សារព័ត៌មានថៃ Bangkok Post បានចុះផ្សាយថា អ្នកជំនួញជនជាតិចិនមួយរូបដែលមានលិខិតឆ្លងដែនកម្ពុជា ត្រូវបានអាជ្ញាធរថៃចាប់ខ្លួន ក្រោមដីកាចាប់ខ្លួនអន្តរជាតិ ពីបទ «បើកកាស៊ីណូអនឡាញខុសច្បាប់» ខណៈមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាពុំទាន់អាចបំភ្លឺបានទេជុំវិញរឿងនេះ។
ការផ្សាយរបស់សារព័ត៌មាន Bangkok Post នេះ ធ្វើឡើងកាលពីថ្ងៃទី១៣ ខែសីហា ក្រោមចំណងជើងថា «ស្ដេចល្បែងស៊ីសងជនជាតិចិន ត្រូវបានចាប់ខ្លួននៅទីក្រុងបាងកក»។
សារព័ត៌មានមួយនេះបញ្ជាក់ថា លោក ស៊ឺ ជីជាំង (She Zhijiang) ជាអ្នកជំនួញជនជាតិចិន ត្រូវអាជ្ញាធរថៃចាប់ខ្លួន ក្រោមដីកាចាប់ខ្លួនអន្តរជាតិ ពីបទ «បើកកាស៊ីណូអនឡាញខុសច្បាប់»។ Bangkok Post បន្តដោយស្រង់ការចុះផ្សាយរបស់ចិនថា អ្នកជំនួញវ័យ៤០ឆ្នាំរូបនេះ បានរត់គេចពីអាជ្ញាធរចិនចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១២។
Bangkok Post សរសេរថា៖ «ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយជាច្រើនបានរាយការណ៍ថា លោក ស៊ឺ ជីជាំង មានជំនួញធំដុំដ៏ចម្រូងចម្រាស និងការបណ្ដាក់ទុនល្បែងស៊ីសងនៅកម្ពុជា មីយ៉ាន់ម៉ា ក៏ដូចជាការបណ្ដាក់ទុនល្បែងឆ្នោតនៅហ្វីលីពីនផងដែរ»។
បើតាម Bangkok Post ឱ្យដឹងទៀតថា ប៉ូលិសប្រឆាំងឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិ Interpol បានចេញរបាយការណ៍ចំណារពណ៌ក្រហម កាលពីខែឧសភា ឆ្នាំ២០២១ ថាលោក ស៊ឺ ជីជាំង រងការចោទប្រកាន់កម្រិតព្រហ្មទណ្ឌនៅប្រទេសចិន ពាក់ព័ន្ធនឹងការបើកកាស៊ីណូ ហើយអាចប្រឈមនឹងការផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារយ៉ាងច្រើន១០ឆ្នាំ។
ចំណារនោះបន្តថា ចន្លោះខែមករា ឆ្នាំ២០១៨ ដល់ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២១ បុគ្គលរូបនេះជាជនដែលបានដឹកនាំ «ក្រុមឧក្រិដ្ឋជន» ព្រមទាំងគប់គិតជាមួយអ្នកផ្សេងទៀត ដើម្បីចុះបញ្ជីក្រុមហ៊ុនជាច្រើន រួមទាំងស្រាវជ្រាវ និងបង្កើតគេហទំព័រលេងល្បែងអនឡាញ។ គេហទំព័រលេងល្បែងអនឡាញទាំងនោះរួមមាន Hongshulin, Yigou និង Yiyou International ត្រូវបានបង្កើតឡើង ហើយអ្នកលេងមានចំនួន៣៣០ ០០០នាក់។
ប្រភពដដែលបន្តថា លោក ស៊ឺ ជីជាំង រកបានចំណូលខុសច្បាប់បានច្រើនជាង១៥០លានយ័ន ឬប្រមាណ២២លានដុល្លារអាមេរិក ដែលត្រូវបានផ្ទេរទៅក្រៅប្រទេស។ ជនរងគ្រោះជនជាតិចិនម្នាក់ត្រូវបានឆបោកអស់ប្រាក់ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ និងបានធ្វើអត្តឃាត។
ចំណារពណ៌ក្រហមសរសេរថា៖ «លោក ស៊ឺ ជីជាំង មានលិខិតឆ្លងដែនខ្មែរ ប៉ុន្តែលោកកើតនៅខេត្តហ៊ូណាន ប្រទេសចិន»។
Bangkok Post បន្តថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាអាចផ្តល់សញ្ជាតិបាន ប្រសិនបើបុគ្គលណាម្នាក់បានបរិច្ចាគប្រាក់យ៉ាងហោចណាស់២៥ម៉ឺនដុល្លារដល់រដ្ឋាភិបាល។
