គណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាលចំនួន៤ សម្អាងពីសញ្ញាណវិជ្ជមានលើយន្តការតស៊ូមតិរួមគ្នា ដើម្បីជំរុញការកែលម្អប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតដែលគ្រប់គ្រងដោយគណបក្សកាន់អំណាច បើទោះបី គ.ជ.ប. មិនទាន់ផ្តល់ចម្លើយជាផ្លូវការជុំវិញលទ្ធផលជំនួបក្តី។
ការសម្អាងនេះ ធ្វើឡើងក្នុង សន្និសីទសារព័ត៌មានមួយនៅរាជធានីភ្នំពេញ នៅថ្ងៃទី០២ ខែកញ្ញានេះ ក្រោយពីពួកគេបានជួបពិភាក្សាជាមួយមន្ត្រី គ.ជ.ប កាលពីថ្ងៃទី៣១ ខែសីហា ដែលការជួបនោះមាន សម្ព័ន្ធភាពគណបក្សចំនួន៤ គឺគណបក្សភ្លើងទៀន គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន គណបក្សកែទម្រង់កម្ពុជា និងគណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ។
ប្រធានគណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ លោក គង់ មុនីកា លើកឡើងថា ជំនួបជាមួយ គ.ជ.ប ថ្មីៗនេះ ជាសញ្ញាណវិជ្ជមាន ដោយសារភាគីទាំងពីរ បានពិភាក្សាលើយន្តការជំរុញការកែលម្អប្រព័ន្ធបោះឆ្នោត។ លោកអះអាងថា យន្តការទាមទារឱ្យធ្វើកំណែទម្រង់នោះ គឺគណបក្សបានលើកយក ១៦ចំនុច ទៅជជែកជាមួយ គ.ជ.ប ជំរុញដល់តម្លាភាពនៃការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត ការចុះឈ្មោះភ្នាក់ងារគណបក្ស ភាពឯករាជ្យរបស់មន្ត្រីរាជការ ការឱ្យពលរដ្ឋអាចបោះឆ្នោតបាននៅកន្លែងដែលគាត់ធ្វើការ និងទប់ស្កាត់ការគំរាមកំហែងខាងនយោបាយ ដូចករណីប្តឹងអនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន លោក សុន ឆ័យ ជាដើម។
លោក គង់ មុនីកា ថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំថា មិនមែនជាដំណោះស្រាយទេ ការប្រឹងដើម្បីគេចថា ខ្លួនដូចការចោទប្រកាន់ហ្នឹង មិនមែនជាដំណោះស្រាយទេ។ ដូច្នេះហើយ គណបក្សនយោបាយទាំងអស់ហ្នឹងក៏រំពឹងថា គ.ជ.ប. នឹងពិចារណាដើម្បីទម្លាក់ចោលលើការចោទប្រកាន់លើឯកឧត្តម សុន ឆ័យ»។
បន្ថែមពីនេះ លោកថា គ.ជ.ប ត្រូវពិនិត្យឡើងវិញទៅលើមន្ត្រីរៀបចំការបោះឆ្នោតតាំងពីថ្នាក់ជាតិ រហូតដល់ថ្នាក់ក្រោមជាតិ រួមមាន ខេត្ត ស្រុក ខណ្ឌ និងការិយាល័យបោះឆ្នោតជាដើមនោះ ដោយត្រូវធានាថា ពួកគេមិនមែនជាមន្ត្រីបក្ស រួមទាំងឈប់ប្រើប្រព័ន្ធតុលាការគំរាមកំហែងអ្នកនយោបាយ ដើម្បីបិទបាំងកំហុស ដែលទង្វើទាំងនេះ មិនបានធ្វើឱ្យទីលានប្រកួតនយោបាយមានតម្លាភាពសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌នោះទេ។ តែយ៉ាងណា លោកថា ក្នុងចំណោម ១៦ចំណុចនោះ គឺមានចំណុចខ្លះ គ.ជ.ប ទាត់ចោល តែចំណុចខ្លះ គ.ជ.ប សន្យាផ្តល់ចម្លើយនៅពេលក្រោយ។
អនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន លោក ចេប គឹមអ៊ាង លើកឡើងថា ជំនួបនេះ ជាជំហានវិជ្ជមាន នៃជំហានតស៊ូមតិរួមគ្នា ក្នុងការជំរុញឱ្យកែលម្អប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា។
ប៉ុន្តែនៅពេលសួរថា តើគណបក្សនេះនឹងហ៊ានរិះគន់ភាពមិនប្រក្រតីនៃការបោះឆ្នោតទៀតទេ បើ គ.ជ.ប នៅតែបន្តប្រើប្រព័ន្ធតុលាការ ដើម្បីប្តឹងអ្នករិះគន់ភាពមិនប្រក្រតីនៃការបោះឆ្នោតនោះ លោកអះអាងថា នឹងបន្តធ្វើក្រោមក្របខណ្ឌច្បាប់។
លោក ចេប គឹមអ៊ាង ថ្លែងថា៖ «បើសិនជាមានភាពអវិជ្ជមានណាមួយនៅក្នុងកិច្ចការបោះឆ្នោត ហើយយើងសម្តែងមតិនៅក្នុងក្របខណ្ឌនេះ វាអត់ខុសច្បាប់ទេ នៅក្នុងយន្តការដោះស្រាយរបស់ គ.ជ.ប .»។
បន្ថែមពីនេះ ប្រធានគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន លោក យ៉េង វីរៈ ក៏បានលើកឡើងដែរថា ជំនួបជាមួយ គ.ជ.ប កាលពីពេលថ្មីៗនេះ ជាសញ្ញាវិជ្ជមានមួយ ដោយសារតែមានឱកាសជួបត្រង់ទៅត្រង់មក។
ក្រៅពីនោះ លោកថា ក្រុមការងារគណបក្សទាំង៤ ក៏នឹងដាក់លិខិតជាថ្មីទៀតទៅរដ្ឋសភា ដើម្បីស្នើឱ្យមានការកែទម្រង់ គ.ជ.ប។
ពាក់ព័ន្ធនឹងករណីនេះដែរ កាលពីថ្ងៃទី៣១ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២២ គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) បានចេញសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានមួយ ដោយបញ្ជាក់ថា ចំណុចមួយចំនួន ដែលលើកឡើងដោយគណបក្សទាំង៤ក្នុងកិច្ចពិភាក្សានោះ មិនស្ថិតក្នុងសមត្ថកិច្ចរបស់ គ.ជ.ប ទេ គឺទាក់ទងស្ថាប័នរដ្ឋសភា ដែលជាស្ថាប័នរៀងចំច្បាប់ និងក្រសួងមហាផ្ទៃពាក់ព័ន្ធរឿងអាជ្ញាធរដែនដី។
មួយវិញទៀត លោកថា ចំពោះសំណើរបស់គណបក្សទាំង៤ បានស្នើឡើងនោះ គ.ជ.ប ទទួលយកទៅពិនិត្យ និងសម្រេចថា តើគួរយកឬមិនគួរយកទៅលើចំណុចណាមួយ ដើម្បីកែលម្អទៅតាមច្បាប់។
បន្ថែមពីនេះ អ្នកនាំពាក្យ គ.ជ.ប លោក ហង្ស ពុទ្ធា នៅតែមិនទាន់អាចកំណត់ថ្ងៃ ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងគណបក្សទាំង៤នោះ នៅឡើយដែរ។ ប៉ុន្តែលោកថា ការទាមទារឱ្យមានការិយាល័យសម្រាប់បម្រើឱ្យការបោះឆ្នោតនៅតាមស្ថានទូត ហើយការស្នើកែរូបមន្តបែងចែកអាសនៈ គ.ជ.ប មិនអាចធ្វើបានទេ រួមទាំងយន្តការជ្រើសរើសមន្ត្រីឯករាជ្យមិនជាប់និន្នាការនយោបាយធ្វើជាមន្ត្រី ទទួលបន្ទុកកិច្ចការបោះឆ្នោត នៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ ដូចជា នៅថ្នាក់ខេត្ត ថ្នាក់ឃុំ និងតាមការិយាល័យបោះឆ្នោតជាដើម។
