សហគមន៍ជនជាតិភាគតិចគួយ នៅឃុំប្រមេរុ ស្រុកត្បែងមានជ័យ ខេត្តព្រះវិហារ បានស្នើជាថ្មីដល់រដ្ឋាភិបាល ជាពិសេសអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន និងក្រសួងពាក់ព័ន្ធ បង្កើនការការពារព្រៃឈើនៅដែនជម្រកសត្វព្រៃព្រះរការ ដោយពួកគេអះអាងថា ការដឹកឈើខុសច្បាប់ចេញពីព្រៃមួយនេះនៅតែបន្តកើតមានជារៀងរាល់ថ្ងៃ។
បណ្ដាញយុវជនព្រៃព្រះរការ លោក ងន់ ហ៊ីម អាយុ២៩ឆ្នាំ មានប្រសាសន៍នៅថ្ងៃទី២៦ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២២នេះថា កន្លងមក សហគមន៍ប្រមេរុ បានចេញរបាយការណ៍ស្ដីពី «បទល្មើសក្នុងព្រៃព្រះរការ» នេះមកជាហូរហែ និងបានស្នើដល់អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធជួយទប់ស្កាត់បទល្មើសទាំងនោះ ប៉ុន្តែអាជ្ញាធរនិងមន្ត្រីបរិស្ថាននៅតំបន់នោះហាក់មិនមានការអើពើ ហើយថែមទាំងបន្តបើកដៃឱ្យមានការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើនៅតំបន់នេះថែមទៀត។
លោកបន្តថា បច្ចុប្បន្ន ជនល្មើសកាប់ព្រៃឈើភាគច្រើនគឺជាប្រជាពលរដ្ឋចំណាកស្រុក ដោយអ្នកមានលុយមានអំណាចបានជួលពួកគេដោយមានផ្នែកផ្សេងៗ ដូចជា អ្នកកាប់ អ្នកដឹកជញ្ជូន និងត្រូវបានការពារដោយអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានផងដែរ ហើយការដឹកចេញនោះទៀតសោត ក្នុងមួយថ្ងៃៗមានជាង១០គោយន្ត នេះបើគិតតែក្នុងឃុំប្រមេរុមួយ។
លោកថា៖ «សកម្មភាពគេដឹករាល់ថ្ងៃ ឈើគេអារហើយរាប់រយដើមទុកក្នុងព្រៃ អ្នកអារក៏អារ អ្នកដឹកផ្សេងអ៊ីចឹងទៅ កាប់ក៏[មាន]គេកាប់ផ្សេងអ៊ីចឹងទៅ»។
លោកបន្តថា ព្រៃព្រះរការ មិនមែនជាព្រៃរបស់លោក ឬសហគមន៍ជនជាតិដើមនោះទេ តែជាសម្បត្តិរបស់ជាតិ ដែលករណីនេះ លោកស្នើទៅអាជ្ញាធរដែលពាក់ព័ន្ធសហការ និងបើកឱ្យប្រជាពលរដ្ឋចូលល្បាត ហើយអាជ្ញាធរត្រូវបន្ថែមការយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការបង្ក្រាបបទល្មើស ដើម្បីធានាថាមិនមានការកាប់ឈើចេញពីព្រៃព្រះរការជាបន្តទៀត។
លោកថា៖ «រាល់ថ្ងៃនេះ គេមិនឱ្យទៅល្បាត! មានការកាប់! នៅពេលដែលយើងទៅមិនផ្លូវការ ទៅដល់ឃើញឈើដេកដួល គេកាប់តាមផ្លូវអ៊ីចឹង។ ពេលខ្លះគេកាប់ទាំងថ្ងៃ ពេលខ្លះយើងអត់ដឹងថាមានវិធីសាស្រ្តណាឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពដើម្បីការពារ»។