បើតាមព្រះរាជក្រឹត្យរបស់ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ ចេញកាលពីខែមករា ឆ្នាំ២០១៧ បានផ្តល់សញ្ជាតិខ្មែរតាមសញ្ជាតូបនីយកម្ម ដល់លោក ស៊ឺ ជីជាំង (She Zhijiang) ជនជាតិចិន សញ្ជាតិចិន ដោយប្តូរឈ្មាះជា តាំង គ្រាងខាយ (Tang Kriang Kai) វិញ។
តាមរយៈរូបថតដែលត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយដោយបណ្ដាញសារព័ត៌មានចិន បង្ហាញថា លោក ស៊ឺ ជីជាំង បានភ្ជាប់ខ្លួនជាមួយថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលនៅកម្ពុជា ដូចជា ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ដ្រីក្រសួងទំនាក់ទំនងជាមួយរដ្ឋសភា ព្រឹទ្ធសភា និងអធិការកិច្ច លោកស្រី ម៉ែន សំអន ជាដើម។
នេះមិនមែនជាលើកទី១ទេ ដែលសារព័ត៌មានអន្តរជាតិបានផ្សាយពីករណីអ្នកជំនួញជនជាតិចិន ពាក់ព័ន្ធការរកស៊ីខុសច្បាប់ ហើយបានភ្ជាប់ខ្លួនជាមួយថ្នាក់ដឹកនាំជាន់ខ្ពស់នៅកម្ពុជា។
កាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែកក្កដា សារព័ត៌មានអន្តរជាតិ អាល់ចាហ្ស៊ីរ៉ា (Aljazeera) តាមរយៈព័ត៌មានស៊ើបអង្កេតជាវីដេអូជាង៤០នាទី មានចំណងជើងថា «ទាសករតាមអ៊ីនធឺណិតនៅកម្ពុជា» បានផ្សាយថា អ្នកជំនួញជនជាតិចិនដ៏មានឥទ្ធិពលមួយរូបដែលពាក់ព័ន្ធសំណុំរឿងឆបោកតាមអ៊ីនធឺណិតជាលក្ខណៈអន្តរជាតិ ឈ្មោះ តុង លីឆឹង ក៏បានភ្ជាប់ខ្លួនជាមួយថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលៗនៅកម្ពុជា ដូចជា លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ដ្រីក្រសួងទំនាក់ទំនងជាមួយរដ្ឋសភា ព្រឹទ្ធសភា និងអធិការកិច្ច លោកស្រី ម៉ែន សំអន អគ្គមេបញ្ជាការរងនៃកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ និងជាមេបញ្ជាការនៃបញ្ជាការដ្ឋានអង្គរក្ស លោក ហ៊ីង ប៊ុនហៀង និងបុគ្គលមានតួនាទីគ្រាក់ៗក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលមួយចំនួនទៀត។
អាល់ចាហ្ស៊ីរ៉ា ក៏បានរកឃើញថា លោក តុង លីឆឹង ធ្លាប់បានផ្តល់យន្តហោះទំនើបជូនដំណើរលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ទៅចូលរួមមហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិ នៅទីក្រុងញូយ៉ក សហរដ្ឋអាមេរិក ផងដែរ។
វីដេអូនោះបានរៀបរាប់ពីការស៊ើបអង្កេតនៃអំពើជួញដូរមនុស្ស និងការធ្វើទាសភាពដោយប្រតិបត្តិការបោកប្រាស់តាមអ៊ីនធឺណិតរបស់ជនជាតិចិននៅកម្ពុជាថែមទៀតផង។
បើតាមព្រះរាជក្រឹត្យរបស់ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ ចេញកាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៤ បានផ្តល់សញ្ជាតិខ្មែរតាមសញ្ជាតូបនីយកម្មដល់លោក តុង លីឆឹង ដែលជាជនជាតិចិន កើតនៅខេត្តអ៊ីនណាន ប្រទេសចិន ដោយប្តូរឈ្មោះជា ហេង តុង វិញ។