លោក ហង្ស ពុទ្ធា ថ្លែងថា៖ «សំណួរទៅវិញ គាត់អាចពន្យល់បានអត់ថា ធ្វើម៉េចកុំឱ្យពាក់ព័ន្ធទៅនឹងគណបក្សនយោបាយ ពីព្រោះថា ប្រជាពលរដ្ឋចាប់ពីអាយុ១៨ឆ្នាំទៅ ទោះបីគាត់មិននៅគណបក្សនេះ ក៏គាត់មិននៅគណបក្សនោះដែរ ហើយយើងត្រូវធ្វើម៉េចដើម្បីកំណត់។ ឧទាហរណ៍ យើងប្រកាសជាសាធារណៈឱ្យគាត់មកដាក់ពាក្យ ដល់គាត់មកដាក់ពាក្យ យើងក៏អត់ហ៊ានសួរគាត់ថា ពាក់ព័ន្ធនឹងគណបក្សណាដែរ»។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការអ្នកឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតនិកហ្វិច លោក សំ គន្ធាមី យល់ថា ការរៀបចំសមាសភាពមន្ត្រីទទួលបន្ទុកកិច្ចការបោះឆ្នោតនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ ដែលមិនរងសម្ពាធនយោបាយ ជាភារកិច្ចរបស់ គ.ជ.ប ហើយថា បើស្ថាប័ននេះរើសបានមនុស្សឯករាជ្យ នោះជាផ្នែកមួយនៃការធ្វើកំណែទម្រង់ប្រព័ន្ធបោះឆ្នោត។
លោក សំ គន្ធាមី ថ្លែងថា៖ «មានតើបទបញ្ជានីតិវិធីច្បាប់បោះឆ្នោតអីហ្នឹង កុំរើសអើងអ្នកណា ធ្វើតែតាមហ្នឹង ព្រោះច្បាប់វាកណ្តាលហើយ ឯករាជ្យហើយ»។
លោកបារម្ភថា បើស្ថាប័នរៀបចំការបោះឆ្នោត មិនបានជ្រើសរើសបុគ្គលឯករាជ្យបាន នោះប្រព័ន្ធចាស់នឹងបង្កឱ្យមានភាពចម្រូងចម្រាសខាងនយោបាយដូចពេលកន្លងទៅ ដែលមិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីឆន្ទៈពលរដ្ឋ និងធានាដល់ភាពសេរីត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ ដូចមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងច្បាប់សកលនោះទេ។
យ៉ាងណា ស្ថាបនិកអង្គការអភិវឌ្ឍន៍ផ្នត់គំនិត លោក សេក សុជាតិ ធ្លាប់លើកឡើងថា កូនសោរនៃការធ្វើកំណែទម្រង់ប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតនៅលើដៃមេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាចលោក ហ៊ុន សែន។ លោកថា បើប្រព័ន្ធចាស់នេះ កំពុងផ្តល់ប្រៀបដល់បក្សកាន់អំណាច នោះការធ្វើកំណែទម្រង់ណាមួយពិបាកនឹងកើតឡើង។
ប៉ុន្តែលោកចង់ឃើញទីលានប្រកួតនយោបាយនៅកម្ពុជា វិលទៅរកគន្លងប្រជាធិបតេយ្យវិញ ដើម្បីតម្កល់ប្រយោជន៍ជាតិ និងប្រយោជន៍ពលរដ្ឋជាធំ ខណៈគណបក្សប្រឆាំងធំមួយដែលមានសំឡេងឆ្នាំគាំទ្រជាង៤៣ភាគរយ ត្រូវបានរំលាយចេញពីឆាកនយោបាយចាប់ពីអំឡុងឆ្នាំ២០១៧ ស្របពេលដែលកម្ពុជាក៏ស្ថិតក្រោមសំឡេងរិះគន់របស់សហគន៍អន្តរជាតិ និងបាត់បង់ប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចមួយចំនួនទៅហើយនោះ៕