យុវជនជនជាតិកួយម្នាក់ទៀត លោក ខាក់ ភារិទ្ធិភាស៊ី សម្ដែងការសោកស្ដាយដែលអាជ្ញាធរមិនអើពើចំពោះការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើនៅដែនជម្រកសត្វព្រៃព្រះរការនេះ ព្រមទាំងបានហាមឃាត់មិនឱ្យសហគមន៍ចូលរួមការពារឈើនេះ។
មិនតែប៉ុណ្ណោះ លោកថា ក្រោយប្រជាសហគមន៍បង្ហាញរបាយការណ៍ជុំវិញការរកឃើញបទល្មើសព្រៃឈើ អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច បានហៅពលរដ្ឋទៅសួរនាំ និងបង្ហាញទីតាំងនៃបទល្មើស នៅថ្ងៃអង្គារស្អែកនេះ ដោយមិនឱ្យអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងអ្នកសារព័ត៌មានទៅជួយឃ្លាំមើលនោះទេ។ ករណីនេះ លោកថា សហគមន៍បារម្ភពីការចោទប្រកាន់ណាមួយរបស់មន្ត្រីទៅលើពលរដ្ឋដែលជាអ្នកការពារព្រៃឈើ។
លោកថា៖ «បើថាទៅតិចតួច អត់ទៅទេ ខ្លាចគេរករឿងថាយើងទៅចោទប្រកាន់គេ គេអ្នកកាន់ច្បាប់ការពារព្រៃឈើ ព្រោះយើងបង្ហោះអ៊ីចឹងបង្ខូចគេ គេការពារអត់បានអញ្ចេះអញ្ចុះ។ បើយើងស្គាល់ទីតាំងអស់ យើងអត់បារម្ភទេ»។
មេឃុំប្រមេរុ លោក សឹម លាម បានលើកឡើងថា កន្លងទៅ ពិតជាមានបទល្មើសតិចតួចបានកើតឡើងពិតមែន ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្ន លោកមិនឃើញមានបទល្មើសព្រៃឈើកើតមាននៅតំបន់ដែនជម្រកសត្វព្រៃព្រះរការនេះទៀតទេ ក្រោយអាជ្ញាធរពង្រឹងវិធានការទប់ស្កាត់ និងបង្ក្រាប។ ចំណែករឿងមន្រ្តីបរិស្ថានឱ្យតំណាងសហគមន៍ប្រមេរុទៅបង្ហាញកន្លែងបទល្មើសនោះ លោកមិនបានដឹងនោះទេ។
លោកថា៖ «ដឹកឈើចេញពីអង្កាល់? រាល់ថ្ងៃខ្ញុំដូចជាអត់ឃើញរាល់ថ្ងៃ ក្រែងទៅខាងឃុំពោធិ៍ទេដឹង! បើខាងប្រមេរុ អត់មានទេ»។
ប្រធានមន្ទីរបរិស្ថានខេត្តព្រះវិហារ លោក សុង ច័ន្ទសុជាតិ បានឱ្យដឹងថា លោកពុំទាន់បានទទួលព័ត៌មានដែលថាមានបទល្មើសព្រៃឈើនោះទេ ចំណែករបាយការណ៍ដែលសហគមន៍ជនជនជាតិដើមកួយ រកឃើញបទល្មើសជាង២០០ករណីនោះ រូបលោកនិងមន្រ្តីបរិស្ថានក៏បានចុះទៅពិនិត្យទីតាំងនោះដែរ ប៉ុន្តែមិនបានរកឃើញបទល្មើសនោះទេ។
បន្ថែមពីនេះ ប្រធានមន្ទីរបរិស្ថានរូបនេះបន្តថា លោកបានហៅតំណាងសហគមន៍ទៅបង្ហាញទីតាំងបទល្មើសនោះជាមួយគ្នា តែមិនមានតំណាងសហគមន៍ទៅជាមួយនោះទេ។
លោកថា៖ «ខ្ញុំធ្លាប់ហៅគាត់ចូលរួម តែគាត់អត់ចូលរួមផង កាលពីកន្លះខែមុន។ អត់មានបទល្មើសព្រៃឈើនោះទេ»។