ប្រធានអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ផៃ ស៊ីផាន មានប្រសាសន៍ថា លោកពុំបានដឹងទេថាតើលោក ស៊ឺ ជីជាំង ពិតជាមានលិខិតឆ្លងដែនខ្មែរ ឬយ៉ាងណានោះ។ លោកបានប្រាប់ឱ្យអ្នកសារព័ត៌មានទាក់ទងសុំការបកស្រាយពីមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃវិញ។
យ៉ាងណា លោកថា ជនបរទេសដែលចូលសញ្ជាតិខ្មែរ ទើបអាចមានលិខិតឆ្លងដែនខ្មែរបាន។ លោកបន្តថា ដើម្បីអាចចូលសញ្ជាតិខ្មែរបាន លុះត្រាបុគ្គលនោះបណ្ដាក់ទុននៅកម្ពុជា ក្នុងទំហំទឹកប្រាក់ខ្ទង់លានដុល្លារអាមេរិក ហើយប្រើប្រាស់កម្មករខ្មែរក្នុងចំនួនដែលកំណត់ មានគុណបំណាច់ តាមលក្ខខណ្ឌរបស់រដ្ឋាភិបាល។
លោកថា៖ «មុននឹងបាន Passport [លិខិតឆ្លងដែន] ខ្មែរ ទាល់តែអ្នកហ្នឹង [បាន] សញ្ជាតិខ្មែរ។ អ្នកហ្នឹង ដើម្បីបានសញ្ជាតិខ្មែរ កូនស្រីឯងទៅមើលច្បាប់អន្តោប្រវេសន៍ តើលក្ខខណ្ឌអីខ្លះដែលអនុញ្ញាតឱ្យបុគ្គលហ្នឹងទទួលបានសញ្ជាតិខ្មែរតាមរយៈការបណ្តាក់ទុន? បណ្តាក់ទុនលុយប៉ុន្មាន ហើយមានផ្តល់ស្អីណាដល់កម្មករខ្មែរយើងប៉ុន្មាននាក់ ឬមានគុណបំណាច់អីខ្លះ ធំទូលំទូលាយយ៉ាងម៉េចខ្លះ»។
វីអូឌី មិនអាចទាក់ទងសុំការបញ្ជាក់បន្ថែមពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ខៀវ សុភ័គ បានទេ នៅថ្ងៃទី២២ និងថ្ងៃទី២៣ ខែសីហានេះ។
ចំណែកអគ្គនាយករង នៃអគ្គនាយកដ្ឋានអត្តសញ្ញាណកម្ម ក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក តុប នេត ថ្លែងថា លោកមិនច្បាស់ទេ ថាតើលោក ស៊ឺ ជីជាំង មានបណ្តាក់ទុករកស៊ីនៅកម្ពុជា ឬអត់នោះ។ លោកបានប្រាប់ឱ្យអ្នកសារព័ត៌មានសួរទៅក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម។
យ៉ាងណា មន្ត្រីអគ្គនាយកដ្ឋានអត្តសញ្ញាណកម្មរូបនេះ ថាលោកត្រូវការពេលវេលាស្រាវជ្រាវទិន្នន័យសិន ថាតើលោក ស៊ឺ ជីជាំង ពិតជាមានលិខិតឆ្លងដែនខ្មែរ ឬយ៉ាងណា។
លោកថា៖ «មានអ្នកចូលសញ្ជាតិ មានមួយចំនួន ប៉ុន្តែខ្ញុំអត់ច្បាស់ថាមួយហ្នឹងអត់ទេ ទាល់ទៅស្រាវជ្រាវមើលនៅក្នុងប្រព័ន្ធទិន្នន័យសិន»។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម លោក ស៊ាង ថៃ បញ្ជាក់ថា លោកមិនទាន់អាចផ្តល់ព័ត៌មានបានទេ ថាឈ្មោះលោក ស៊ឺ ជីជាំង មានបណ្តាក់ទុននៅកម្ពុជា ឬអត់ ដោយសារការស្រាវជ្រាវត្រូវចំណាយពេលច្រើន។
លោកថា៖ «គាត់រកស៊ីខាងអី? អ៊ីចឹងបើថាខាងល្បែង ខាងកាស៊ីណូ តាមខ្ញុំដឹងកន្លងទៅ គឺកាស៊ីណូដែលបើកធម្មតា គឺខាងក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុ»។
នាយកប្រតិបត្តិសម្ព័ន្ធគណនេយ្យភាពសង្គមកម្ពុជា លោក សន ជ័យ អះអាងថា មុនជនបរទេសមានលិខិតឆ្លងដែនខ្មែរ លុះត្រាជននោះទទួលបានសញ្ជាតិខ្មែរជាមុនសិន ពោលគឺជននោះត្រូវមានគុណបំណាច់តាមលក្ខខណ្ឌតម្រូវ។
