅតាមសម្រួលទៅ ដូចជាមិនបញ្ហាអីទេ»។
VOD មិនអាចទាក់ទងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន លោក នេត ភក្ត្រា ដើម្បីសុំការបញ្ជាក់បញ្ហានេះបានទេ ខណៈប្រធានក្រុមអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល មិនអាចទាក់ទងបាន។
តែយ៉ាងណា កាលពីថ្ងៃទី៧ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២២ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានចេញបញ្ជាទៅរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ លោក វេង សាខុន ឱ្យរៀបចំព្រះរាជក្រឹត្យដើម្បីដាក់តំបន់ភ្នំតាម៉ៅ ជាតំបន់អភិរក្សនិងព្រៃការពារ ដើម្បីជម្រះមន្ទិលមហាជនចំពោះវិធានការជាក់លាក់របស់រដ្ឋាភិបាល ។
លោកថា៖ «ដើម្បីចៀសវាងនូវការភ័ន្តច្រឡំនិងការមួលបង្កាច់ដោយពួកអគតិមួយចំនួន ខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំសូមបញ្ជាក់សាជាថ្មី ឱ្យក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ ត្រៀមព្រះរាជក្រឹត្យកំណត់នូវនិយាមកាតំបន់ភ្នំតាម៉ៅជាតំបន់ការពារនេះ ចេញជាព្រះរាជក្រឹត្យ ដើម្បីដាក់ជាតំបន់អភិរក្ស និងជាតំបន់ត្រូវការពារតែម្តង»។
សហរដ្ឋអាមេរិក កាលពីខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២១ បានប្រកាសបញ្ចប់ជំនួយដល់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្រោមគម្រោងព្រៃឡង់បៃតង ដោយលើកហេតុផលថា បញ្ហាមិនត្រូវបានដោះស្រាយ ដែលបណ្ដាលឱ្យបទល្មើសចេះតែបន្តកើតមានកាន់តែខ្លាំង។
តែយ៉ាងណា ក្រសួងក៏ធ្លាប់បានច្រានចោលការចោទប្រកាន់របស់ក្រុមសកម្មជនការពារព្រៃឈើនេះដែរ ដោយសម្អាងថា ការចូលល្បាតព្រៃរបស់ពួកគេកន្លងទៅ បានបំប៉ោងព្រឹត្តិការណ៍ដែលបានកើតឡើងក្នុងតំបន់ការពារ។
យ៉ាងនេះក្តី លោក ហេង គឹមហុង ចង់ឃើញរដ្ឋាភិបាលបើកលំហសេរីភាពនៃការចូលរួមឃ្លាំមើល និងការពារពីគ្រប់ភាគីឱ្យបានទូលំទូលាយឡើងវិញ និងបង្កើតប្រព័ន្ធតានដាន តាមរយៈបញ្ជូនមន្ត្រីជំនាញទៅធ្វើអធិការកិច្ចឡើងវិញ នោះទើបអាចធានានិរន្តរភាពធនធានធម្មជាតិបាន។
មួយវិញទៀត លោកថា ការថយចុះធនធានធម្មជាតិបច្ចុប្បន្ន គឺជារឿងមួយដែលបានបង្ហាញថា ពលរដ្ឋគ្រប់រូបត្រូវតែចូលរួមដើម្បីជំរុញនិរន្តរភាពសម្រាប់មនុស្សជំនាន់ក្រោយ ដោយសម្អាងថា ការអនុវត្តសិទ្ធិដែលធានាដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ គឺមនុស្សគ្រប់គ្នាគ្មានកំហុសទេ តែអ្នកដែលរឹតត្បិតសិទ្ធិពលរដ្ឋទេដែលជាអ្នកមានកំហុស៕