មន្រ្តីគម្រោងតស៊ូមតិ នៃគម្រោងអ្នកការពារព្រៃឈើ នៃសមាគមបណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា លោក សាន ម៉ាឡា យល់ស្របដូចអ្វីដែលប្រជាសហគមន៍ថា ដែនជម្រកការពារសត្វព្រៃព្រះរការ អាចបាត់បង់ព្រៃឈើ ប្រសិនបើសកម្មភាពនៃការកាប់បំផ្លាញដូចសព្វថ្ងៃនេះនៅតែបន្ត ខណៈមានការរារាំងសហគមន៍មិនឱ្យចូលរួមល្បាតនោះ។
លោកថា៖ «សម្រាប់ខ្ញុំ យើងបានធ្វើការងារជិតស្និទ្ធជាមួយសហគមន៍ និងតែងតែចុះទៅអង្កេតឃ្លាំមើលការពារព្រៃឈើជាប្រចាំ។ ខ្ញុំយល់ស្របជាមួយការលើកឡើងរបស់សហគមន៍ យ៉ាងយូរ៥ទៅ១០ឆ្នាំទៀត ដែនជម្រកការពារព្រៃព្រះការ នឹងរងការវិនាសបាត់បង់ទាំងស្រុង»។
បើតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចកួយ ភូមិប្រមេរុ ឃុំប្រមេរុ ស្រុកត្បែងមានជ័យ ខេត្តព្រះវិហារ កាលពីដើមខែកញ្ញា ឱ្យដឹងថា តាមរយៈការចុះអង្កេតចំនួន២លើក កាលពីចុងខែកក្កដា និងខែសីហាកន្លងទៅ បានរកឃើញបទល្មើសព្រៃឈើកើតឡើងចំនួន២៤៩ករណី ក្តារបន្ទះបន្សល់ទុកចោលចំនួន២៨៦សន្លឹក ឈើតាប់ឬឈើដែលគេច្រៀកក្រាស់ៗ ចំនួន៣១៣សន្លឹក ប្រទះឃើញ រទេះក្របីកំពុងដឹកឈើចំនួន៣គ្រឿង គោយន្តចំនួន០២គ្រឿងផងដែរ។
អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ (Amnesty International) កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែមករា ឆ្នាំ២០២២ បានចេញរបាយការណ៍ដោយបង្ហាញថា ក្នុងឆ្នាំ២០២១ ព្រៃឈើជាង៦ ០០០ហិកតា នៅតំបន់ជម្រកសត្វព្រៃ «ព្រៃឡង់» និង«ព្រៃព្រះរការ» ត្រូវបានកាប់បំផ្លាញ ដោយមានការទទួលសំណូក និងការប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយរបស់អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ។ ទំហំនៃការបាត់បង់ផ្ទៃដីព្រៃឈើនៅតំបន់ការពារទាំង២នេះ អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ អះអាងថា មានទំហំស្មើនឹងទីលានឬតារាងបាល់ទាត់ចំនួនជិត ១ម៉ឺនទីតាំង (៨ ៧៨៤ទីតាំង)។
រាជរដ្ឋាភិបាលបានដាក់បញ្ចូលព្រៃព្រះរការដែលមានទំហំជិត១០ម៉ឺនហិកតា ជាតំបន់ដែនជម្រកសត្វព្រៃ កាលពីឆ្នាំ២០១៦។ ព្រៃអភិរក្សមួយនេះ គ្របដណ្ដប់លើភូមិសាស្ត្រប្រជុំស្រុកចំនួន៣ រួមមាន ស្រុកជាំក្សាន្ត ស្រុកត្បែងមានជ័យ និងស្រុកឆែប ខេត្តព្រះវិហារ៕