លោកយល់ថា បើដូចការលើកឡើងរបស់សារព័ត៌មានថៃ Bangkok Post ថាជនជាតិចិនដែលកាន់លិខិតឆ្លងដែនខ្មែររូបនោះបានធ្វើអាជីវកម្មឬជំនួញខុសច្បាប់ នោះគឺជាបញ្ហានិងកំហុសឆ្គង ដែលទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលចាំបាច់ត្រូវបំភ្លឺដល់មហាជន។
លោកថា៖ «ជាការបកស្រាយ យើងចង់ឮពីរដ្ឋាភិបាលយើងនៅក្នុងការឆ្លើយបំភ្លឺទៅមហាជន ចំពោះករណីនេះ! ព្រោះអីវាជាការប៉ះពាល់មួយដល់មុខមាត់កម្ពុជាដែរ។ នៅពេលដែលជនដើមកំណើតជនជាតិចិនម្នាក់ ហើយបានទទួលឬក៏កាន់លិខិតឆ្លងដែនកម្ពុជា ហើយទៅប្រព្រឹត្តបទល្មើសនៅក្រៅប្រទេស»។
គេហទំព័រសាជីវកម្ម opencorporates បង្ហាញទិន្នន័យថា លោក ស៊ឺ ជីជាំង ឬ តាំង គ្រាងខាយ គឺជាអតីតនាយក និងប្រធានក្រុមប្រឹក្សាភិបាលក្រុមហ៊ុនឈ្មោះ INTER-ASIA INTERNATIONAL BUSINESS CO., LTD។ ក្រុមហ៊ុននេះបានចុះបញ្ជីនៅក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម កាលពីខែតុលា ឆ្នាំ២០១៥ និងមានអាសយដ្ឋាននៅរាជធានីភ្នំពេញ។
អ្នកឆ្លើយតបទូរសព្ទរបស់ក្រុមហ៊ុន INTER-ASIA INTERNATIONAL BUSINESS CO., LTD ដោយសុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះ អះអាងប្រាប់វីអូឌីនៅថ្ងៃទី២៣ ខែសីហា ថា លោកបានទិញក្រុមហ៊ុននេះពីមេធាវីជនជាតិចិនដែលតំណាងឱ្យក្រុមហ៊ុនលោក ស៊ឺ ជីជាំង តាំងពីឆ្នាំ២០១៨។
យ៉ាងណា លោកថា តាំងពីទិញរហូតដល់បច្ចុប្បន្ន ក្រុមហ៊ុននេះបិទទ្វាររហូត មិនបានបើកដំណើរការទេ គឺទិញគ្រាន់តែលក់បន្តប៉ុណ្ណោះ។ បុរសដែលសុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះរូបនេះថា លោកក៏មិនបានស្គាល់លោក ស៊ឺ ជីជាំង នោះដែរ។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា លោក ប៉ិច ពិសី បង្ហាញការសោកស្តាយដែលជនជាតិចិនមានលិខិតឆ្លងដែនខ្មែរ ហើយជាប់សង្ស័យថាពាក់ព័ន្ធបទឧក្រិដ្ឋអន្តរជាតិ។ លោកថា រឿងនេះឆ្លុះបញ្ចាំងថា កម្ពុជាបានក្លាយជាដែនដីមួយដែលជនឧក្រិដ្ឋអាចប្រព្រឹត្តបទល្មើស គេចវេះពីយន្តការច្បាប់របស់ប្រទេសខ្លួន និងអន្តរជាតិ។
លោកថា ការបណ្ដែតបណ្ដោយឱ្យក្រុមឧក្រិដ្ឋជនអន្តរជាតិប្រើប្រាស់ដែនដីកម្ពុជានៅក្នុងការធ្វើប្រតិបត្តិការផ្សេងៗ នឹងនាំឱ្យកម្ពុជាមានហានិភ័យកាន់ខ្ពស់ពាក់ព័ន្ធការលាងលុយកខ្វក់។
លោកថា៖ «ខ្ញុំគិតថា មជ្ឈដ្ឋានទូទៅក៏គេដឹងដែរថា ប្រហែលជាមានការជាប់ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការស៊ីសំណូក សូកប៉ាន់ ពុករលួយ ដើម្បីផ្តល់លទ្ធភាពឱ្យបុគ្គលមួយចំនួនហ្នឹងអាចទទួលបានសញ្ជាតិ ទទួលបានសិទ្ធិរស់នៅ ហើយមានទាំងលិខិតឆ្លងដែនស្របច្បាប់ទៅទៀត»។
ជាដំណោះស្រាយ មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលរូបនេះថា រដ្ឋាភិបាលចាំបាច់ត្រូវពង្រឹងច្បាប់អន្តោប្រវេសន៍ និងធានាថាជនបរទេសទាំងឡាយអាចចូលសញ្ជាតិខ្មែរបាន លុះត្រាតែមានលក្ខណៈសម្បត្តិគ្រប់គ្រាន់៕